Siz De Elinizi Toprağa Sürmeden Ziraatla Meşgul Olabilirsiniz.

Yiyeceğiniz sebzeleri, evinizin kenarında, balkonunda veya taraçasında kurduğunuz topraksız bir serada yetiştirmek istemez misiniz? Hatta topraksız ortamda ticari gâye ile bitki yetiştirmeye ne dersiniz? Bugün, artık bunların hiçbiri hayal değil İstediğiniz an siz de elinizi toprağa sürmeden ziraatla meşgul olabilirsiniz

TOPRAKSIZ TARIM SİSTEMLERİ
“Hidrofonik” olarak adlandırılan topraksız bitki yetiştirme, üzerinde yoğun çalışmalar yapılması sebebiyle ayrı bir bilim dalı haline gelmiş ve uygulamada çok farklı sistemler geliştirilmiştir Bunlar, bitkinin yetiştiği besin çözeltisinin hareket şekline göre “aktif sistem” ve “pasif sistem” olarak ikiye ayrılabildiği gibi, bitki köklerinin geliştiği ortama göre, “su kültürü” ve “ortam kültürü” olarak da ikiye ayrılabilir

Pasif sistemde besin çözeltisinin sirkülasyonu söz konusu olmayıp, hazırlanan çözelti bitkiye bir defa verilir Bu sistemde bitkinin yetiştiği ortam, kaya yünü, perlit, dere kumu gibi besleyici değeri olmayan bir maddeden oluşmaktadır

Bu ortama bitkiler dikilir ve besleyici sıvı ile sulanır Fazla su, ortamın en alt tabakasında birikir Üst tabakada ise, bitki kökleri gelişip ortamın suyu azaldıkça, altta biriken su, kesme şekerin suya dokunur dokunmaz çekmesi gibi kılcallığa bağlı olarak yukarıya doğru yükselir Dolayısıyla, bitki köklerinin bulunduğu ortama hem su, hem de hava temin edilmiş olur Küçük alanlar için uygun olan bu usulde, su pompası kullanılması gerekmez Sadece ışık ve besin çözeltisi yeterlidir Bu sistem aynı zamanda ucuz olup, yeni başlayanlar için idealdir

Aktif sistemin çeşitli tipleri olup, uygulanması daha fazla bilgi ve teknik gerektirir Gel-git (med-cezir) adı verilen bir sistemde depodaki suyu yetişme ortamına dağıtmak için bir pompa kullanılır Pompa genellikle bir zaman ayarlayıcı tarafından kontrol edilir Ortama belli bir süre su verildikten sonra pompanın çalışması durur Bunu takiben, besleyici su deposu veya tankı boşalır Bunlardaki suyun boşalması ortama oksijen girmesini sağlar Bu işlem günde üç defa tekrarlanır

Aktif sistemin diğer bir çeşidi besleyici film tekniği (NFT)’dir Bu sistemde besleyici çözelti, ince bir film tabakası halinde kök sistemi arasında dolaştırılır Kök sistemine hava ulaşması için bu film tabakası çok önemlidir Ancak burada sürekli bir enerji kaynağına ihtiyaç vardır Su dolaşımı uzun süre kesilirse, kök sistemi kurur ve zarar görür Bu sistem, marul ve diğer sofralık bitkilerin yetiştirilmesinde yaygın olarak kullanılmaktadır Suyun dolaştırılacağı, dolayısıyla bitkinin yetişeceği ortam olarak PVC kanalları kullanılabilir Besleyici film tekniğinde perlit veya dere kumu gibi ortama ihtiyaç olmayıp, bir pompa ile suyun sirkülasyonunun sağlanması yeterlidir

Besleyici film tekniğine benzeyen diğer bir sistem, PVC kanallarda veya üstten delikli PVC borularda daha derin bir su akışına imkân veren bir sistemdir Bu sistemin besleyici film tekniğinden farkı, uzun süreli elektrik kesintilerinde de bitkilerin susuzluktan zarar görmemesidir Ancak kanallardaki suyun durgun halde kaldığı süre, bitki köklerinin havasızlıktan zarar görebileceği süreyi aşmamalıdır

Aktif metot içinde yer alan diğer bir sistem, damla sistemidir Bu sistemde bitki yetişme ortamı olarak perlit ve kaya yünü gibi maddeler kullanılır Bu maddeler, bir miktar besin maddesinin tutulmasına ve kök sistemi etrafında yeterli oksijen bulunmasına imkân verir Besin çözeltisi, her bitkiye damlalar halinde su bırakan bir boru sistemiyle dağıtılır Bu çözeltiyi, depodan boruya aktaran pompanın yine bir zaman ayarlayıcı ile kontrol edilerek, belli aralıklarla otomatik olarak çalışıp durması sağlanır

Ticari maksatla yetiştirilen domates ve salatalık gibi bitkilerde bu usül kullanılmaktadır

Aktif sistem içerisinde aerofonik sistem (hava püskürtme) adı verilen bir metotla besin çözeltisi, bitki köklerine püskürtülmekte ve böylece köklerde yeterli besin maddesiyle birlikte mükemmel bir havalanma sağlanmaktadır

NETİCE
Sürekli bitki yetiştirilen seralarda toprakların aşırı kirlenmesi, besin değerinin azalması, hastalık ve zararlı tesirlerle mücadelenin zorlaşması, toprakların tuzlulaşması gibi sebeplerle, topraksız tarım giderek önem kazanmaktadır Bu usulle, topraklı ziraata göre daha az su kullanılmakta, (sun’i) gübre israfı olmamakta ve dolayısıyla çevre kirlenmemektedir Ayrıca yabancı otların verdiği zararlar ve topraktan kaynaklanan hastalıklarla karşılaşılmamakta, işçilik masrafları da daha az olmaktadır Bu şekilde yetiştirilen bitkilerin lezzeti, toprakta yetişene nazaran daha az olabilirse de, sahip olduğu avantajlarıyla topraksız tarım; toprağın elverişsiz, suyun kıt veya çevre kirlenme riskinin yüksek olduğu yerlerde kârlı bir yatırım olarak düşünülebilir Açlık ve işsizliğin yaygın olduğu yerlerde de alternatif bir üretim biçimi olarak sunulabilir Ayrıca beton yığınlarıyla boğulmuş şehirlerimizde yaşayan, tabiata hasret insanlara, zevkli bir meşgale ve tefekküre açılan bir kapı olarak tavsiye edilebilir

ProfDr Harun AVCI