Büyük-Patlama İçin Geri Sayım

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-26-2012

Büyük hadron çarpıştırıcısında 'küçük' bir Büyük-Patlama için hazırlanılıyor

Dünyanın en büyük parçacık hızlandırıcısı LHC, maddenin esasını anlamaya ışık tutmak üzere geçtiğimiz yıldan bu yana protonları parçalamakla meşgul

Fakat makine şimdi de proton demetleri yerine kurşun iyonlarını çarpıştırmak üzere hazırlanıyor

Dört hafta sürecek olan deney Kasım ayı boyunca yürütülecek

27 kilometrelik dairesel bir tünel şeklindeki hızlandırıcı dört farklı deney dedektörüne sahip

Bunlardan ALICE, kurşun iyonlarını çarpıştırabilecek şekilde özel olarak tasarlanmış

Proton çarpıştırma deneyleri, süpersimetri gibi yeni fizik kanunlarına yönelik işaretler ile Higgs bozonunu arama gibi farklı fiziksel süreçlere odaklanmaktaydı

Yeni deneyin amacını ise, bebek evrenin nasıl göründüğünü anlamak meydana getiriyor

Hızlandırıcının yer aldığı Avrupa Nükleer Araştırma Organizasyonu (CERN) sözcüsü James Gillies, ALICE ile birlikte ATLAS ve CMS dedektörlerinde de geçici olarak iyon deneylerinin yapılacağını bildirdi

Gillies, deneyin 13,7 milyar yıl önceki büyük patlamanın hemen sonrasındaki koşulları anlamamıza önemli katkılar sağlayabileceğini söylüyor

Araştırmacılar, deneyle birlikte küçük ama son derece yoğun bir enerji topunun patlamasıyla oluşan bugünkü kainatın, patlama anından bir saniye sonrasındaki kesitine bakabilmeyi umuyorlar

Bilimcilere göre o süreç içinde maddenin bugün bildiğimiz katı, sıvı, gaz ve plazma formlarından farklı ve özel bir başka halinin olması kuvvetle muhtemel

Buna ek olarak fizikçiler, evrenin başlangıç noktasında maddenin söz konusu olan halinden başka kuark-gluon plazma adı verilen bir başka formunun daha bulunduğunu düşünüyorlar

Nükleer malzemenin verimli bir şekilde eritilmesiyle, atomların içlerinde yer alan kuark ve gluonları serbest kalması ve böylece maddenin bu halinin görülmesi, deneyin beklenen sonuçları arasında

Araştırmacılar, hızlandırıcıda meydana gelecek olan ısı ve yoğunluğun, bugüne kadar herhangi bir deneyde elde edilmiş olan en yüksek dereceler olacağına dikkat çekiyor

08-26-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Büyük-Patlama İçin Geri Sayım Büyük hadron çarpıştırıcısında 'küçük' bir Büyük-Patlama için hazırlanılıyor Dünyanın en büyük parçacık hızlandırıcısı LHC, maddenin esasını anlamaya ışık tutmak üzere geçtiğimiz yıldan bu yana protonları parçalamakla meşgul Fakat makine şimdi de proton demetleri yerine kurşun iyonlarını çarpıştırmak üzere hazırlanıyor Dört hafta sürecek olan deney Kasım ayı boyunca yürütülecek 27 kilometrelik dairesel bir tünel şeklindeki hızlandırıcı dört farklı deney dedektörüne sahip Bunlardan ALICE, kurşun iyonlarını çarpıştırabilecek şekilde özel olarak tasarlanmış Proton çarpıştırma deneyleri, süpersimetri gibi yeni fizik kanunlarına yönelik işaretler ile Higgs bozonunu arama gibi farklı fiziksel süreçlere odaklanmaktaydı Yeni deneyin amacını ise, bebek evrenin nasıl göründüğünü anlamak meydana getiriyor Hızlandırıcının yer aldığı Avrupa Nükleer Araştırma Organizasyonu (CERN) sözcüsü James Gillies, ALICE ile birlikte ATLAS ve CMS dedektörlerinde de geçici olarak iyon deneylerinin yapılacağını bildirdi Gillies, deneyin 13,7 milyar yıl önceki büyük patlamanın hemen sonrasındaki koşulları anlamamıza önemli katkılar sağlayabileceğini söylüyor Araştırmacılar, deneyle birlikte küçük ama son derece yoğun bir enerji topunun patlamasıyla oluşan bugünkü kainatın, patlama anından bir saniye sonrasındaki kesitine bakabilmeyi umuyorlar Bilimcilere göre o süreç içinde maddenin bugün bildiğimiz katı, sıvı, gaz ve plazma formlarından farklı ve özel bir başka halinin olması kuvvetle muhtemel Buna ek olarak fizikçiler, evrenin başlangıç noktasında maddenin söz konusu olan halinden başka kuark-gluon plazma adı verilen bir başka formunun daha bulunduğunu düşünüyorlar Nükleer malzemenin verimli bir şekilde eritilmesiyle, atomların içlerinde yer alan kuark ve gluonları serbest kalması ve böylece maddenin bu halinin görülmesi, deneyin beklenen sonuçları arasında Araştırmacılar, hızlandırıcıda meydana gelecek olan ısı ve yoğunluğun, bugüne kadar herhangi bir deneyde elde edilmiş olan en yüksek dereceler olacağına dikkat çekiyor