Doğu Anadolu Bölgesinin Yeryüzü Şekilleri Nasıldır?

Doğu Anadolu Bölgesinin Yeryüzü Şekilleri Nasıldır?



Bölgenin ortalama yükseltisi 2000 - 2200 m arasındadır Ortalama yükseltisi en fazla olan bölgemizdir "Türkiye'nin çatısı" olarak isimlendirilir Bölgenin en alçak yeri olan Iğdır Ovası (850m) dahi İç Anadolu'nun ortalama yükseltisine yakındır Erzurum Ovası 1800 m Yüksekova 2200 m yükseltiye sahiptir Bölgede yer alan ovaların ortalama yükseltisi 1500'dir Bölgede bulunan dağlar doğu-batı doğrultusunda ve üç sıra halinde uzanırlar Dağlar arasında ise çöküntü ovalan yer alır Bölgenin kuzeyinde batıdan doğuya doğru Çimen Kop Allahuekber ve Yalnızçam Dağları uzanır Orta sırada Munzur (Mercan) Dağları Karasu-Aras Dağları ve Ağrı Dağı bulunur Güneyde yer alan dağlar ise Güneydoğu Toroslar Bitlis Dağları Buzul (Cilo) Dağlarıdır Bu dağlar üçüncü jeolojik zamanda Alp-Himalaya orojenik sisteminin uzantısı olarak kıvrılma sonucu oluşmuştur


Bölgede Van Gölü'nün kuzeyinde kuzeydoğu-güneybatı yönünde uzanan kırık hattı boyunca Nemrut Süphan Tendürek Ağrı (5137m) volkanik dağları uzanır Ağrı Dağı Türkiye'nin en yüksek noktasını oluşturur


Bölgede kıvrım dağları arasında yer alan çöküntü ovaları da doğu - batı yönünde uzanır Bu ovalardan Elbistan Malatya Elazığ Bingöl Muş Van Yüksekova ve Başkale güneyde Erzincan Tercan Aşkale Erzurum Pasinler Horasan Kağızman Iğdır ovaları kuzeyde bulunur


Bölgede platolar da geniş alan kaplar Erzurum-Kars platosu Doğu Anadolu'nun en geniş plâtosudur Bundan başka Fırat ve kolları tarafından parçalanmış plato görünümü kazanmış yüksek yaylalar oldukça fazladır Bölgedekİ yer şekİllerİnİn başlıca etkİlerİ şöyle sıralanabilir


Yükseltiden dolayı sıcaklık değerleri düşmüştürTarım ürünleri düşük sıcaklığın etkisiyle daha geç olgunlaşır Tarım ürün çeşidi azdır Bölgede yüzey şekillerine bağlı olarak Kuzey-güney doğrultusunda ulaşım zordur Ulaşım Doğu-batı yönünde daha kolaydır Türkiye'de ulaşım ağının en seyrek ve en elverişsiz olduğu bölgedir Ekilebilen alanlar azalmıştır Sanayi de gelişmediğinden halk daha çok tarım kesiminde çalışmaktadır


Dolayısıyla Türkiye'de tarımsal nüfus yoğunluğu en fazla olan bölgemizdir Hidroelektrik potansiyeli en yüksek akarsular bu bölgemizdedir Gerçek sıcaklık ile indirgenmiş sıcaklık arasında farkın en fazla olduğu bölgedir Gerçek yüzölçüm ile izdüşüm yüzölçüm arasında da farkın en fazla olduğu bölgedir Yerşekilleri ve iklimin olumsuz etkisinden dolayı tarımsal faaliyet gelişmemiştir


Bölgede birinci ekonomik faaliyet hayvancılıktır İklim ve Bitki Örtüsü Kış mevsimi uzun ve soğuktur Sıcaklık -40°C'ye kadar düşer Yaz mevsimi ise sıcak ve kısadır Sıcaklık 20°C nin üzerine çıkar Kış mevsiminde yağışlar genelde kar şeklindedir ve hiç erimeden uzun süre yerde kalır Yıllık sıcaklık farkı 30°C den fazladır Bölgenin güneyine ve batısına doğru gidildikçe sıcaklık ortalamaları artar (enlem ve yükseltinin azalmasıdır) Karasallığın etkisiyle en fazla yağış yazın en az yağış kışın düşer (Erzurum-Kars Bölümünde)Yıllık ortalama 500-600 mm yağış alır


Buharlaşma az olduğu için bu yağış yeterli olur Bölge İç Anadolu'dan daha yüksekte olduğundan daha fazla yağış alır Kışlar karasallığın etkisiyle daha sert geçer Doğal bitki örtüsü steptir Ancak yaz yağışları sebebiyle çayır şeklindedir Yağışın fazla olduğu dağlık bölgelerde ormanlar vardır Türkiye orman varlığı bakımından 5 büyük bölgemizdir


Iğdır Ovası Doğu Anadolu Bölgesi'nin en az yağış alan yeridir Buranın yıllık yağış ortalaması 250 mm'nin altındadır Buna karşılık Iğdır Ovası alçakta bulunmasından dolayı kış mevsimi daha ılık geçer Burda bu sebebten dolayı mikrolima özellik gösterir ve pamuk yetişir


Akarsuları: Karasu ve Murat birleşerek Fırat Nehrini oluşturur


Tunceli'de il topraklarından kaynaklanan pek çok suyu Karasu ve Murat Irmakları toplar Karasu Irmağı kuzeybatısında Peri Suyu'da güneydoğuda doğal sınır oluşturur Bu ırmaklar ile il sınırları içerisinde akan Munzur Suyu Pülümür Çayı ve Tahar Çayı güneyde Keban Baraj Gölüne dökülür


Bu nehir Dicle Nehri ve onunla birleşen Büyük Zap Kolu ile yabancı topraklara giderek Basra Körfezinden denize dökülmektedir Aras ve Kura nehirleri de yine başka topraklara giderek Hazar Denizine dökülmektedir Bu akarsuların yüzey şekilleri ve engebe nedeniyle hidroelektrik enerji üretme güçleri fazladır


Gölleri: Van Gölü ülkemizin en büyük gölüdür ve suyu sodalıdır Bölgenin diğer gölleri şunlardır: Erçek Nazik Çıldır Hazar ( Tektonik Göllerdir) Balık Haçlı Nemrut (Krater Gölleri) ve Akgöl


Ayrıca bölgede Keban ve Karakaya Baraj Gölleri de bulunmaktadır