Bilgi Teorisi....Epistemoloji

Epistemoloji - Bilgi Teorisi

Epistemoloji bilginin doğası kapsamı ve kaynağı ile ilgilenen bilgi elde etmenin ve bilgilerin doğruluğunu tahkik etmenin yöntemlerini araştıran felsefe dalıdır
Ne(yi) biliyorum?
Nasıl biliyorum?
Epistemolojinin konusu bu meseledir Felsefenin diğer bütün dalları bu meseleye bağlıdır; çünkü nasıl bildiğimizi bilmeksizin neyi kesin olarak bildiğimizi söyleyemeyiz Bir şeyi kesin olarak bilmek yeteneğinden yoksun olmak: akıl yürütme seçme ve davranma kapasitesinden yoksun olmak demektir İşte; epistemoloji "Nasıl?" sorusuna cevap vererek "Ne?" sorusuna cevap veren özel bilimleri mümkün kılar
İnsan ne Alim-i Mutlak ne de yanılmazdır (Alim-i Mutlak: herşeyi bildiği varsayılan ilahi varlık) Öyle olsaydı epistemolojiye (bilgi teorisine) gerek olmazdı Yani; insan bilgisi otomatikman kazanılabilse doğruluğu otomatikman kesin olabilse içeriği otomatikman tam olabilse; bilgilenme yöntemlerinin keşfi diye bir zaruret olmazdı Oysa insan tabiatı böyle değildir Algılama yeteneği otomatiktir; fakat bu yetenek hayatta insanca varkalmak için yetersizdir Algılama düzeyinin ötesinde; insan bilinci iradidir: bilgiyi gayret göstererek edinir (gayret göstermezse edinmez); bilgiyi doğru yürütmeyi öğrendiği bir akıl süreciyle elde eder (doğru yürütmeyi öğrenmemişse elde etmez) Tabiat insana zihni etkinlik konusunda hiçbir garanti vermez; insan hata yapmaya görmezden gelmeye realite hakkındaki bilgisinde psikolojik tahrifat yapmaya muktedirdir İnsan; doğuştan sahip olmadığı tabiatınca kendisine otomatikman verilmiş olmayan bir bilgilenme yöntemini kendisi keşfetmek zorundadır; yani akli yeteneğini nasıl kullanacağını muhakemesiyle vardığı sonuçların doğruluğunu nasıl tahkik edeceğini hakikati yalandan nasıl ayırt edeceğini neyi bilgi olarak kabul edebileceği kriterini nasıl tesbit edeceğini kendisi keşfetmelidir Yani insan bilgi dediği şeyi keşfetmek ve bu bilgilerin realiteye tekabül ettiğini isbat etmek zorundadır Burada bazı sorular ortaya çıkmaktadır:
İnsan; bilgiyi bir akıl süreciyle mi elde eder; yoksa tabiat-üstü bir kuvvet bilgiyi ona ani bir vahiyle mi bahşeder?
Akıl insan duyularının sağladığı malzemeyi teşhis edip (kimliklendirip) bütünleştiren bir yetenek midir; yoksa daha doğmadan önce insan zihnine ekilmiş fıtri (tabiattan doğuştan) fikirlerle dolu bir depo mudur?
Akıl realiteyi kavramakta tamamen yeterli midir; yoksa insan akıldan daha üstün herhangi bir kavrama yeteneğine mi sahiptir?
İnsan bildiklerinden emin olabilir mi; yoksa sürekli bir şüphe içinde bulunmaya mı mahkumdur?
Bu sorulara verilecek cevapların niteliği; bir insanın kendine güven derecesini -dolayısiyle realiteyle alışverişte bulunma işindeki başarısını- belirler Rasyonel bir insan bu soru setlerinden sadece birincilere olumlu cevap verecek ve neden böyle cevap verdiğini bilecektir