Çerkes Ethem Bey

Kafkasya'nın Şapsığ Yöresi'nden göçederek Bandırma'ya yerleşen bir Adıge Ailesi'ndendir 1886 yılında Emre Köyü'nde doğdu Pşevu Ali Bey'in oğludur Rüşdiyeyi ve Küçük Zabit Mektebi'ni bitirdi Balkan Savaşları'na katılarak yaralandı Birinci Dünya Savaşı'nda Sencer Eşref Bey'in yönetimindeki Teşkilat-ı Mahsusa'da çalıştı Dr Hanakhe Reşit Bey'in (Diyarbekir Valisi) ve Aşharuva Rauf (Orbay) Bey'in emrinde Irak ve İran'da görev yaptı Bu arada yaralanarak Bandırma'ya döndü

Mütareke döneminin başlangıcında İzmir'de bazı siyasi eşkıyalık olaylarına adı karıştı Yunanlıların İzmir ve çevresini işgali üzerine Anadolu'ya geçen Aşharuva Rauf Bey'in ve Zaraho Bekir Sami Bey'in uyarılarıyla Yunanlılara karşı eyleme geçti Ağabeyleri Reşit ve Yüzbaşı Tevfik Bey'lerle birlikte Bursa ve Balıkesir'deki Kafkas Göçmenleri arasından topladığı gönüllülerle önce Ayvalık sonra da Akhisar ve Salihli'de Yunanlılara karşı savaştı

Örgütçü yeteneğiyle diğer bazı Kuvay-ı Milliye çetelerini de tasfiye edip kendi güçlerine katarak Yunanlılara karşı sağlam bir cephe oluşturdu Yunan ilerlemesinin "Milen Hattı" üzerinde durdurulmasında en büyük rolü aldı Emrindeki atlı güçlere 14 Kolordu Komutanı Met İzzet Yusuf Paşa tarafından "Kuvay-ı Seyyare" adı verilmişti

1920 yılı boyunca birlikleri zaman zaman Yunan Cephesi'ne çekilerek Marmara ve İç Anadolu'daki karşı ihtilal hareketlerinin bastırılmasında vurucu güç olarak kullanıldı Bu suretle TBMM'nin toplanarak ülkenin kaderini eline almasında önemli bir rol oynadı

Düzce Adapazarı Çorum Yozgat gibi ayaklanma bölgelerinden toplayarak güçlerine kattığı yeni gönüllülerle daha da güçlenerek TBMM Hükümeti'nin dayanağı en güçlü Kuvay-ı Milliye Komutanı haline geldi Kendisine resmen "Milli Kahraman" ünvanı verilerek TBMM'nde ayakta karşılandı Fakat birliklerinin kendine özgü yapısı ve genellikle Kafkas Göçmenlerinden oluşması kuşkular yarattığı gibi ayaklanma bölgelerinde verdiği yersiz idam kararları ve köyleri yaktırması hemşehrileri arasında da kendisine karşı antipati uyandırmaya başlamıştı

İç Anadolu'da Çapanoğulları'nın yönlendirdiği karşı ihtilal hareketini bastırmak için Yozgat'ta bulunduğu sırada Yunanlıların iki koldan saldırıya geçerek Bursa Balıkesir ve Uşak'ı işgal etmeleri üzerine tekrar bu cepheye çağrıldı Düşman saldırısının durdurulmasında büyük başarısı görüldü ve Demirci'deki savaşlarda üstün Yunan güçlerine karşı büyük bir başarı kazandı

Batı Cephesi Komutanı Ali Fuat Paşa'nın Moskova Büyükelçiliği'ne atanarak yerine İsmet Bey'in getirilmesinden sonra Ethem Bey ve kardeşleri ile Mustafa Kemal Paşa ve Hükümet arasındaki anlaşmazlıklar belirginleşmeye başladı Bir yandan Nizami Ordu'nun güçlendirilmesi için bir engel olarak görülen Kuvay-i Seyyare öte yandan da Anadolu ihtilaline el koymaya çalışan sol akımlar ve Enver Paşa taraftarları için hazır bir potansiyel olarak değerlendiriliyordu

Ethem Bey'in Yozgat Ayaklanması'nın bastırılması sırasında Hükümet üzerinde giriştiği bazı güç gösterilerinden de kuşkulanan Mustafa Kemal Paşa sol eğimli Yeşilordu Cemiyeti gibi Kuvay-i Seyyare'yi de dağıtmaya karar vermişti Durumu değerlendiremeyen Ethem Bey ve kardeşleri çeşitli olaylar karşısında yaptıkları hissi çıkışlarla siyasi hasımlarının eline yeni kozlar verdiler

Met Yusuf İzzet Paşa Hakkı Behiç Bey gibi hemşehrileri tarafından kendilerine yapılan bazı uyarıları da değerlendiremediler Ethem'in TBMM'ye çektiği hakaret dolu bir telgraf TBMM'nin bütünüyle aleyhine dönmesine neden oldu Lozan Anlaşması'ndan sonra da 150'lik listeye dahil edildi Bunun üzerine önce Mısır'a sonra da Ürdün'e giden Ethem Bey buradaki Kafkas Göçmenleri arasında sessizce yaşadı Kardeşlerinin aksine 150'liklerin affından sonra da Türkiye'ye dönmedi 1948 yılında Amman'da öldü ve bir Çerkez mezarlığına gömüldü Anılarım adlı bir kitabı vardır