Bükreş Antlaşması Nedir? Sonuçları Nelerdir?

Bükreş Antlaşması Nedir?

Osmanli Devleti ile Rus Çarligi arasinda yapilan bir andlasma 28Mayis 1812 senesinde Bükres’te imzalandi On sekizinci asrin sonlarinda Fransa krali Napolyon Ponapart Misir’i isgal etmisti Rusya Fransizlari Mora’nin batisindaki adalardan; ingiltere de Misir’dan çikarmak için Osmanli Devleti ile anlastilar Bundan sonra Osmanli ve ingiliz donanmalari Misir kiyilarini kusatti Osmanli-Rus kuvvetleri de Mora’ nin batisindaki adalarda Fransizlara karsi çarpisti Neticede bu bölgede Rusya’nin nezâreti altinda Osmanli Devleti’ne bagli yedi Ada Cumhuriyeti kuruldu Fransizlar Osmanli-Rus-lngiliz ittifaki karsisinda Misir’dan çekildi 1802′de Osmanli-Fransiz sulhu gerçeklesti Osmanli-Rus-ingiliz ittifaki Fransizlarin Misir’ dan çekilmesinden sonra da devam etti Ancak Rusya bastan beri devam ettigi üzere Osmanli Devleti aleyhindeki düsmanca siyasetini degistirmedi Bu sirada Osmanli Devleti 1804′de ortaya çikan Sirp isyanini bastirmakla mesgul idi Rusya ise Sirbistan’in Eflak-Bogdan gibi imtiyazli bir beylik haline gelmesini istiyordu
Eflak ve Bogdan beyleri de Rusya ile isbirligi yapmislardi Bu hareketleri üzerine Osmanli Devleti Eflak ve Bogdan beylerini azledip vazifeden uzaklastirdi Yerlerine baska beyler tâyin edildi Bogazlari da Rus donanmasina kapatti Bu hâdiseler üzerine Rusya Osmanli Devleti’ne karsi 1806 senesinde savas açti Osmanlilarin Rusya ile savasa girmesini istemeyen ingiltere azledilen Eflak-Bogdan beylerinin yerlerine iadesini ve bogazlarin Rus donanmasina açilmasini istedi Bu teklif kabul edilmezse ingiliz donanmasinin Çanakkale’ye gönderilecegi tehdidinde bulundu Osmanli Devleti Rus ve ingiliz tehdîdlerine aldirmadi Rusya’ya karsi savas îlân etti ve Tuna boylarina ordu gönderdi Neticede Ruslarla yapilan savasta Ruslar; Hotin Bender Kili ve Akkerman kalelerini aldilar fakat Bükres civarinda Osmanli kuvvetlerine yenildiler ismail kalesi önünde de bozguna ugradilar Fakat bu sirada ingiliz donanmasi Çanakkale bogazini geçerek istanbul önlerine geldi ingilizler bir elçi ile tekliflerinin kabul edilmesini istediler ingilizlerin bu isteklerine red cevâbi verilip hemen savunma hazirliklarina baslandi istanbul sahillerine binden fazla top yerlestirildi Diger taraftan da Çanakkale bogazinin tahkimatina baslandi ingiliz donanmasi kumandani hiç bir sey yapamayacagini anlayinca önce adalara çekildi sonra da büyük sikintilarla 1807′de Çanakkale bogazindan çikip gitti ingilizler bu basarisizligin acisini Misir’dan çikarmak istediler iskenderiye ve Rosetta’yi isgal ettiler Ancak Kavalali Mehmed Ali Pasa’nin sert taarruzlari karsisinda tutunamayip Misir’i terketmek zorunda kaldilar Bu hâdise üzerine Osmanli Devleti ingiltere’ ye savas ilân etti Diger taraftan Osmanli Devleti ile Rusya arasinda Tuna boylarinda siddetli bir savas sürüyordu
Sadrâzam Aga ibrahim Pasa kumandasindaki Osmanli ordusu Silistre’de Rusçuk ayani Alemdar Mustafa Pasa da Rusçuk cephesinde savasiyordu Bu sirada istanbul’da Kabakçi Mustafa isyani çikti Sultan üçüncü Selîm Han tahttan indirilerek 1807′de dördüncü Mustafa Han pâdisâh îlân edildi Hâdise Tuna boylarinda Ruslara karsi savasan yeniçeri askerleri tarafindan duyulunca orduda isyan basladi Sadrâzam Aga ibrahim Pasa’yi da ordudan uzaklastirdilar Neticede Osmanli ordusu dagildi Rusya için istanbul yolu açilmis önünde bir engel kalmamisti Bu sirada Napolyon 1806′da Yena’da Prusya’yi yendikten sonra Rusya tarafina girmis Eylau ve Friedland savaslarinda bu devleti yendikten sonra çar birinci Aleksandr ile Tilsit’te bir andlasma imzalamisti Bu andlasmanin maddelerinden biri de Osmanli-Rus savasina derhâl son verilmesi ve mütâreke yapilmasi idi Bu sebeble ateskes îlân edildi Tilsit andlasmasi hükümlerine uyan Rusya yedi adadan askerlerini çekti ve Fransizlar bu adalari isgal etti isgalden sonra da adalarin Fransa’ya Ragusa’nin da italya’ ya baglandigi ilân edildi Bu hâdise Tilsit andlasmasinda gizli maddelerin bulundugu ve Fransa’ nin dostça davranmadigini ortaya çikariyordu Rusya da mütâreke sartlarina uymadi Eflak ve Bogdan’dan askerlerini çekmedigi gibi yeni kuvvetler de gönderdi Paris’teki Osmanli elçisi baris için Napolyon’a gönderildi ise de iyi netîce alinamadi Fransa’ nin Osmanli Devleti aleyhindeki emelleri Osmanli Devleti’nin ingiltere ile ittifak yapmasina sebeb oldu Rusya ise Eflak-Bogdan’i israrla istiyordu Bu sebeble Osmanli-Rus savasi yeniden basladi Yapilan Silistre savasinda Ruslar yenildi ve Tuna’ nin karsi kiyisina çekildiler Ertesi sene tekrar kanli savaslar basladi Bu durum karsisinda Ruslar Fransizlarla aralarinin açik olmasi ve Napolyon’dan çekindikleri için bu savastan acele bir netîce almak veya Osmanli Devleti ile baris yapmak istiyorlardi Çünkü Ruslarin Fransizlarla savasa girmesi kaçinilmaz bir hâl almisti Bunun farkina varan Rus çari birinci Aleksandr Osmanliya önceden teklif etmis oldugu andlasmanin maddelerini hafifleterek andlasma istedi Bu sirada Ruslara karsi savasan Osmanli sadrâzami ordusunun daha fazla dayanamayacagini görerek baris teklifini kabul etti Neticede 28 Mayis 1812′de Bükres’te andlasma imzalandi Andlasma Osmanli Devleti adina sadâret kethüdasi Seyyîd Mehmed Sa’îd Gâlib Efendi Ibrahim Selîm Efendi yeniçeri kâtibi Abdülhamîd Efendi ve Rusya adina da Andrey Italinsky Ivan Sabaniyev ve Osip Fanton imzaladilar
Bükres andlasmasinin maddeleri sunlardir:
1-Prut irmagi ve Tuna’nin sol sahili Osmanli-Rus siniri olacaktir
2-Tuna sularinda iki devletin ticâret gemileri dolasabilecek Rus savas gemileri Kili bogazindan Prut irmaginin Tuna ile birlestigi yere kadar gidebilecektir
3-Rusya; Eflak Bogdan ve Tuna adalarini Osmanli Devleti’ ne birakacaktir
4-Osmanli Devleti iki sene müddetle Eflak-Bogdan halkindan vergi almayacaktir
5-Rusya’ya birakilan topraklarin müslüman halki isterlerse Osmanli topraklarina göç edebileceklerdir Ayni hak Osmanli topraklarinda kalan hiristiyanlar için de kabul edilmistir
6-Sirbistan’daki kaleler ve mühimmat Osmanli Devleti’nin elinde bulunacak; Sirplar içislerini ve vergilerini kendileri düzenleyeceklerdir
7-Anadolu tarafindaki sinirlar eskisi gibi kalacak ve Rusya isgal ettigi yerleri bosaltip Osmanli Devleti’ne geri verecektir
Bükres andlasmasi neticesinde 1806′dan beri devam eden Osmanli-Rus savasi sona erdi Rusya’nin Fransa tehlikesine karsi tedbir almak durumunda olmasi Osmanli Devleti’nin daha fazla toprak kaybini önledi Tuna’dan geçis hakki ve Baserabya’yi vermekle kurtulmus oldu Rusya’nin Rumeli’deki Osmanli topraklari üzerinde nüfuzu artti Sirplara içislerinde muhtariyet verilmesi Balkanlarda kavmiyetçilik akimlarinin baslama sebeblerinden biri oldu Osmanlinin dis siyâsetinde Avrupa devletlerinin te’sirleri daha çok görülmeye baslandi