Dilmaçoğulları Beyliği Hakkında

Dilmaçoğulları Beyliği Hakkında

Doğu Anadolu’da Erzen ve Bitlis’te 1085-1192 yılları arasında hüküm sürmüş olan bir Türk beyliği
Kurucusu olan Dilmaçoğlu Mehmed Bey Malazgirt Savaşı’ndan sonra diğer Türk beyleri gibi Anadolu’ya akınlarda bulundu 1085 senesinde Diyarbakır alındıktan sonra Bitlis ve Ahlat da Selçuklu kuvvetleri tarafından fethedilmişti Bitlis ve havalisi Dilmaçoğlu Mehmed Beyin idaresine bırakıldı ve kendisine timar olarak verildi Bir süre sonra bu bölgede beyliğini kuran Mehmed Beyin ölüm tarihi bilinmemektedir Mehmed Beyin yerine Toğan Arslan geçti Toğan Arslan önce Türkiye Selçuklu sultanı Birinci Kılıç Arslan’a onun ölümünden sonra da Sökmenliler’e bağlandı Toğan Arslan Meyyâfârıkîn’e (Silvan) bağlı yirmi beş köyü ele geçirince İbrahim Sökmen’in idaresinin zayıflığından faydalanarak bağımsızlığını ilan etti Fakat bu hâl uzun sürmedi Daha sonra Artuklular’a bağlanan Toğan Arslan İlgâzi ile birlikte Haçlılara ve Gürcülere karşı savaştı
Toğan’ın Artuklulara bağlanması Sökmenli Beyi İbrahim’i kızdırdı Neticede Dilmaçoğulları üzerine 1124 yılında sefere çıkarak Bitlis’i muhasara altına aldı Fakat başarı elde edemedi
Musul Atabegi İmâdeddin Zengî’nin ordusuna 10000 dînâr haraç ödeyerek ülkesini tahrip olmaktan kurtaran ve 1134 veya 1137 senesinde öldüğü rivayet edilen Toğan Arslan’ın yerine oğlu Hüsâmüddevle Kurtî geçti O da babası gibi Artuklular ile birlikte Gürcülere karşı yapı> seferlere katıldı 1130 senesinde Dovin’i zaptetti Bir sene sonra Gürcü Kralı İvane Anadolu’ya saldırdı ise de Hüsâmüddevle tarafından hezimete uğratıldı Hısn-ı Keyfâ Artukluları Beyi Rükneddin Davud’un saldırısı üzerine Kurtî Mardin’e giderek yine Artuklulardan Timurtaş’ın himayesine girdi 1143 senesinde ölünce yerine kardeşi Yâkut Arslan geçti Ancak Yâkut Arslan da kısa bir süre sonra öldü ve yerine kardeşi Fahreddin Devletşah idareyi eline aldı
1161 senesinde Gürcistan üzerine yapı> seferlere katıldı Bu seferden sonra Artuklularla Danişmendliler arasında çıkan savaşta Devletşah Artukluların yanında yer aldı Bir süre sonra Devletşah ile Mardin Artuklu Beyi Necmeddin Alp arasında anlaşmazlık çıktı Devletşah Artuklu hükümdarına karşı koyamayacağını anlayınca 1168 yılında Meyyâfârıkîn’e kadar giderek itaatini bildirdi ve çıkması muhtemel bir savaşın önüne geçti Devletşah 1192 senesinde öldü Aynı sene içinde Ahlat Emîri Begtimur Dilmaçoğullarının merkezi Bitlis’i ele geçirdi
Bundan sonra Dilmaçoğulları Beyliği siyasî ve askerî bir varlık gösterememesine rağmen Erzen ve havalisinde 1394’e kadar varlığını korudu Bu tarihte Akkoyunlular tarafından tamamen ortadan kaldırıldı