Frigya Mimarisi

Frigya sanat ve mimarisi konusunda bilgi edinebilmek için Anadolu'nun çeşitli yerlerinde özellikle Gordion Midas şehirleri ve Pazarlı'da tümülüs şeklindeki mezarlarda veya kayalar içine oyulmuş zengin cepheli binalarda yapılan kazılara başvuruyoruz Frigler özellikle maden işçiliğinde çok ileri gitmişlerdi Kaya ve taş mimaride kullanılan malzemeyi işlemek için madenden çeşitli aletler yapıyorlardı Frigler zamanında korunaklı kalelerin varlığı Pazarlı kazılarından anlaşılmıştır

Yüksekçe bir tepenin üzerine yapılmış olan bu kalenin içinde muntazam dörtgen şeklinde küçük evler vardı Evlerin temelleri taştan üst kısımları tahta hatıllarla desteklenmiş kerpiçten yapılmıştı; damlar ise ahşaptı Çatı ve dış cephelerin bazı kısımları boyalı kabartmalarla süslü toprak levhalarla kaplanmıştı Bu türden toprak levhalara Pazarlı'dan başka Anadolu'nun çeşitli yerlerinde ve özellikle Gordion'da rastlandı Bunlardaki resimler ve nakışlar Frigya sanatının Anadolu'da eskiden beri köklenmiş geleneklerin doğudan (özellikle Mezopotamya) ve batıdan (İonya ve Yunanistan) etkilerle geliştiğini göstermektedir

Bu mimarinin en iyi örnekleri Eskişehir ve Afyonkarahisar arasındaki eserlerde görülür Bunlar zengin süslemeli tapınak kalıntılarıdır Alınlıklarında bir pencere bulunmaktadır Frig ahşap mimarisinin Likya'da da görülen bir çeşidi Eski Bronz Çağ prototiplerine kadar gider Bu mimari aynı zamanda erken doğu mimarisini de etkilemiştir Klasik geleneğe göre frizi ilk defa Frigler kullanmıştır

Amerikalıların Gordion'da son yıllarda yaptıkları kazılarda MÖ VIII yy'da Frig evlerinin bazen taştan bazen de tahta çerçeve kullanarak kaba tuğladan yapıldığı anlaşılmıştır Bu evlerin bazılarının planı megaron tipindedir Gordion'da şehrin etrafını çeviren surlar şehir kapısı ve çeşitli binalar ortaya çıkarıldı Frigler doğu komşuları Urartular gibi kaya mimarlığında çok ileri gitmişlerdir kayalar içinde hücreler odalar koridorlar neye yaradığı henüz tam olarak anlaşılamayan yüksek kademeli merdivenler ve sunaklar yapmışlardır

Aynı zamanda kayalıklarda çoğu hallerde direkli ve alınlıklı binaları bulunan cepheler oluşturmuşlardır Üzerinde birtakım geometri ve ya hayvan motifleri yer alan bu kaya cephelerinin Frig devletinin parlak devrinde yapıldığı anlaşılmıştır Yalnız bu yapıların mezar olup olmadığı konusunda bir fikir birliği yoktur Gerilerinde mezar odaları şeklinde hücreler bulunan bazı cepheler mezar olarak kabul edilmektedir Fakat Midas'ın mezarı olarak gösterilen Yazılıkaya'daki bir cephenin mezar olmadığı ve sadece bir tapınak cephesi olarak kullanıldığı düşünülmüştür Bu mezar odası semerdanlı idi

Saray depoları hizmet yerleri ayrı yapılar halindedir Bazılarının tabanı renkli taşlardan yapılmış mozaiklerle kaplıdır Üzerinde zengin geometrik motifler bulunan süslemeler Anadolu'da bugüne kadar bilinen en eski mozaik süslemeleridir İçlerinde mobilya parçaları fildişinden özenle işlenmiş sanat eserleri insan ve hayvan kabartmaları çeşitli çanak çömlek bulunmuştur Kimmer istilası sırasında yıkılan şehir yeniden yapılırken tapınakların dış cepheleri kabartmalı renkli pişmiş topraktan levhalarla süslenmiştir Lidya devletinin hakimiyeti doğu Yunan sanantının Gordion'a girmesine neden oldu
Alıntı