Anlatımlarına Göre Cümleler Nasıl Olur?

Anlatımlarına Göre Cümleler Nasıl Olur?

Doğrudan ve Dolaylı Anlatımlı Cümleler
Doğrudan (Dolaysız) Anlatım : Söylenenleri biçimsel bir değişikliğe uğratmadan kişilerin söylediği ya da sözün söylendiği biçimde olduğu gibi aktaran cümlelerin anlatımına denir
Dolaylı Anlatım: Bir sözün kişi zaman anlatıcı değişiklikleriyle aktarılan biçimidir Bu anlatım biçimiyle kurulan cümlelere daha çok roman öykü gibi anlatımsal türlerde olayların yazar tarafından anlatılmasında rastlanır Örnek :
En iyi romanlar bir bunalım döneminde yazılır der Dostoyevski (Doğrudan)
En iyi romanların bir bunalım döneminde yazılacağını söylüyor Dostoyevski (Dolaylı)
Turgut Uyar : “Nobel Ödülünü kazanan bu yazarı en içten dileklerimle kutlarım” Diyor (Doğrudan)
Turgut Uyar bir yazısında Nobel Ödülü kazanan bu yazarı en içten dilekleriyle kutladığını belirtiyor (Dolaylı)
Yorumlama Bildiren Cümleler : Yorumlama görülüp duyulanlardan anlatıcının kendince bir anlam çıkarması açıklama yapmasıdır Yorumlama bu özelliğiyle kişisel öznel bir değerlendirmedir Örnek :
Edip Cansever’in şiirleri sürekli bir açılım ve gelişim içinde görülüyor
Eğitim bir okul sorunu değildir o insanın kendisinde taşıdığı bir eylemdir
Ne zaman yüzüne baksam gözlerini kaçırıyor sanki benden bir şeyler saklıyor
Değerlendirme Cümleleri : Değerlendirme özelliği taşıyan cümlelerde anlatıcı; bir yapıt bir sanatçı bir olayla ilgili olumlu ya da olumsuz belirlemeleri anlatır Örnek :
Yazarın bu romanında çok etkileyici bir anlatım var
Yazar sürekli gerilimler yaratarak okurun ilgisini hep canlı tutuyor
Son sergideki resimlerinde yeşil tonları kırmızı tonlardan daha çok kullanmış
Tanım Cümleleri : Tanımlama; bir kavramı bir durumu nitelik ve özellikleriyle belirleme işlevini gösterme ya da onu benzerlerinden ayıran ayırıcı yönlerini göstermeye denir Bu amaçla kurulan cümlelere de tanım cümlesi denir Bir kavramın bir varlığın anlatıldığı cümleye “Bu nedir?” “Bu şey nedir?” sorusunu yönelttiğimizde yanıt alabiliyorsak bu cümle bir tanım cümlesidir Örnek :
Roman olmuş ya da olabilecek olayları anlatan uzun bir edebiyat eseridir
Sanatsal yaratımın temeli doğayı taklit etmek değil yeniden biçimlendirmektir
Cahillik ve bilgisizlik bir toplumu içten içe kemiren bir kurttur
Karşıtlık Bildiren Yargılar : Bazı cümlelerde birtakım olay ya da olguların karşıt özellikleri verilir Karşıtlara yer vermek anlatımı belirgin kılar Örnek :
Dışarısı günlük güneşlik halbuki burada paltolarımız bile bizi ısıtmaya yetmiyor
Ağlarım hatıra geldikçe gülüştüklerimiz
Bir vardı bir yok oldu; böyledir dünyanın hali