Türkü Ve Özellikleri Nelerdir?

Türkü ve Özellikleri Nelerdir?

Türkçe ait ürün anlamındadırTürküyü oluşturan dize grupları arasında tekrarlardan kavuştak bölümleri vardır Türküler ezgilerine göre adlar;uzun havalarkırık havalar(oyun havaları) Konusuna göre ise ölümayrılıksavaşçocukdoğa…türküleri olur
Bir ezgi ile söylenen halk şiirinin her çeşidini göstermek için Türkiye’nin sözlü geleneğinde en çok kullanılan ad Türküler dir Özel durumlarda ya da ezginin sözlerin çeşitlemesine göre ninni ağıt deyiş hava adları da kullanılmaktadır
Türk halk edebiyatı nazım şekli ve türüdür Ezgisi yönüyle diğer halk şiiri türlerinden ayrılır Türküler genellikle anonimdir İsimleri bilinen saz şairlerinin söyledikleri de giderek halka mal olmuş ve bunlar da anonimleşme eğilimine girmiştir Türkü söylemeye “türkü yakmak” da denir Türkü adı Türk sözcüğüne Arapça “ı” eki eklenmesiyle ortaya çıkmıştır “Türk’e özgü” anlamına gelir
Türkü sözcüğü ilk kez XV Yüzyılda Doğu Türklerince kullanılmıştır Hikmet Dizdaroğlu Anadolu’da türkünün ilk örneğini Öksüz Dede’nin verdiğini belirtir Türküler genellikle hece vezninin 7 8 ve 11’li kalıplarıyla kıtalar halinde söylenir Her kıta türkünün asıl sözlerinin bulunduğu bend ile nakarattan meydana gelir Nakarat her bendin sonunda tekrarlanır Bu kısım bağlama veya kavuştak diye de bilinir Türküleri kesin ayrıma sokmak güçtür Bir yörede yakılan türkü diğer bir yöreye şekli ve söyleniş biçimi değişerek geçebilir Türküler ezgilerine konularına ve yapılarına göre ayrılır
Ezgilerine göre türküler
* Kırık havalar: Usullü ezgilerdir Alt türleri; türkü (genelde tüm kırık havalar için özelde diğer türlerin dışında kalanlar için kullanılır) deyiş koşma semah tatyan barana zeybek horon halay bar bengi sallama güvende oyun havası karşılama ağırlama peşrev teke zortlatması gakgili havası dımıdan zil havası fingil havası dır
* Uzun havalar: Usulsüz ezgilerdir Alt türleri; uzun hava (diğer türlere girmeyenler için kullanılır) barak bozlak gurbet havası yas havası tecnis boğaz havası elagözlü maya hoyrat divan yol havası yayla havası mugam dır Ayrıca gazeller de özellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde halk arasında söylenmektedir
Konularına göre türküler
Ninniler ve çocuk türküleri tabiat üzerine türküler aşk türküleri kahramanlık türküleri askerlik türküleri tören türküleri iş türküleri acıklı olaylarla ilgili türküler güldürücü türküler karşılıklı söylenen türküler oyun türküleri ağıtlar
Yapılarına göre türküler
* Mani kıt’alarından kurulu türküler: Birbirleriyle ilgili konularda söylenmiş manilerin sıralanarak ezgiyle okunmasından meydana gelir
* Dörtlüklerle kurulu türkülerdörtlüklerle kurulu türküler adı üstünde dörtlüklerden oluşan türkülerdirbu tür türküler de anonimdir
Özellikleri:
1 Türkülerde konu zenginliği vardır Aşk ayrılık ölüm tabiat kahramanlık güzellik başlıca konularıdır
2 Hecenin yedili sekizli en çok da on birli kalıplarıyla yazılırlar
3 Türküler genelde dörder mısralı bentlerden oluşur
4 Bazıları koşma şeklindedir
5 Bazı türkülerde her bendin sonunda aynı dize veya dizeler tekrarlanır Bu tekrarlanan dizelere nakarat (kavuştak) adı verilir Nakaratların völçüsü bazen ana bentlerin ölçüsünden ayrı olabilir
6 Türkülerin kafiye örgüsü genelde şöyledir: “aaab cccb dddb” “aaabb cccbb dddbb” veya “aaabcc dddbcc eeebcc” şeklindedir
7 Türküler ait oldukları bölgelere göre adlar alırlar
8 Genelde anonimdirler ama söyleyeni belli olan türküler de vardır