Küçük Ünlü Uyumu Nedir?

Küçük Ünlü Uyumu Nedir?

Bir kelimenin ilk hecesinde düz sesli harf (aeıi) varsa diğer hecelerinde de düz sesli harf olması gerekir Kelimenin ilk hecesinde yuvarlak sesli harf (oöuü) varsa diğer hecelerinde ya düz-geniş (ae) ya da dar-yuvarlak (uü) sesli harf bulunması gerekir Buna küçük ünlü uyumu kuralı denir K Ünlü uyumuna uyan kelimelere örnek : Kalem kitap merak sevgi odun
KÜnlü uyumuna uymayan kelimelere örnek: Horozpalto sembol karpuz
Bazı kelimeler künlü uyumuna uyduğu halde bünlü uyumuna uymayabilir: Kalem kitap …
Buna göre bir kelimenin Türkçe olabilmesi için her iki kurala da uyması gerekir
B Ünlü uyumu incelenirken kelimelerin tüm heceleri dikkate alınır Yani dört heceli bir kelimede ilk üç hece büyük ünlü uyumuna uyarken son hece uyumu bozuyorsa bu kelimeler kurala uymamış olur Getiriyor otururken… Küçük ünlü uyumunda ise yan yana gelen her hece dikkate alınır Örneğin “kolaylık” kelimesinin tüm hecelerine bakarsak ilk hecedeki yuvarlak sesli o’dan sonra ikinci hecede düz-geniş -a- son hecede düz sesli -ı- yer almıştır Birinci ve üçüncü heceyi dikkate aldığımızda yuvarlaktan sonra düz sesli geldiği için kelimenin künlü uyumuna uymadığını sanabiliriz Halbuki bu kelime künlü uyumuna uymaktadır Çünkü yuvarlaktan sonra düz-geniş düzden sonra düz sesli harf kullanılmıştır Ko – lay – lık (Yuv-düz/geniş-düz)
Kuraldışı : -o- sesinden sonra ikinci hecede b-m-v-p seslerinden biriyle başlıyorsa bu durumda ikinci hecede -u- olabilir Bu tür kelimeler künlü uyumuna uymamasına rağmen Türkçe’dir
Örnek: Hamur avuç sabun çamur kavun kalbur çabuk karpuz tavuk kabuk kaput yağmur havuç çaput yamuk…