Serveti Fünun Edebiyatında Dil Anlayışı

Serveti Fünun Edebiyatında Dil Anlayışının Özellikleri


1 Servet-i Fünûn yazarları Namık Kemal'den çok Abdülhak Hamid'in eserlerindeki yeni ve göz alıcı Osmanlı Türkçesini beğenmişlerdir

2 Servet-i Fünûn lisanı fazla külfetli ve aristokrat bir dildir Yazılarında süslü cümleler kullanarak zarif ahenkli fakat işitilmemiş kelimeler sıralamak hevesindedirler

3 Onlar bilhassa Farsça kelimelerin söylenişinde âdeta bir alafrangalık buluyor Farisî terkiplerle birleşik sıfatları Fransızca söyleyişleri andırdıkları ve herkesçe bilinmeyen sözler oldukları için zevk ve hevesle kullanıyorlardı

4 Fransızcada rastladıkları Neige d'or (Altın kar) terkibini Farsça berf-i zerrîn ifadesiyle Frisson iamineux (Işıklı titreyiş) terkibini lerze-i rûşen şekliyle Fârisîleştirmekte özel ahenk buluyorlardı

5 Dilde milliyetçilik hareketlerinin kuvvetli bir çığır halini almadığı o devirde halk Türkçe’sinin inceliklerini bilmeyen Servet-i Fünûncular için Servet-i Fünûn dilinden başka bir lisan kullan*mak kolay değildi

6 Servet-i Fünûn lisanı sade Türkçe bakımından zararlı olmuş fakat edebiyat sanatının gelişmesine ve daha zengin bir ifade vasıtası bulmasına hizmet etmiştir

7 Fikret'in Cenab'ın Süleyman Nazif'in şiir ve nesirlerinde örneklerini gördüğünüz ve Halid Ziya'nın yazılarında süslü cümleleriyle karşılaştığınız Servet-i Fünıın dili sanatkârlarının zevkle hatta sevgiyle kullandıkları bir lisandı

8 Bu dil aşırı bir şekilde Farisî terkipleri ve birtakım Edebiyat-ı Cedîde vasf-ı terkibîleri ile yani Fars kaidesiyle yapılan birleşik sıfatlarla süsleniyor kolaylığını ahengini ve akıcılığını bu güzel fakat yabancı unsurlardan alıyordu

9 Zaman zaman: Sâât-ı semenfâm = Yasemin renkli saatler gibi devrin klasik lisan kurallarına ve klasik söyleyiş mantığına aykırı olarak yapılan bu yabancı terkiplerin Servet-i Fünûn diline -bütün itirazlara rağmen- bir vecize zarifliği ve bir vecize zenginliği verdiği meydandadır

10 Servet-i Fünûn Edebiyatı'nın en önemli başarısı edebiyat türlerinde yaptığı yeniliklerde ve bu türlere daha Avrupaî bir görüşle bakmasındadır Bu sebeple Edebiyat-ı Cedide'yi belli başlı edebiyat türlerine göre gözden geçirmek yoluyla tanıtmak daha yerinde olur