Modern İslâm Anlayışı

İslâm değişmedi ve asla değişmeyecek Çünkü dinin sahibi Cenab-ı Allah ve dinini koruyacağını vaad ediyor

Fakat din ve dindarlık anlayışımız bize ait ve hayli zamandır tuhaf bir değişimin girdabında

Kısaca “Modern Anlayış” diye adlandırdığımız bu yeni anlayışın “kitaplarımızda yeri yok” Yok, çünkü kendi kitaplarımızın irfanından doğmadı Kendi aklımızın, kendi kalbimizin teknesinde yoğrulmadı

Bu durumu anlamamız lazım Anlayalım ki saf ve arı duru olanı bilelim, ona yönelelim Kurtuluşumuz orada


Uzun uzun açıklanabilir ama “modernleşme” kelimesiyle kastedilen şeyi, kısaca, “Batılı insan gibi düşünme, onun gibi davranma, onun değerlerini benimseme tavrı” olarak özetleyebiliriz

Müslümanın modernleşmesinin temelinde ise kendi değerlerine yabancılaşma ve Batılı insan karşısında aşağılık kompleksi duyma hissi oldukça baskın bir şekilde mevcuttur

Modernleşen müslüman, kendi dinî kaynaklarına, tarihine, kültürüne ve toplumuna farklı bir gözle bakmayı, bunları, Batılı değerleri esas alarak muhakeme etmeyi amaç haline getirmiştir Çünkü artık bunlar onun ait olduğu dünyayı oluşturan temel unsurlar değildir Çünkü artık o, geçmişine, kültürüne, dinine yabancı birisidir; “kendisine” yabancı birisidir O, kendisine yeni bir yer seçmiştir ve dünyaya artık o yeni yerden bakmaktadır

Modern müslüman bu noktaya nasıl geldi? Onu ait olduğu dünyaya bu denli yabancılaştıran, değerleriyle arasına mesafe, hatta “zıddiyet” koyan modernlik nasıl ortaya çıktı? Modern olmak ne demektir, ya da Batılı insanı “modern” kılan hususlar nelerdir?

Modernleşmenin ortaya çıkışı

Modernliğin temeli Avrupa’da yaşanan birkaç önemli olaya dayanmaktadır

Bunların başında “Reformasyon” gelir Hıristiyanlık içinde “dinin farklı yorumu”na dayanan en büyük bölünme Protestanlığın ortaya koyduğu reform hareketiyle meydana gelmiştir

İslâm dünyası en ihtişamlı dönemlerini yaşarken, Avrupa’nın hemen her yanına iç savaşlar, mezhep kavgaları ve kaos hakimdi Ortaçağ denen zaman diliminde Kilise babalarının toplum üzerinde mutlak bir hegemonyası vardı Halkın maddi manevi her türlü değerini, Cennet arsası, günahları bağışlama ve benzeri vaatlerle kendi ikballeri için kullanan hıristiyan din adamları, Kilise’nin herhangi bir uygulamasına veya talimatına karşı çıkanları da “aforoz” ederek en vahşi metotlarla cezalandırırlardı Sırf “Dünya dönüyor” dediği için Engizisyon mahkemelerinde yargılanıp cezalandırılanlar oldu

Mesela Giardano Bruno isimli İtalyan filozof, evrende Dünya’dan başka birçok gezegen olduğunu söylediği ve sonsuz bir uzay anlayışına sahip olduğu için Roma’da Engizisyon mahkemesi tarafından yargılanıp ölüm cezasına çarptırıldı Cezası, kazığa bağlanıp, diri diri yakılmak suretiyle infaz edildi

Bu tutumuyla Katolik kilisesi ferdin, toplumun, bilimin ve insanlığın önündeki en büyük engel olarak varlığını sürdürüyordu Batı’daki özgürlüklerin tarihi, bir anlamda insanların ve toplumların Katolik kilisesi karşısında verdikleri mücadelelerin de tarihidir

16 yüzyılda ortaya çıkan Protestanlık hareketi, Katolikliğin işte bu baskıcı uygulamalarına bir başkaldırı olarak kendini göstermiş, Hıristiyanlık’ta yeni bir çığır açmıştır Reformistler Katolik kilisesinin Hıristiyanlık ve hıristiyanlar ve genel olarak toplum üzerindeki baskıcı hakimiyetini reddetmiş, İncil’i her hıristiyanın kendi ana dilinde okuması gerektiğini savunmuş, hıristiyanları Katolik kilisesinin tekelci anlayışı karşısında özgürleştirmiştir

Modernliğin oluşmasında ve gelişmesinde, aklı ve bilimsel düşünmeyi her şeyin üstünde tutan Pozitivizm, devlet ve Kilise işlerinin birbirinden ayrılması demek olan laiklik, bugünkü teknolojik seviyenin temelini teşkil eden sanayi devrimi… gibi birçok başka unsur da rol oynamıştır Ancak yazımızın esas konusu olmadığı için bunlar üzerinde fazla durmayacağız