Kur'anda Cihat Nasıl Teşvik Edilmiştir?

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-24-2012

Kur'anda cihat nasıl teşvik edilmiştir?
Cihadı teşvîk eden ve emreden bazı ayetler şöyledir:

1- "Yoksa siz, hacılara su dağıtmak ve Mescid-i Haramı (Kâbeyi) onarmak işini, Allah(c

c

)'a ve ahirete inanıp, Allah(c

c

) yolunda cihad eden kimsenin işi gibi mi kabul ettiniz ? Bunlar Allah(c

c

) katında bir değillerdir

"
(Tevbe suresi, 19)

Hacılara su dağıtmak, yeryüzünde en mukaddes mekan olan Kâbeyi tamir etmek, güzel şeyler ve sevaplı işler olmakla beraber, hiç bir zaman Allah(c

c

) yolunda cihad etmek seviyesine yükselemezler

Kâbe komşuluğunda ibadet hoştur, ama daha da hoş olan, Allah(c

c

) yolunda cihaddır

Zira, birisi ferdi ibadettir, diğeri ise Allah(c

c

)'ın dinini yaymaktır

Risalet velayetten ne derece üstünse, risaletle alakalı olarak Allah(c

c

)'ın dinini yayma mücadelesi, o derece şahsî kemalatlardan, ibadetlerden üstündür

Bu nokta tam anlaşılmadığından, hacca giden bazı müslümanlar, o mübarek mekanlarda ölmek temennisinde bulunurlar

Halbuki, oraya ölmeye değil, dirilmeye gitseler ve döndüklerinde yeni bir şevk ve heyecanla İslam'a hizmet etseler, kendileri hakkında çok daha iyi olacaktır

2- "Mü'minlerden -özür sahipleri müstesna- oturanlarla, mallarıyla ve canlarıyla Allah(c

c

) yolunda cihad edenler bir olamaz

Allah(c

c

), malları ve canlarıyla cihad edenleri, derece bakımından oturanlara üstün kılmıştır

"
(Nisa suresi, 95)

3-"(Düşman) topluluğunu takipte gevşeklik göstermeyin! Eğer siz acı çekiyorsanız, sizin acı çektiğiniz gibi onlar da acı çekiyorlar

Halbuki siz, onların ummadıklarını Allah(c

c

)'tan umuyorsunuz

"
(Nisa suresi, 104)

"Ölürsem şehidim" diyen bir mü'min, böyle bir beklentisi olmayan batıl dava mensuplarından daha da cesur olmak zorundadır

4- "Gerek hafif, gerek ağır olarak savaşa çıkın

Mallarınız ve canlarınızla Allah(c

c

) yolunda cihad edin

Eğer bilirseniz, bu sizin için daha hayırlıdır

"
(Tevbe suresi, 41)

"Gerek hafif, gerek ağır

" ifadeleri şöyle açıklanmıştır:

-İster severek, ister hoşlanmayarak,
-İster aile yükünüz hafif, ister ağır olsa da,
-İster hafif silahlarla, ister ağır silahlarla,
-İster yaya, ister binitli,
-İster genç, ister ihtiyar,
-İster sağlam, ister hasta her hal ü karda savaşa çıkınız

(1)

"Mallarınızla ve canlarınızla" ifadesi, cihadın iki türüne işaret eder

Bir kısım insan vardır ki, mallarını Allah(c

c

) yolunda sarfederler

Bir kısmı da vardır ki, hayatlarını bu yolda feda ederler

"Allah(c

c

) yolunda" denilmesi ise, çok mühim bir kayıttır

Allah(c

c

) yolunda olmayan bir mücadele, "cihad" ismine layık değildir

Cihada ruh kazandıran husus, işte burasıdır (2)

Yoksa, müslümanlardan başkaları da savaşırlar, kendi din ve ideolojilerini yaymaya çalışırlar

Hatta, bu uğurda hayatlarını verirler

Fakat onların bu mücadelesi, Allah(c

c

) katında değer kazanan bir mücadele değildir

5- "Allah(c

c

) yolunda hakkıyla cihad ediniz

"
(Hac suresi, 78)

Cihadın hakkını vererek gayret sarfetmekle, kendini mücahid zannetmek başka başka şeylerdir

Birincisi hakkıyla cihad, ikincisi ise, sadece bir oyalanmaktır

6- "Kendi ellerinizle kendinizi tehlikeye atmayın

" (Bakara suresi, 195)

Bu ayetle ilgili olarak, şu rivayet anlatılır: Hz

Muaviye zamanında, İslam ordusu İstanbul önlerine gelir

Savaş esnasında, muhacirden bir zat, düşman saflarına dalar

Bazıları, bu hareketi "kendi ellerinizle kendinizi tehlikeye atmayın" ayetine aykırı görür

Bunun üzerine, Hz

Peygamberin sancaktarı Ebu Eyyub El-Ensarî şöyle der: "Biz bu ayeti daha iyi biliriz

Çünkü bu ayet, bizler hakkında indi

Rasulullah ile beraber yaşadık

Onunla beraber çok hallerle karşılaştık

O'na yardımcı olduk

Neticede İslam galip geldi

Ensar olarak bir araya toplandık

"Allah(c

c

) bize, Resulüne sahabe olmayı, O'na yardımcı olmayı nasip etti

Artık İslam galip geldi, müslümanlar çoğaldı

Biz O'nu, çoluk-çocuk ve mala tercih etmiştik

Artık savaş bittiğine göre, evlerimize, çocuklarımıza dönelim, onlarla yaşayalım" diye konuştuk

İşte bizler böyle bir halde iken, bu ayet nazil oldu

(3)

Öyle anlaşılıyor ki, tehlike ileri atılmakta değil, geri kalmaktadır

Ayetin evvelinde, "Allah(c

c

) yolunda infak edin" denilmesi, cihadın ekonomik boyutuna işaret eder

Maddi imkanları yerinde olanlar, bu imkanları Allah(c

c

)'ın dinini yayma uğrunda harcamazlarsa, kendilerini kendi elleriyle tehlikeye atmış olacaklardır

7- "Şüphesiz Allah(c

c

), kendi yolunda birbirine kenetlenmiş bir bina gibi saf bağlayarak çarpışanları sever

"
(Saff suresi, 4)

8- "Ey iman edenler! Can yakıcı bir azabtan sizi kurtaracak bir ticareti size anlatayım mı? Allah(c

c

)'a ve Resulüne iman eder ve Allah(c

c

) yolunda mallarınızla ve canlarınızla cihad edersiniz

Bilirseniz, bu sizin için çok büyük bir hayırdır (herşeyden daha hayırlıdır

) (Bunu yaptığınızda) Allah(c

c

) günahlarınızı bağışlar ve sizi altlarından nehirler akan cennetlere ve Adn Cennetlerindeki güzel meskenlere koyar

İşte bu, büyük kurtuluştur

Seveceğiniz başka bir şeyi nasib eder: Allah(c

c

)'dan bir zafer ve yakın bir fetih

Mü'minleri müjdele!"
(Saff suresi, 10-13)

Ayette, Allah(c

c

) yolunda cihad, "ticaret" olarak anlatılmıştır

Ticarette asıl olan kârdır

Bir şey verilir ve karşılığında kazanç elde edilir

İşte, mü'minler Allah(c

c

) yolunda mallarını-canlarını verecekler, bunun mukabilinde, çok şeyler kazanacaklardır

Bunlar, ayette şu şekilde sıralanmıştır:

a

Allah(c

c

)'tan mağfiret,
b

Cennet,
c

Zafer,
d

Yakın bir fetih

Bunlardan mağfiret ve Cennet ahiretle, zafer ve fetih dünyayla alakalıdır

Demek ki, hem dünya, hem ahiret saadeti, ancak Allah(c

c

) yolunda cihadla mümkündür

9- "Ey iman edenler ! Kafirlerden size yakın olanlarla savaşın

Onlar, sizde bir sertlik bulsunlar

Biliniz ki, Allah(c

c

), müttakîlerle beraberdir

"
(Tevbe suresi, 123)

Bu ayet, dine davet stratejisini belirleyen "önce yakınlarını uyar" (Şuara suresi, 214) ayetine benzemektedir

Yani uyarmada yakınlardan başlanması gerektiği gibi, savaşta da yakın düşmandan başlanacaktır

Nitekim Resulüllah, önce kavmiyle, sonra diğer Araplarla, daha sonra Bizansla savaşmıştır

Şüphesiz, bütün kafirlerle birden savaşmak imkansızdır

Dolayısıyla, uygun olanı yakından başlamaktır

(4)

Büyük müfessir Fahreddin Razî, üstteki ayetin "Onlar sizde bir sertlik bulsunlar" kısmıyla ilgili şu yorumu yapar: "Gılza" rikkatin zıddıdır

Cezalandırmada sertliği bildirir

Şüphesiz sertlik, sakındırmada daha tesirli, kötülükten men etmekte daha etkilidir

Fakat her zaman sert olmak uygun değildir

Zira durum bazan yumuşaklığı, bazan da sertliği gerektirir

Bu sebeple, sadece sertlik gösterilmesinin uygun olmadığına dikkat çekilerek "onlar sizde bir sertlik bulsunlar" denilmiştir

Devamlı sert olmak insanları dağıtır, birbirinden uzaklaştırır

"Onlar sizde bir sertlik bulsunlar" bu sertliğin her zaman olmamasına delalet eder

Sanki şöyle denilmiştir: "Onlar, sizin ahlak ve tabiatınızı incelediklerinde, sizde bir sertlik de bulmaları uygundur"

Böyle bir kelam ise, ancak çoğu halinde şefkat, merhamet olmakla beraber, bir çeşit sertlik de kendisinde bulunanlar için sadıktır

Bu sertliğin, alış-veriş, karşılıklı oturup konuşmak, yemek-içmek gibi hususlarda olması uygun değildir

(5)

Kaynaklar
1- Razî,XVI, 69-70; Beydavî, I, 406; Ebu'l-Berekat Nesefî, Medariku't-Tenzîl, Daru'l-Fikir, II, 127
2- Kutub, 1, 187; Sabunî, Safvetu't-Tefasir, 1, 127; Kadiri, 1,50; Mevdudi, Jihad in Islam, s

,7; Afif Abdülfettah Tabbera, Ruhu'd-Dini'l-İslamî, Daru'l-İlm, Beyrut, s

, 380-381, Abdulazîz Hatip, Gönüllerin Fethinde Cihad, Gençlik Yay

İst

, 1994, s

, 118-119; Zeydan, Usulu'd-Dave, s

, 272
3- İbnu Kesîr, I, 331; Ebu Davud, Sünen, Cihad, 22; Tirmizi, Tefsîr, 2/19
4- Razî, XVI, 228-229
5- Razî, XVI, 230

08-24-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Kur'anda Cihat Nasıl Teşvik Edilmiştir? Kur'anda cihat nasıl teşvik edilmiştir? Cihadı teşvîk eden ve emreden bazı ayetler şöyledir: 1- "Yoksa siz, hacılara su dağıtmak ve Mescid-i Haramı (Kâbeyi) onarmak işini, Allah(cc)'a ve ahirete inanıp, Allah(cc) yolunda cihad eden kimsenin işi gibi mi kabul ettiniz ? Bunlar Allah(cc) katında bir değillerdir" (Tevbe suresi, 19) Hacılara su dağıtmak, yeryüzünde en mukaddes mekan olan Kâbeyi tamir etmek, güzel şeyler ve sevaplı işler olmakla beraber, hiç bir zaman Allah(cc) yolunda cihad etmek seviyesine yükselemezler Kâbe komşuluğunda ibadet hoştur, ama daha da hoş olan, Allah(cc) yolunda cihaddır Zira, birisi ferdi ibadettir, diğeri ise Allah(cc)'ın dinini yaymaktır Risalet velayetten ne derece üstünse, risaletle alakalı olarak Allah(cc)'ın dinini yayma mücadelesi, o derece şahsî kemalatlardan, ibadetlerden üstündür Bu nokta tam anlaşılmadığından, hacca giden bazı müslümanlar, o mübarek mekanlarda ölmek temennisinde bulunurlar Halbuki, oraya ölmeye değil, dirilmeye gitseler ve döndüklerinde yeni bir şevk ve heyecanla İslam'a hizmet etseler, kendileri hakkında çok daha iyi olacaktır 2- "Mü'minlerden -özür sahipleri müstesna- oturanlarla, mallarıyla ve canlarıyla Allah(cc) yolunda cihad edenler bir olamaz Allah(cc), malları ve canlarıyla cihad edenleri, derece bakımından oturanlara üstün kılmıştır" (Nisa suresi, 95) 3-"(Düşman) topluluğunu takipte gevşeklik göstermeyin! Eğer siz acı çekiyorsanız, sizin acı çektiğiniz gibi onlar da acı çekiyorlar Halbuki siz, onların ummadıklarını Allah(cc)'tan umuyorsunuz" (Nisa suresi, 104) "Ölürsem şehidim" diyen bir mü'min, böyle bir beklentisi olmayan batıl dava mensuplarından daha da cesur olmak zorundadır 4- "Gerek hafif, gerek ağır olarak savaşa çıkın Mallarınız ve canlarınızla Allah(cc) yolunda cihad edin Eğer bilirseniz, bu sizin için daha hayırlıdır" (Tevbe suresi, 41) "Gerek hafif, gerek ağır" ifadeleri şöyle açıklanmıştır: -İster severek, ister hoşlanmayarak, -İster aile yükünüz hafif, ister ağır olsa da, -İster hafif silahlarla, ister ağır silahlarla, -İster yaya, ister binitli, -İster genç, ister ihtiyar, -İster sağlam, ister hasta her hal ü karda savaşa çıkınız (1) "Mallarınızla ve canlarınızla" ifadesi, cihadın iki türüne işaret eder Bir kısım insan vardır ki, mallarını Allah(cc) yolunda sarfederler Bir kısmı da vardır ki, hayatlarını bu yolda feda ederler "Allah(cc) yolunda" denilmesi ise, çok mühim bir kayıttır Allah(cc) yolunda olmayan bir mücadele, "cihad" ismine layık değildir Cihada ruh kazandıran husus, işte burasıdır (2) Yoksa, müslümanlardan başkaları da savaşırlar, kendi din ve ideolojilerini yaymaya çalışırlar Hatta, bu uğurda hayatlarını verirler Fakat onların bu mücadelesi, Allah(cc) katında değer kazanan bir mücadele değildir 5- "Allah(cc) yolunda hakkıyla cihad ediniz" (Hac suresi, 78) Cihadın hakkını vererek gayret sarfetmekle, kendini mücahid zannetmek başka başka şeylerdir Birincisi hakkıyla cihad, ikincisi ise, sadece bir oyalanmaktır 6- "Kendi ellerinizle kendinizi tehlikeye atmayın" (Bakara suresi, 195) Bu ayetle ilgili olarak, şu rivayet anlatılır: Hz Muaviye zamanında, İslam ordusu İstanbul önlerine gelir Savaş esnasında, muhacirden bir zat, düşman saflarına dalar Bazıları, bu hareketi "kendi ellerinizle kendinizi tehlikeye atmayın" ayetine aykırı görür Bunun üzerine, Hz Peygamberin sancaktarı Ebu Eyyub El-Ensarî şöyle der: "Biz bu ayeti daha iyi biliriz Çünkü bu ayet, bizler hakkında indi Rasulullah ile beraber yaşadık Onunla beraber çok hallerle karşılaştık O'na yardımcı olduk Neticede İslam galip geldi Ensar olarak bir araya toplandık "Allah(cc) bize, Resulüne sahabe olmayı, O'na yardımcı olmayı nasip etti Artık İslam galip geldi, müslümanlar çoğaldı Biz O'nu, çoluk-çocuk ve mala tercih etmiştik Artık savaş bittiğine göre, evlerimize, çocuklarımıza dönelim, onlarla yaşayalım" diye konuştuk İşte bizler böyle bir halde iken, bu ayet nazil oldu (3) Öyle anlaşılıyor ki, tehlike ileri atılmakta değil, geri kalmaktadır Ayetin evvelinde, "Allah(cc) yolunda infak edin" denilmesi, cihadın ekonomik boyutuna işaret eder Maddi imkanları yerinde olanlar, bu imkanları Allah(cc)'ın dinini yayma uğrunda harcamazlarsa, kendilerini kendi elleriyle tehlikeye atmış olacaklardır 7- "Şüphesiz Allah(cc), kendi yolunda birbirine kenetlenmiş bir bina gibi saf bağlayarak çarpışanları sever" (Saff suresi, 4) 8- "Ey iman edenler! Can yakıcı bir azabtan sizi kurtaracak bir ticareti size anlatayım mı? Allah(cc)'a ve Resulüne iman eder ve Allah(cc) yolunda mallarınızla ve canlarınızla cihad edersiniz Bilirseniz, bu sizin için çok büyük bir hayırdır (herşeyden daha hayırlıdır) (Bunu yaptığınızda) Allah(cc) günahlarınızı bağışlar ve sizi altlarından nehirler akan cennetlere ve Adn Cennetlerindeki güzel meskenlere koyar İşte bu, büyük kurtuluştur Seveceğiniz başka bir şeyi nasib eder: Allah(cc)'dan bir zafer ve yakın bir fetih Mü'minleri müjdele!" (Saff suresi, 10-13) Ayette, Allah(cc) yolunda cihad, "ticaret" olarak anlatılmıştır Ticarette asıl olan kârdır Bir şey verilir ve karşılığında kazanç elde edilir İşte, mü'minler Allah(cc) yolunda mallarını-canlarını verecekler, bunun mukabilinde, çok şeyler kazanacaklardır Bunlar, ayette şu şekilde sıralanmıştır: a Allah(cc)'tan mağfiret, b Cennet, c Zafer, d Yakın bir fetih Bunlardan mağfiret ve Cennet ahiretle, zafer ve fetih dünyayla alakalıdır Demek ki, hem dünya, hem ahiret saadeti, ancak Allah(cc) yolunda cihadla mümkündür 9- "Ey iman edenler ! Kafirlerden size yakın olanlarla savaşın Onlar, sizde bir sertlik bulsunlar Biliniz ki, Allah(cc), müttakîlerle beraberdir" (Tevbe suresi, 123) Bu ayet, dine davet stratejisini belirleyen "önce yakınlarını uyar" (Şuara suresi, 214) ayetine benzemektedir Yani uyarmada yakınlardan başlanması gerektiği gibi, savaşta da yakın düşmandan başlanacaktır Nitekim Resulüllah, önce kavmiyle, sonra diğer Araplarla, daha sonra Bizansla savaşmıştır Şüphesiz, bütün kafirlerle birden savaşmak imkansızdır Dolayısıyla, uygun olanı yakından başlamaktır (4) Büyük müfessir Fahreddin Razî, üstteki ayetin "Onlar sizde bir sertlik bulsunlar" kısmıyla ilgili şu yorumu yapar: "Gılza" rikkatin zıddıdır Cezalandırmada sertliği bildirir Şüphesiz sertlik, sakındırmada daha tesirli, kötülükten men etmekte daha etkilidir Fakat her zaman sert olmak uygun değildir Zira durum bazan yumuşaklığı, bazan da sertliği gerektirir Bu sebeple, sadece sertlik gösterilmesinin uygun olmadığına dikkat çekilerek "onlar sizde bir sertlik bulsunlar" denilmiştir Devamlı sert olmak insanları dağıtır, birbirinden uzaklaştırır "Onlar sizde bir sertlik bulsunlar" bu sertliğin her zaman olmamasına delalet eder Sanki şöyle denilmiştir: "Onlar, sizin ahlak ve tabiatınızı incelediklerinde, sizde bir sertlik de bulmaları uygundur" Böyle bir kelam ise, ancak çoğu halinde şefkat, merhamet olmakla beraber, bir çeşit sertlik de kendisinde bulunanlar için sadıktır Bu sertliğin, alış-veriş, karşılıklı oturup konuşmak, yemek-içmek gibi hususlarda olması uygun değildir (5) Kaynaklar 1- Razî,XVI, 69-70; Beydavî, I, 406; Ebu'l-Berekat Nesefî, Medariku't-Tenzîl, Daru'l-Fikir, II, 127 2- Kutub, 1, 187; Sabunî, Safvetu't-Tefasir, 1, 127; Kadiri, 1,50; Mevdudi, Jihad in Islam, s,7; Afif Abdülfettah Tabbera, Ruhu'd-Dini'l-İslamî, Daru'l-İlm, Beyrut, s, 380-381, Abdulazîz Hatip, Gönüllerin Fethinde Cihad, Gençlik Yay İst, 1994, s, 118-119; Zeydan, Usulu'd-Dave, s, 272 3- İbnu Kesîr, I, 331; Ebu Davud, Sünen, Cihad, 22; Tirmizi, Tefsîr, 2/19 4- Razî, XVI, 228-229 5- Razî, XVI, 230