Vadideki Hüzünlü Zambak "Palu"

Vadideki Hüzünlü Zambak "Palu"[/b]


Baş kaldırmış, bakır rengi sıradağların arasına sıkışmış, kapıları aralanmamış bir tarih, kültür ve efsaneler cenneti Palu Gidilmeden anlatması zor, görülmeden hazzının alınması imkansız bir yer
Keban barajının maviliklerini Elazığdan kıyı boyu izleyerek Palu yoluna düştük Bir yanımız da yüksek sıra dağlar, bir yanımız da Keban Maviliği Dağların yüzeyinde yeşil ormanlar olmasa da içi zengin maden yatakları ile dolu Elazığ Bingöl yolundan ilerlerken Kovancılar ilcesine geldiğimizde, sağa ayrılan yolun levhasında Palu 8 kilometre yazıyordu
Paluyu uzaktan görmeyi denesek de görme şansımız yoktu Ama kalesi dağların tepesindeki heybeti ile uzaktan fark ediliyordu
Kıvrılan yolları aşıp bir tepeden aşağıdaki vadiye doğru yöneldik Pandoranın kapağı yavaş yavaş açılıyordu Sağ yanımızda yüksek dağların arasına sıkışmış küçük bir vadi ve o küçük vadiye sığınmış küçük bir şehir Palu, tüm güzelliği ile karşımızda idi Vadinin etrafındaki dağlar bir o kadar heybetli olmasına rağmen, bir o kadarda mütevazı Dağların mütevazılığı yüksekliğine rağmen, eteklerinde akan hırçın Murat nehrine yol vermesinden ileri geliyor Murat Nehri bu sıra dağların içinde kıvrıla kıvrıla kıvrıla yüz yıllardır Fırata kavuşmak için akıyor Paludan hemen sonra Keban barajında Fıratın suları ile buluşuyor Murat Nehri Paluyu tam ortadan ikiye bölüyor Şehir bir köprü ile birbirine bağlanıyor
Vadinin kenarından dağların böğründen tüneller açılarak yapılan demir yolu rayları Murat nehrine eşlik ediyor
Palu; şehir olarak üç bölümde oluşuyor Aşağı Palu, Orta Palu, Yukarı Palu Aşağı ve Yukarı Paluda yerleşim alanları varken orta Paluda yerleşim alanlarını göremiyoruz Asıl Palu Orta Palu olarak gecen bölüm Burası depremler, heyelanlar, yangınlar sebebi ile boşaltılmış Yerleşim alanı dağlardan düzlüğe taşınmış Geriye yüzyılların izlerini taşıyan heybetli bir kale ve onun eteklerine sığınmış tarihi esereler kalmış
Vadiye inmemize rağmen şehir merkezine girmek yerine karşımızda ihtişamı ile duran kaleye döndürdük yolumuzu Aşağıya doğru inen yolumuz bu kez yukarıya doğru çıkmaya başladı Yol dik, tozlu ve bir o kadarda virajlı Tepenin ortasında şehri yukardan seyredebileceğiniz bir çay bahçesi var İlerledikçe Kaleye geldik Kaleye vardığımızda yükseklikten, ayaklarınız altında kalan manzaradan ve en önemlisi Kalenin eteklerine tutunmuş tarihi eserlerden başımız döndü
Kale başını göğe kaldırmış Mevlevi semâzenlerini andırıyor Semâzenin eteklerine tutunmuş, camiler, kiliseler, türbeler, hamamlar, medreseler, köprüler, yüzyıllardır ayaklarının altındaki, Murat nehrinin üzerinde, sema yapıyorlar gibi
Kale kayalar oyularak mağaralar halinde yapılmışMÖ9 yy Urartular tarafından yapıldığı tahmin edilmektedir Urartu Kralı MENAUSa ait taş kitabe de bulunmaktadır Kalenin içinde aşağıdaki vadiye inen merdivenler vardır
Kaleden kuş bakışı bakıldığında Palunun güzelliği, Murat nehrinin kıvrımları, güneşin veda buseleri bir başka anlam katıyor Palu seyrine
Kalenin eteklerine tutunmuş, var olmakla yok olmak arasında çırpınan tarihi eserleri yakından görmek için kaleden ayrılıyoruz istemeyerek Kalenin eteklerinde bulunan eserlere ulaşmak için bir yol güzergahı yapılmış Tarihi eserler tespih taneleri gibi peş peşe dizilmişler Kaleden batı yönünden indiğimizde karşımıza hala kullanılan bir camii etrafında tarihe yön vermiş insanların türbeleri çıkıyor Kalenin böğründe geçip doğu tarafına doğru ilerliyoruz Eteğindeki orta Palu denilen yerde Hamamlar, Ulu camii, kilise mevcut Bu eserler bakımsızlıktan harabe haldeler
Şimdilerde Palu kalesinde ışıklandırılma çalışmaları yapılıyor Eskiden eserlerin korumak için tel örgüler çekilmiş etrafına Başka bir ülke var mıdır eserlerini tel örgülerle korumaya çalışan Eserler yaşamın içine, insanların her şeyini paylaştığı mekanlar olursa ayakta kalır Bunun hep unutuyoruz aslında
Tarihi görmenin ona dokunmanın mutluluğunu yaşarken, eserlerin bu kadar sahipsiz olması bizi derinden burkuyor Hamamın kubbesinde yankılanan sesler, yıkılan minarede ki ezanlar, kilisede çalan çanlar çığlık çığlığa tarihin derinliğinden gelip yüreğimizi burkuyor
İçimizdeki buruklukla eserleri bırakıp hala kullanılır durumda olan tarihi Palu Köprüsüne geliyoruz Köprü Selçuklular tarafından yaptırılmış Boyu 200 genişliği 4 metre Köprü çok kez tamir görmüş
Bu tamirlerden biri de IV: Murat zamanında olmuş Hatta birde efsanesi var IV: Murat İran seferine giderken bu köprüden geçmesi gerekmiş Ordu İstanbuldan çıkınca köprünün tamirine başlanmış Ordu gelene kadar körünün onarımı tamamlanmış Ordu geldiğinde köprüden ordunun tümünün geçişi on gün sürmüş Bu sebeple köprüye IV Murat Köprüsü de denilmekte
Nice ordular, nice krallar, nice padişahlar, nice beyler geçmiş bu şehirden Her geçen bir eser bırakmış, her giden kubbede hoş bir sedâ HURRİLER,HİTİTLER, URARTULAR, BİZANLILAR, ARAPLAR, SELÇUKLULAR, OSMANLILAR bu vadiye yüreklerinden bir parça bırakıp gitmişler
Yakın tarihimizde Şeyh Said ayaklanmasının gölgesinde kalmış bu tarihi vadi Unutulmuş, dışlanmış, yalnız bırakılmış Yetmiş bin gibi nüfusu olan eski Palu da şimdilerde on iki bin insan yaşıyor Palular Türkiyenin olduğu gibi dünyanın da çok yerine dağılmışlar
Palu keşfedilmeyi bekleyen bir tarih, görülmeye değer bir doğa harikası ve kırgın bir coğrafya Güneş Kalenin yüzüne son ışılarını kondururken, vadi karanlığı misafir etmeye hazırlanıyor Şehrin ana caddesinde küçük bir tur attıktan sora veda ediyoruz Tarihe, Kültüre ve bizi uğurlayan Murat nehrine