Nutuk > 4.Bölüm > Sakarya Zaferi > Ateşkes Önerisine Yanıt Vermeye Hazırlanırken Alınan Barış Önerisi >

Baylar, Sivrihisar'da ateşkes önerisiyle ilgili olan notanın yanıtı kararlaştırıldıktan sonra Bakanlar Kurulu Ankara'ya döndü Ama biz daha bu yanıtı vermeden, Paris'te toplanan Bakanlar Konferansının 26 Mart 1922 günlü ikinci bir notası alındı Bu nota İtilâf Devletlerinin barış ilkeleri ile ilgili önerilerini kapsıyordu Bu önerilerin ana çizgileri şunlardı:
"Gerek Türkiye'de gerek Yunanistan'da, azınlıkların haklarının korunmasına ve bu amaçla konulacak kuralların uygulanmasına Milletler Cemiyetinin de katılmasının sağlanması; doğuda bir Ermeni yurdunun kurulması ve bu işe de gene Milletler Cemiyetinin katılmasının sağlanması;
Boğazların serbestliğini sağlamak için Gelibolu yarımadasında ve boğazlar yöresinde asker bulunmayan bölge kurulması;
Trakya sınırının, Tekirdağ'ı bize; Kırklareli, Babaeski ve Edirne'yi Yunanlılara bırakacak biçimde saptanması;
Bizde kalacak olan İzmir kentindeki Rumlar ve Yunanlılarda kalacak olan Edirne kentindeki Türklere, bu kentlerin yöntemine adaletli olarak katılabilmelerini sağlamak amacıyla uygun bir yöntemin kararlaştırılması;
Barış yapılır yapılmaz İstanbul'un İtilâf Devletlerince boşaltılması;
Sevr tasarısı ile elli bin kişi olarak saptanan Türk *****lı kuvvetlerinin ****en beş bine çıkarılması ve Sevr tasarısında olduğu gibi askerlerimizin ücretli asker olması;
Sevr tasarısında sözü geçen maliye komisyonu kaldırılarak, İtilâf Devletlerinin iktisadi çıkarlarını, genel borçların ve bize yükletilecek savaş zararları karşılığının ödenmesini sağlamak için Türk egemenliğiyle bağdaşabilecek bir yöntemin saptanması;
Adalet ve iktisat alanlarındaki kapitülasyonlarda değişiklik yapılmak üzere birer komisyon kurulması"
Baylar, İtilâf Devletlerinin ateşkes önerisiyle ilgili olan ilk notaları iyice inceledikten ve ikinci ayrıntılı notalarındaki koşullar görüldükten sonra, bu devletlerin, İstanbul Hükümeti ile birlik olarak bize karşı, yok edici girişim ve çalışmalarla yeni bir evre açtıkları yargısına varmak pek doğaldı Buna karşı, durumun çok ağır olduğunu düşünerek önemli ve büyük bir savaşa hazırlanmak gerekiyordu
İlkin, bize önerilen koşulların ne olduğunu ulusa ve dünya kamuoyuna anlatmak uygun idi Bunlarla ilgili olarak (görüşlerimi) Bakanlar Kuruluna bildirdim
Her iki notaya 5 Nisan 1922 günü verdiğimiz yanıtıntemel noktalarını hatırlatayım:
Ateşkesi ilke olarak kabul ettik Ama, ana koşul olarak ateşkes anlaşmasıyla birlikte boşaltma işine hemen başlanılmasını çok gerekli gördük Ateşkes anlaşması süresinin, Anadolu'nun boşaltılması süresi gibi dört ay olmasını önerdik ve boşaltma işi bittiği zaman barışla ilgili ön görüşmeler sonuçlanmamış olursa, anlaşmanın kendiliğinden üç ay daha uzamasını kabul ettik
Boşaltmanın nasıl yapılacağı konusunda da önerimiz şu idi:
Ateşkes anlaşmasının ilk gününden başlayarak, ilk on beş gün içinde Eskişehir-Kütahya- Afyonkarahisar kesimi ve ateşkes başlangıcından sonra dört ay içinde İzmir'le birlikte bütün topraklarımız boşaltılacaktır
Ateşkes anlaşması ile ilgili önerilerimiz İtilâf Devletlerince kabul edilirse, barış önerilerini incelemek üzere üç hafta içinde delegelerimizi, kararlaştırılacak kente göndermeye hazır olduğumuzu bildirdik
Bu notamıza 15 Nisan 1922'de yanıt verdiler Elbette olumsuzdu Biz de 22 Nisanda buna yanıt verdik Verdiğimiz bu yanıtın son bölümünde ateşkes anlaşması üzerinde uyuşmaya varılmasa bile, barış görüşmelerini geciktirmenin uygun olmayacağını bildirdik İzmit'te bir konferans toplanmasını önerdik Bu yazışmalar da sonuçsuz kaldı Beykoz'da, ya da Venedik'te bir konferansın toplanması birçok kez söz konusu oldu Ama, kesin sonuçlu büyük utkumuzu kazanıncaya dek bunların hiçbiri gerçekleşmedi