Cumhuriyet Dönemi > Atatürk > Atatürk Müzeleri > Ankara - Kurtuluş Savaşı Müzesi (İ. Tbmm Binası) >

Ankara - Kurtuluş
Savaşı Müzesi (I TBMM Binası)
Binanın
Tarihçesi
Ankara
Ulus meydanında bulunan I Türkiye Büyük Millet Meclisi binasının inşaasına,
1915 yılında başlanmıştır İlkin İttihat ve Terakki Cemiyeti kulüp binası olarak
tasarlanmış binanın planı evkaf mimarı Salim Bey tarafından yapılmış, inşasına
ise kolordunun askeri mimarı Hasip Bey nezaret etmiştir
Türk mimari stilinde
olan iki katlı binanın en belirgin özelliği duvarlarında Ankara taşı (ANDEZİT)
kullanılmış olmasıdır
Meclisin, 23 Nisan
1920'de bu binada toplanması kararlaştırıldığında henüz bitirilmemiş olan bina,
milli bir heyecanın eseri olarak milletin katkısıyla tamamlanmıştır
23 Nisan 1920
ile 15 Ekim 1924 tarihleri arasında I Türkiye Büyük Millet Meclisi olarak kullanılan
bina daha sonra Cumhuriyet Halk Fırkası Genel Merkezi ve Hukuk Mektebi olarak
işlevini sürdürmüş, 1952 yılında Maarif Vekaletine devredilmiş, 1957 yılında
ise müzeye dönüştürülmek üzere çalışmalara başlanmıştır Bina 23 Nisan 1961'de
"Türkiye Büyük Millet Meclisi Müzesi" adıyla halkın ziyaretine açılmıştır
Atatürk'ün doğumunun
100 yılını kutlama programı çerçevesinde, 1981 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı
Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü tarafından restorasyon Ve teşhir-tanzim
çalışmaları sonucu 23 Nisan 1981 tarihinde "Kurtuluş Savaşı Müzesi" adıyla yeniden
ziyarete açılmıştır
I Türkiye
Büyük Millet Meclisinin Açılışı
23 Nisan 1920'de
Meclis etrafında binlerce kişi büyük bir kalabalık halinde Meclis' in açılışını
beklemişlerdir Gerekli törenlerden sonra Meclis 115 temsilci ile ilk toplantısını
yapmıştır Meclisin ilk açılış konuşmasını ise Meclis Başkalığı'na seçilen en
yaşlı üye Sinop Mebusu Şerif Bey gerçekleştirmiştir
"Saygıdeğer hazır
bulunanlar;
Hilafet ve hükümet
merkezinin geçici kaydıyla yabancı kuvvetler tarafından işgal edildiği, bağımsızlığın
her bakımdan kısıtlandığı bilinmektedir Bu vaziyette baş eğmek, milletimizin
kendisine teklif edilen yabancı esaretini kabul etmesi demektir Ancak tam bağımsızlık
ile yaşamak kararlılığında olan ezelden beri hür ve bağımsız yaşayan milletimiz
bu esaretini kesin ve kararlı bir biçimde reddetmiş ve derhal vekillerini toplamaya
başlayarak yüce Meclisini vücuda getirmiştir Bu yüce Meclisin reisi sıfatıyla
ve Allah'ın yardımıyla milletimizin iç ve dış tam bağımsızlığı dahilinde, geleceğini
bizzat düzenleyerek ve bütün dünyaya ilan ederek Millet Meclisini açıyorum"

Bu açılış konuşmasından
sonra Ankara mebusu Mustafa Kemal söz alarak Meclisin hangi azalardan teşekkül
edeceğine dair aşağıdaki açıklamayı yapmıştır
"Yüce Meclisiniz
bildiğiniz gibi olağanüstü yetkilere sahip olarak yeniden seçilmiş saygıdeğer
milletvekilleriyle, taarruz ve işgale uğramış saltanat merkezinden canlarını
kurtararak buraya gelen saygıdeğer milletvekillerinden oluşmuştur Kaçıp gelebilecek
milletvekilleriyle birlikte bir yüce Meclisin meydana getirilmesi ancak yeni
uygulanan seçim tarzıyla söz konusu olmuştur Bu anda Meclisiniz yasal olarak
toplanmış bulunmaktadır"
24 Nisan 1920
günü Meclis ikinci toplantısını yapmış ve Mustafa Kemal oybirliğiyle Meclis
Başkanlığına seçilmiştir
Mustafa Kemal
bu toplantıda uzun ve anlamlı bir konuşma yapmış,
"Artık yüce meclisin
üzerinde bir güç yoktur" diyerek meclisin önemini vurgulamıştır
Kurtuluş Savaşı,
Gazi Mustafa Kemal'in başarılı yönetimi ve 1 Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde
alınan kararlarla gerçekleştirilmiştir Bu kararlar arasında 20 Ocak 1921'de
ilk anayasanın kabulü, 12 Mart 1921'de İstiklal Marşı'nın kabulü, 1 Kasım 1922'de
Saltanatın kaldırılması da vardır Öte yandan 24 Temmuz 1923'te Lozan Barış
Antlaşması, 13 Ekim 1923'te Ankara'nın Türkiye Cumhuriyeti'nin başkenti oluşu,
29 Ekim 1923'te Cumhuriyetin ilanı ile Gazi Mustafa Kemal'in Türk devletinin
Cumhurbaşkanı seçilmesi yine bu Mecliste onaylanarak kabul edilmiştir
Atatürk bir konuşmasında
"Büyük Millet Meclisi,Türk Milletinin asırlar süren arayışlarının özü ve onun
bizzat kendisini idare etmek şuurunun canlı bir timsalidir" diyerek Büyük Millet
Meclisi'nin önemini vurgulamıştır
Binanın Bölümleri

Koridor

Koridorun sol tarafında ve odalarda 1918-1923 yılları arasındaki olaylar, tarih
sıralamasına göre yağlıboya tablo, fotoğraf, belge, bazı objeler, harp *****
araç gereçleri ve modelleriyle anlatılmaktadır
Koridorun sağ
tarafında ve odalarda ise Meclis çalışmaları birinci ve ikinci dönem mebuslarına
ait fotoğraf, yağlı boya tablo, belge, hatıra eşyaları ve bazı objeler sergilenmektedir

Riyaset Divanı-Bakanlar
Kurulu Odası

Girişte,
koridorun solundaki ilk odadır Burası icra vekilleri heyeti odası olarak kullanıldığı
gibi,Riyaset Divanı odası olarak da kullanılmıştır Burada Sivas Kongresi'nde
kullanılan başkanlığa ait masa, ortada uzunca bir masa ile sandalyeler teşhir
edilmekte, odanın duvarlarında ise Cumhuriyet'in ilanından sonraki ilk Bakanlar
Kurulu üyelerinin fotoğrafları bulunmaktadır Oda ilk hali korunarak teşhir
edilmektedir
Encümen Odası
(Komisyon Odası)

Koridorun solundaki ikinci oda olup, mecliste çeşitli konuların komisyonlar
tarafından incelendiği odadır Odada Mondros Müterakesi'nden başlayarak Mustafa
Kemal'in Samsun'a çıkışı, Amasya Tamimi, Erzurum ve Sivas Kongreleri ve Misak-ı
Milli belge, fotoğraf ve bazı objelerle anlatılmaktadır Odada sergilenen en
önemli eser Erzurum Kongresi'nde kullanılan mühürdür
Dinlenme Odası


Koridorun solundaki üçüncü odadır Meclis kulisi olarak kullanılmıştır Odada
Mustafa Kemal'in Ankara'ya gelişini anlatan bir yağlı boya tablo yer almaktadır
Meclisin açılışı, Sevr ve Lozan anlaşmalarına göre Türkiye'nin durumu 1 ve
2 İnönü muharebeleri fotoğraf, belge ve haritalarla anlatılmaktadır Ayrıca
Kurtuluş Savaşı'nda kullanılan telefon santralı, bazı harp araç ve gereçleri
Gümrü Antlaşması sırasında Kazım Karabekir Paşa'ya hediye edilen gümüş yemek
takımı sergilenmektedir
Şer'iye Encümeni
Odası

Koridorun solundaki dördüncü odadır Bu odada yasa tekliflerinin anayasaya uygunluğu
görüşülürdü Kurtuluş Savaşı'nın son aşaması olan Büyük Taarruz fotoğraf, belge
ve haritalarla anlatılmaktadır Odada Misak-ı Milli'yi temsil eden sembolleri
taşıyan bir halı, istiklal madalyaları, Gazi Mustafa Kemal ve arkadaşlarını
Meclis balkonunda gösteren yağlıboya tablo sergilenmektedir
İdare Odası


Koridorun solundaki beşinci oda Meclis idare odası olarak kullanılmıştır Odada
İstiklal Marşımız, Kurtuluş Savaşı'na katılan komutanların fotoğrafları, Mudanya
Mütarekesi, Lozan Barış Antlaşmaları ile ilgili belgeler, Ankara'nın Başkent
oluşu, Cumhuriyetin ilanı, Mustafa Kemal'in Cumhurbaşkanı seçildikten sonra
meclisteki konuşması ve Cumhurbaşkanı iken çekilen fotoğrafı, Mustafa Kemal'e
ait baston, mavzer mühürler ile Mustafa Kemal'in Kurtuluş Savaşı'nda kullandığı
dürbün, üniforma örnekleri, 23 Nisan 1920'de meclis binasına asılan Recep Peker
imzalı bayrak, Büyük Millet Meclisi'ne Hanımlar Esirgeme Derneği'nin hediye
ettiği üzeri yazılı örtü sergilenmektedir
İdare Odası


Koridorun sağındaki beşinci ve altıncı odalar meclisin idari odaları olarak
kullanılmıştır Bugün altıncı oda müze idare odası olarak kullanılmaktadır
Beşinci odada ise birinci ve ikinci dönem mebuslarına ait fotoğraflar, hüviyet
vesikaları, TBMM tarafından mebuslara hediye edilen mavzerler, istiklal madalyaları,
rozetler, belgeler ve özel hatıra eşyaları sergilenmektedir
Meclis Toplantı
Salonu

Koridorun
sağında yer alan büyük salon toplantı salonudur Burası ilk haliyle teşhir edilmektedir
Salonun ortasında Başkanlık ve Divan üyeleri kürsüsü, kürsünün arkasında eski
yazıyla "Hakimiyet Milletindir" yazısı yer almaktadır Kürsünün karşısındaki
sıralar Bakanlar Kurulu, yanlardaki sıralar milletvekilleri, sağdaki balkon
kordiplomatik, soldaki balkon dinleyiciler, balkon altları ise yerli ve yabancı
basın temsilcileri yeri olarak kullanılmıştır
Meclisin 23 Nisan
1920'de toplandığı bu salonda bulunan kürsü, Ankaralı bir marangoz tarafından
yapılarak meclise hediye edilmiş, sıralar Ankara Öğretmen Okulu'nun uygulama
sınıfından, iki petrol lambası ile sac sobalar civar kahvehanelerden, büro malzemeleri
ise resmi dairelerden getirilerek, Ankara'da kurulmakta olan ve millet egemenliğine
dayanan ilk meclis binasının temelleri milletle birlikte burada atılmıştır

Mescit


Müze girişinin sağındaki ilk odadır Sade bir görünümü olan bu odada seccade
ve Kuran rahleleri teşhir edilmektedir
Reis Odası
(Meclis Başkanı Odası)

Sağdan
ikinci oda olup Mustafa Kemal'in Meclisteki çalışma odasıdır İlk hali korunarak
teşhir edilmektedir Sade bir görünümü olan bu odada çok önemli kararlar alınmıştır
Bu odada milli bayramlarda zaman zaman sergilenen Cumhurbaşkanlığı mührü müzenin
en önemli ve en seçkin eserleridir
Alt Kat


Müzenin alt katı bugün fotoğrafhane, eser depoları ve sergi salonu olarak kullanılmaktadır