Hindiba

Yaprakları salata olarak sevilip yenilen Hindiba'yı veren bitkisi, Bileşikgiller'dendir Çeşitli kaynaklarda bitkinin anayurdunun Hindistan, Endonezya ya da Mısır olduğu belirtilmektedir Ülkemizde yakın yıllara kadar yabanilerinden yararlanılırken son zamanlarda kültüre alınmış ve daha iyi nitelikli hindibalar yetiştirilmeye başlamıştır



Hindiba, 50-100 cm kadar boylanabilen iki-yıllık otsu bitkidir Birinci yılında, toprak üzerinde rozet şeklinde yayılan açık yeşil renkli yaprakları; ikinci yılında, bu rozetin orta yerinden uzayan çiçek saplarının üzerinde açan çiçekleri görülür Açık mavi renkli çiçekleri, pek ilginç şekilde sabah erken saatlerde açar ve açışından tam beş saat sonra kapanır Biyolojik yönden erselik olan bu çiçekler, kendi kendini döller ve içinde tek tohumu bulunan meyvesini oluşturur



Bitkinin çok sağlam bir kazık kökü ile toprak yüzeyine yakın saçak kökleri vardır Yabani hindiba (C intybus) da yukarıda sayılan benzeri özellikleri taşır Hindibaların, birinci yılında oluşturduğu rozet şeklindeki körpe yaprakları topraktan sökülür, kökleri kesilip atılarak ve bozulmuş yaprakları çıkarılarak salatası yapılır



BESİN DEĞERLERİ



100 gr taze hindibanın içerdiği besin değerleri şunlardır: 20 kalori; 1,7 gr protein; 4,1 gr karbonhidrat; 0 kolesterol; 0,1 gr yağ; 09 gr lif: 54 mgr fosfor; 81 mgr kalsiyum; 17 mgr demir; 14 mgr sodyum; 294 mgr potasyum: 10 mgr magnezyum; 3300 IU A vitamini; 0,17 mgr B l vitamini; 0,14 mgr B2 vitamini; 0,5 mgr B3 vitamini: 0,02 mgr B6 vitamini; 637 mcgr folik asit: 10 mgr C vitamini ve 2 mgr E vitamini



SAĞLIĞIMIZA YARARLARI



Yenilebilen yabanilerine yol, bahçe ve tarla kenarlarında, otların arasında bile rastlanan hindibanın yukarıda gösterilen ve dikkati çekecek kadar yüksek besin değerleri vardır Bunun yanı sıra;



o Hindiba, içerdiği yüksek orandaki demir vb maddelerle kansızlığı önler, yüksek oranlı lifiyle pekliğe iyi gelir: Bu etkilerinden yararlanmak için hindibanın, diyete katılıp bolca yenilmesi öğütlenmektedir



o Hindiba, bedeni güçlendirici bir toniktir İştahı açar İdrar söktürücüdür, kam temizler, müşkil etkisi de vardır: Bu etkilerinden yararlanılmak üzere hindibanın kazık kökü sonbaharda topraktan sökülür, temizlenip gölgede kurutulur Kuru kök parçalarından 2-3 tatlı kaşığı alınıp bir bardak suda kaynama noktasına kadar ısıtılır Sonra ateş kısılarak 15-20 dakika daha ısıtma sürdürülür Böylece elde edilen dekoksiyondan günde iki-üç bardak içilir



o Hindiba, bedende oluşan yangıları hafifletir: Bunun için bitkinin toprak üstü yeşil bölümleri toplanır, ezilerek yara lapası hazırlanır ve dıştan yangılı yerlere uygulanır



Dikkat: Oturduğumuz büyük kentte hemşerilerimizin, en fazla trafiği taşıyan caddelerden birinin refüjündeki çimlerin arasında kendiliğinden yetişen yabani hindibaları bilinçsizce söküp salata yapmak üzere evlerine götürüşlerine rastlıyoruz



Böyle bitkilerin yoğun egzoz gazı nedeniyle yenilemez nitelik taşıdıklarını kendilerine anımsattığımızda, kimi kişilerin bitkileri oraya bırakıp hemen çekildiklerine, kimi kişilerin de hiçbir şey duymamış gibi yabani hindibaları toplamayı sürdürdüklerine tanık oluyoruz Sağlığımız için yararlı bu tür bitkileri her zaman, trafikten uzak sakin kırsal alanlarda toplamak doğru olacaktır Anımsatırız



BİTKİSİNİN ÜRETİLMESİ



Hindiba bitkisi, tohumlarıyla çoğaltılır Üretim iki evrede gerçekleştirilir: Birinci evrede soğuk yastıklara tohumlar, sonbaharda hasat edilecekler için temmuz-ağustos aylarında; kışı ılık geçen yerlerde aralık-ocak aylarında, sırada aralıkları 15-25 cm bırakılarak ekilirler



BİTKİSİNİN YETİŞTİRİLMESİ



İklim ve toprak isteği, sulama ve gübreleme: Marulda olduğu gibidir



Toprak işleme: Hindiba bitkisinin yetiştirildiği topraktaki yabani otlar ayıklanmalı, yetiştirme döneminde toprak birkaç kez çapalanıp kabartılmalıdır Bazı yetiştiriciler daha iyi nitelikli ve oldukça toplu hindiba başları üretmek için yaprak uçlarına yakın yerden bitkiyi hafifçe bağlar Hasattan 2-3 hafta önce yapılan bu işlem daha gevrek ve hoşa giden renkte hindiba yapraklarının elde edilmesini sağlamaktadır



Hasat (Derim): Çeşidine göre normal iriliğine ulaşmış hindibalar, elle ya da çapayla sökülür, kökü kesilerek ve sararmış yaprakları koparılarak temizlenip hasat edilir