Maddesizcilik (İmmateryalizm)

Maddesizcilik (İmmateryalizm)
İngiliz düşünürü Berkeley'in Maddeyi düşüncenin ürünü sayan öznel düşüncecilik öğretisi Maddeyi yadsıma deyiminden alman bir önekle Yadmaddecilik deyimiyle de çevrilmiştir İngiliz Protestan pisIcoposu ve düşünürü Georges Berkeley (1685-1753) tarafından ileri sürülen bu öğretiye göre varlık algılamadır, algılarımızın ve düşüncelerimizin dışında madde diye bir şey yoktur

Maddeyi felsefesel bir kavram olarak bir yana iten ve onu somut biçimleri ve o somut biçimlerin özellikleriyle ayrılaştırma yanılgısına düşen Berkeley, Treatise on the Princivles of Human Knowledge (İnsan Bilgisinin İlkeleri Üstüne Araştırma, 1710) adlı yapıtında şöyle demektedir: "Tasarımların zihinsiz varolmadığını ve varolamayacağını herkes bilir Çeşitli duyumların da onları algılayan zihinden başka bir yerde varolamayacakları bana hiç de daha az açık gelmemektedir

Varolmak deyimiyle ne denmek istendiği iyice incelenecek olursa bu savım çok daha iyi anlaşılacaktır Üstünde yazı yazdığım masa vardır dediğim zaman, onu görme ve dokunmayla algı'ladığımı söylemiş oluyorum Bunun gibi bir koku vardı, demek ki koklamakla algılamıştım; bir ses vardı, demek ki işitmekle algı'lamıştım Bütün bu anlatımlarda varolan'ın algılanan olduğu açıkça görülmektedir" (Kimi sözcüklerin altı tarafımızdan çizilmiştir) Bu savıyla maddeciliğe savaş açan piskopos Berkeley, fiziksel nesnelerin tasarımlar olduğu savından yola çıkarak tasarımların algılanarak varolduğu ve bundan ötürü de fiziksel nesnelerin algılanmadan ibaret bulunduğu sonucuna varmaktadır

Felsefe açısından yukarda sözü edilen büyük yanılgısının dışında mantık açısından da birçok yanılgılara düşmüş bulunan Berkeley, bu yapıtından üç yıl sonra yayımladığı Three Dialoques Between Hylas and Philonous adlı yapıtında öznel düşünceci savını daha da geliştirmiştir Bu yapıtında da "Duyulur evren, duyularımızla algıladığımız evrendir Duyularla tasarımlardan başka hiç bir şey algılanamaz Hiç bir tasarım zihinden başka hiç bir yerde varolamaz" demektedir

Ona göre, "Düşünmeyen bir varlığın bir zihin tarafından aigılanmaksızın varolduğunu ileri sürmek olanaksız bir çelişmedir" Berkeley bu yapıtında Philonous'tür, Hylas da ona karşı koymaktan çok, konuşma olanağı sağlayan, bilimsel öğrenim görmüş sağduyuyu simgeler Philonous, Hylas'a karşı mantıksal ve görgül kanıtlarını bir bir sıralamaktadır: Renk ancak onu gören için, koku ancak onu duyan içindir Onları vareden bizim onları algılayan ruhsal varlığımızdır, bizim onları algılayan ruhsal varlığımız olmasaydı onlar da olmazlardı

Nesnelerle onların bizdeki düşüncesi bir ve aynı şeydir, nesneler düşüncelerdir Cisimlerin nesnel varlıkları yoktur, onları vareden bizim ruhumuzdur İnsanlar, sonsuz güçlü ruhun (tanrının) etkisiyle düşünceler algılayan ruhlardır Kumasın kırmızı olduğu kesin değildir, gözlerimiz sarılığa tutulmuşsak bu kuması sarı gördüğümüz gibi, gözleri bizim gözlerimizden başka yapıda olan hayvanlar bu kumaşı başka renklerde görebilirler Demek ki renk, kumaşta değil, gözlerdedir Varolan bir şey, kendinden başka olması olanaklı bulunmayan bir şeydir Oysa nesneler, çeşitli alsılara göre çeşitli şeyler, eşdeyişle kendileriyle aynı kalamayan şeylerdir

Örneğin önümüzde duran bir kap su, elimiz sıcaksa soğuk ve elimiz soğuksa sıcaktır, eşdeyişle kendi kendisiyle aynı değildir İnsanın hafif bulduğunu karınca ağır bulur Tatlı bir tatla güzel bir koku haz, acı bir tatla kötü bir koku acı verir; demek ki tatlar ve kokular da zihnimizdedir Berkeley, antikçağ Yunan şüphecisi Ainesidemos'un yüzyıllarca önce ileri sürdüğü kanıtları bir bir yineler Özetle, bizzat idealizm gibi maddesizcilik savı da, neresinden tutarsanız tutun, ipe sapa gelmez bilimdışı bir savdır Ünlü bir diyalektikçi şöyle der: "Öğretilerinde bir otobüsü düşünce sayanlar, onun altında ezilmemek için karşı kaldırıma seğirtirken, otobüsün düşünceden ibaret olmadığını pekala bilirler"