Simgecilik (Sembolizm) - Skotçuluk (Scotizm) - Sofizm

Simgecilik (Sembolizm)
Herhangi bir şeyi, kendisinden başka bir şeyle belirtme işlemi Simgecilik (sembolizm) çeşitli alanlarda kullanılan bir terimdir Ama bu alanların hepsinde pek az ayrılıklarla aynı anlamı taşır Örneğin mantıkta belli harfler belli önermeleri simgelerler, sayıcılıkta belli sayılar belli düşünceleri dile getirirler Subay, yargıç, avukat vb'larının görev sırasında giydikleri özel giysiler de birer simgedir Gizemcilik hemen bütünüyle simgeciliktir

Simgecilik, bir edebiyat akımı olarak da sezgici bir gizemciliği gerçekleştirmeye çalışır Sanatçı, ülkülerinin yansısını simgelerle gerçekleştirdiği iddiasındadır Buysa, nesnel gerçeklikten kopuk bir sanat anlayışıdır, kaldı ki simgeciler gerçek dünyayı da yadsımakta ve onu ülküsel olanın bir yansısı saymaktadırlar Sanatsal simgeciliğin altında öznel idealizm yatar
Skotçuluk (Scotizm)
Hıristiyan felsefesinin skolastik dönemi düşünürlerinden Duns Scotus'un öğretisi Skotçuluk, ortaçağın IX yüzyıldan XIV yüzyıla kadar süren skolastik döneminde, Tomacılığın (Tomizm) karşısında yer alır İnce Doktor adıyla anılan İskoçyalı Duns Scotus'un (1270-1308) öğretisiyle İtalyan Saint Thomas'nın (Aquino'lu; 1224-1274) öğretisi, Hıristiyanlığın temel sorunları üstünde çatışırlar Her iki öğretinin kökleri, ortaçağın patristik dönemindedir Thomas ve Dominikenler, Ogüstinusçudurlar (Saint Augustinus; 354-430), Scotus ve Fransiskenler Pelagusçudurlar (Pelagus; 360-430)

Tomacılığa göre zeka iradeden üstündür (intellectu est superior voluntas), Skotçuluğa göre irade zekadan üstündür (voluntas est superior intellectu) Tomacılık gerekircidir, Tanrı'ya bile bir Özgürlük tanımaz, Tanrı dünyayı yaratmak zorunda olduğu için yaratmıştır Skotculuk özgürlükçüdür, Tanrı en büyük özgürlüktür ve dünyayı yaratmak istediği için yaratmıştır Tomacılık entellektüelci (entellektüalizm), Skotçuluk iradecidir (volontarizm)

Bu iki ilke, Tanrı'dan insana yayılır; Tomacılığa göre insan özgür değildir, kendi gücüyle kurtulamaz, Tanrı’nın bağışına muhtaçtır Skotçuluğa göre insan özgürdür, kendi çabasıyla kurtulabilir, Tanrı’nın yardımına muhtaç değildir Görüldüğü gibi, Tomacılık insanı aşağılatır, güçsüzleştirir, kör bir yazgıcılığın (fatalizm) kucağına atar; Skotçuluk insanı yüceltir, güvenini artırır, töresel sorumluluğa sokar (endeterminizm) Bundan başka, her iki öğreti de kavramcı (konseptüalizm) oldukları halde Thomas'nın kavramcılığı adcılığa (nominalizm) yakındır Thomas kavramları gerçek saymaya, Scotus gerçek saymamaya eğilimlidir Nitekim Skotçuluk, Ockham'ın adcılığını hazırlamıştır; Ockham, Durand de SaintPourçain, Jean Buridanus, Pierre d'Ailly ondan güçlenmişlerdir

Skotçular, Meryem'in ilk günahtan kurtulmuş olan gebeliği (immaculee conception) savını tutarlar, Tomacılar karşıt düşünceyi savunurlar Skotçular, İsa'nın çarmıha gerilisini Tanrı isteği sayarlar, Tomacılar bunun insanların günahları için gerektiğinden çok ödenmiş bir karşılık olduğunu ileri sürerler Skotçuluk usçudur (rasyonalizm), us'u en büyük güç sayar, kutsal kitaba ve kilise öğretisine usa uygun olduğu için inanılmalıdır Bu, açıkça, us kutsal kitaptan üstündür anlamına gelir İnakçılığa (dogmatizm) karşı çok önemli bir tepkidir Skotçuluk, ortaçağ Hıristiyan felsefesinde skolastik dönemin ilerici akımıdır ve skolastiğin çöküşünü hazırlamıştır

Sofizm
Bir yanlışı doğru diye kabul ettirmek için yapılan hatalı muhakeme

Sofizm'ler, terimlerdeki ve dilbilgisi yapılarındaki çift anlamlılık ve kaypaklık, bölümlü anlamdan bileşik anlama geçiş veya bir ileri sürüşün gerekli şartlarından birini yerine getirmemekle gerçekleştirilir

Sofizmlerde şu özelliklere rastlanır: kişinin söz konusu olan şeyden başkasını ispatlamaya dayanan bilgisizliği (ignorito elenchi) veya tanıtlanacak olan şeyi tanıtlanmış sayan iddiayı kanıtsama (ilke sonuçla kanıtlanırsa «kısır döngü» söz konusudur) veya ilinekten cevhere geçiş

Sofizm ancak muhakemeyle ortaya konuyorsa, bir tümevarım sofizminden tam olarak söz edilemez, çünkü tümevarımda kesin muhakeme yoktur Bununla birlikte, eksik saymadan, sebebin bilinmezliğinden (daha önceki ilineksel bir olayla sebebi karıştırmak) veya yanlış analojiden doğan sofizmli sonuçlar vardır