Aleksandr İsayeviç Soljenitsin

Aleksandr İsayeviç Soljenitsin (d 11 Aralık 1918 - ö 3 Ağustos 2008), Kislovodsk, Stavropol Kray, Kuzey Kafkasya), 1970 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Rus yazardır1942'de üniversite diplomasını aldı 1939-1945 arasında dört sene Sovyet ordusunda görev aldı 1942 yılında yüzbaşı rütbesiyle II Dünya Savaşı'na katıldı Ancak cephedeyken yazdığı mektuplarda Stalin hakkında eleştirilerini belirtince tutuklandı ve sekiz yıl ceza kampında hapis cezasına çarptırıldı Sovyetler Birliği'nin Hitler'le uzlaşma yolu bulmasının savaşı önleyebileceğini, bu yüzden Sovyet halkının savaştan dolayı yaşadığı yıkımdan Stalin'in Hitler'den daha fazla sorumlu olduğunu iddia etti Savaş bittikten sonra Moskova yakınlarındaki bir hapishaneye konulan Soljenitsin, 1950'de Kazakistan'da bulunan Ekibastus'ta siyasal tutuklular için düzenlenmiş özel bir kampa gönderildi ve üç yıl burada kaldı Onu izleyen yıllarda istenmeyen kişi (persona non grata) ilan edildiği için sürgüne gönderildi

Kazakistan'ın Kok Terek köyünde öğretmenlik yapmaya başlayan yazar, bu dönemde kansere yakalandı ve bir süre Taşkent'te tedavi gördü Yeni parti şefi Nikita Kruşçev tarafından başlatılan Stalin'in etkilerini ortadan kaldırmaya yönelik operasyonlar çerçevesinde hakları geri verildiği için Ryasan'da çalışmasına olanak tanındı 1962'de "İvan Denisoviç'in Yaşamında Bir Gün" adlı kitabını çıkardı Bu öyküsünün başarısı üzerine kendini tamamen yazarlığa veren Soljenitsin, zorunlu çalışmayı anlatan Stalin karşıtı bu yapıtıyla Hruşçyov'in takdirini kazandı ve bir yıl sonra Sovyet Yazarlar Birliği'ne kabul edildi Ancak "Matryonin dvor" ve "Dlya polzı dela" adlı öyküleriyle tekrar partinin hedef tahtası haline geldi 1966'da yazara ülke dışına çıkma yasağı konuldu ve üç yıl sonra Yazarlar Birliği'nden çıkartıldı

Yaşadığı dönem boyunca çeşitli cezalara çarptırılan Soljenitsin'ın çalışma kampları hakkındaki kitabı Gulag Takımadaları, kapitalist ülkelerde yayına girdi ve anti-Sovyet propagandanın öğelerinden biri oldu Yazar kendisine verilen 1970 Nobel Edebiyat Ödülü'nü dört yıl sonra alabildi Bu ödülün kendisine politik nedenlerle verildiği iddia edildi 1974´te Sovyet hükümeti Soljenitsin´in vatandaşlığını iptal etti ve onu sınırdışı etti İki sene İsviçre´de kaldıktan sonra 1976´da Amerika Birleşik Devletleri´ne yerleşti Bu dönemde Soljenitsin Vietnam'a Amerikan müdahalesini deslekledi, Vietnemda Amerikalı tutsakların köleştirildiğini iddia etti 1974 Portekiz Devrimi'ne karşı Amerika'nın müdahale etmesi gerektiğini savundu ABD ve Sovyetler Birliği barışı hakkında yazan Amerikalı yazarları eleştirdi 1989'da yeniden Yazarlar Birliği'ne alındı O dönem iktidarda bulunan Mikhail Gorbaçov, yazarın yurttaşlık haklarının geri verilmesi doğrultusunda çalışmalar başlattı ve sürgünüyle ilgili kararı 1991 yılında resmen kaldırttı 1994'te Rusya'ya dönen yazar parlamento önünde yaptığı konuşmada Rusya'nın kendisine göre hatalarla dolu demokrasiye geçiş şeklini eleştirdi Komünizm dönemi Rusyasını anlattığı Gulag Takım adaları bir çok otoriteye göre Komünizmin sonunu getiren eserdir

3 Ağustos 2008 tarihinde, babasının Moskova'daki evinde, kalp yetmezliği nedeniyle yaşamını yitirdi
Edebiyat hayatı [değiştir]

Soljenitsin´in romanlari hapis ve savaş deneyimlerini anlatır Ivan Denisoviç´in Yaşamında Bir Gün (1962) ve İlk Çember (1964) hapis sahneleri içerir Kanser Koğuşu (1966) bir hastanede geçmektedir Hapishane ve hastane imgelerini toplumsal simgeler olarak kullanarak yazar, devrimci ideallerle sert politik gerçeklikler arasındaki çelişkiyi gösterir Kahramanları, tiranlık ve zulüm üzerindeki onurun zaferini belirtir

Soljenitsin bu bağlamda, Kırmızı Tekerlek adinda dört ciltlik uzun bir tarihsel roman tasarlamıştır Birinci cilt, Ağustos 1914 (1971) 1914´deki I Dünya Savaşı´ni anlatır Bu romanin 1917 Ekim Devrimi´nin tarihsel anlamina vurgu yapan genişletilmis ve düzenlenmiş bir baskısı 1989´da yayimlanmıştır İkinci cilt, Kasım 1916 1993´de yayımlanmıştır


1960´ların sonu ve 1970´lerin başında, Sovyet hükümeti Soljenitsin ´i romanlarında ülkesini küçük düşürdüğü icin suçlamış ve 1973´te Paris´te yayınladığı üç ciltlik Gulag Takımadaları, 1918-1956 romanından sonra da bu baskılarını arttırmıştır Bu kitap, Sovyet hapishane kamplarının bir incelemesiydi Gulag Takımadaları´nın iki cildi 1975´te, üçüncü cildi de 1976´da yayımlandi Soljenitsin, Sovyetler Birliği´ndeki son yıllarından Görünmez Müttefikler (1971) ve Meşe ve Dana (1975) otobiyografilerinde bahsetmiştir 1990´da, Sovyet hükümeti yazarın vatandaşlığını geri verdi ve Soljenitsin 1994´te Rusya´ya geri döndü 3 Ağustos 2008de babasının Moskovadaki evinde kalp yetmezliğinden 89 yaşında hayata gözlerini yumdu 2007 yılında Rusya eski devlet başkanı Vladimir Putin kendisine ödül vermiştir