Hüseyin Rıfkı Tamani

Sultan III Selim Dönemi'nde kurulan Mühendishâne-î Berrî-i Hümâyûn'un ilk başhocası olan Hüseyin Rıfkı Tâmanî (?-1817), Kırım'ın Tâman beldesinde doğmuştur Mühendishâne'deki derslerin düzenlenmesine büyük emeği geçmiş, Arapça ve Farsça'nın yanısıra İngilizce, Fransızca, İtalyanca ve Latince bilmesinin sağladığı olanaklarla çağdaş Batı biliminin Osmanlılara aktarılmasına öncülük etmiştir

Hüseyin Rıfkı'nın en önemli çalışmalarından birisi, Usûl-i Hendese'dir (Geometrinin Temelleri); bu eser, İngiliz matematikçisi Bonnycastle'ın 1789 yılında yayımladığı Eukleides'in Elementler'inin çağdaşlaştırılmış ve düzeltilmiş bir uyarlamasının çevirisidir Hüseyin Rıfkı bu çevririyi, sonradan Müslüman olmuş ve Osmanlıların hizmetine girmiş Selim adında bir İngiliz mühendisin yardımı ve işbirliğiyle gerçekleştirmiştir; bu çevrinin, çok mükemmel olduğu söylenmektedir

Hüseyin Rıfkı'nın diğer bir eseri ise, Mecmuatü'l-Mühendisîn (Mühendislerin Mecmuası) adını taşır; çağdaş fizikle ilgili olan bu eserde, incelenen konular arasında Yer'in bir derecelik meridyen yayının ölçülmesi ve mekanik de bulunmaktadır

Hüseyin Rıfkı'nın belirttiğine göre, bir derecelik meridyen yayının ölçülmesi iki açıdan önemlidir:
1) Böylece, uzunluk ölçüsünde uluslararası bir birliğin sağlanması için gerekli olan birim uzunluk saptanmış olacaktır
2) Yer'in gerçek biçimi belirlenecektir; nitekim yapılan ölçümler sonucunda, Yer'in bçiminin Newton'un öngördüğü gibi, ekvatorda çıkık ve kutuplarda ise basık olduğu kanıtlanmıştır

Ayrıca Hüseyin Rıfkı, çağdaş mekaniği tanıtmaya çalışmış ve bu amaçla Galilei'nin sâbit ivmeli hareket ve mermi yolu konusundaki çalışmalarını aktarmıştır