Georgius Macropedius

Hayatı :
Asıl adı Joris van Lanckveld ya da Joris van Langeveld olan, ancak Latince adıyla tanınan Macropedius; 1487’de, olasılıkla, 23 nisan Aziz George Yortusu günü, Kuzey Brabant’ta, Hertogenbosch yakınlarındaki Gemert’te doğarBir burjuva ailesinden gelen Macropedius’un babası, Willem Jansz; annesi ise, Hadewich van Lanckveld’dirAile, adını, büyükbaba van Lanckveld’in aristokrat kızından almaktadır
Macropedius, önce, kilise okuluna gider ve burada Latince dersleri alırDaha sonra, Gemert’ten ayrılarak, Hertogenbosch’a gider ve kendisinden yaşça büyük olan çağdaşı Erasmus’un, 20 yıl önce, 2 yılını geçirmiş olduğu bir dilbilgisi okuluna girer1502’de, “Ortak Yaşam Kardeşleri” adlı bir tarikata girerTarikata ait evlerden birinde yaşamaya başlar ve burada, öğretim kariyerine hazırlanır
1507’de, Latince kaleme aldığı oyunlarından olan, “Kayıp Oğul”’un taslaklarını yazmaya başlarYine bu yıllarda, Latince derslerinde kullanılan ders kitapları hazırlar1525’te, Ortak Yaşam Kardeşliği tarikatı, onu; Liege’de, Aziz Jerome okuluna yollar30 yıl önce, tarikat tarafından yaptırılan bu okulda, diğer benzeri okulların tersine 8 sınıf vardırNormal derslerin yanı sıra, bu derslere; 1 sınıfta teoloji, 2 sınıfta matematik, 3 sınıfta retorik, 4 ve 5 sınıfta Yunanca, 6 ve 7 sınıfta ise, Latince çekimler dersleri eklenmektedir
1530’da, Hertogenbosch’a giden Macropedius; 1531de, annesinin ölümü üzerine Gemert’e dönerAynı yılın sonuna doğru, Utrecht’e gider ve oraya yerleşirMacropedius, 1539’da, Aziz Jerome okulunun, Utrecht’teki şubesinin müdürlüğüne getirilirBurada; Latince, Yunanca, İbranice, Keldanice, matematik, retorik ve müzik dersleri verirLatince bir okul marşı yazıp, bestelerHertogenbosch, Utrecht, Antwerp, Paris, Köln ve Basel’de basılan birçok Latince ders kitabını, bu görevdeyken kaleme alır
Macropedius, kendisine birçok kez önemli görevler önerildiyse de, bunları kabul etmemiştir1548’de, kendisini edebi çalışmalara verebilmek amacıyla, okuldan ayrılmak istemiş; ancak, Ortak Yaşam Kardeşleri tarikatı bunu kabul etmemiştirMacropedius, bu yüzden, tiyatro oyunlarının birçoğunu okuldaki görevi dışında, geceleri yazmak zorunda kalmıştırAncak, 1555’te, bu görevinden ayrılır1556’da ise, Utrecht’ten ayrılıp, Hertogenbosch’a gelirBurada, yine tarikata ait evde kalmaya başlarMacropedius, 1558 temmuzundaki bir veba salgınında, hayata veda ederTarikata ait olan, Kardeşler Kilisesi’ne gömülürÖlümünün ardından, öğrencileri, yazarın portresinin ve bir yazıtın bulunduğu anıt mezar yaptırırlar

Eserleri:
Macropedius, 1507de, ilk dramı olan “Kayıp Oğul”’u yazmaya başlarOyun, İncil konularını ve tarihsel olayları didaktik açıdan işlemiş, karakterlerinin özelliklerini güçlü bir şekilde betimlemiş, özgün ve canlı diyaloglardan yararlanmıştırMucizevi oğul temasını işleyen oyun, 1565’te; Cambridge’deki, Trinity Koleji öğrencileri tarafından sahnelenir1566’da da, Prag Üniversitesi’nde sahnelenirEserin kitap haline geldiği tarih ise 1597’dir
Macropedius, 1530’da, Hertogenbosch’a geri döndükten sonra; ilk ders kitapları olan, “Latince Dilbilgisi” ve “Yunanca Eğitime Giriş” adlı eserlerini yazar2 eser, bir Yunan dilbilgisi kitabıdır1535’te, “Aluta” adlı tiyatro oyununu yazar1536’da, “Basit Mantık İncelemeleri”’ni; 1537’de, bir tiyatro oyunu olan “Andrisca”’yı kaleme alır1538’de, Latince’nin temel ilkelerini anlattığı, “Dilbilgisinin İlkeleri”’ni ve ileri düzeydeki öğrenciler için Latince dilbilgisi kitabı olarak düzenlediği, “Dilbilgisi Öğrenimi” adlı eserlerini yazarAynı yıl, yine ileri düzeydeki öğrenciler için, Latince tümce yapısını anlattığı, “Sözdizimi Kuralları” adlı eserini kaleme alır
Macropedius, 1539’da, en önemli ve en bilinen tiyatro oyunu olan, “Hecastus”’u kaleme alırBu oyun, geç ortaçağa ait bir Hollanda ahlaki dramı olan, “Elckerlyc (Herhangi Biri)”’in serbest bir uyarlamasıdırOyunun baş karakteri Hecastus, hayatın güzelliklerinin tadını çıkarmayı seven bir gençtirBir gün, öleceğini öğrenirAncak, dostları ve akrabalarından hiç kimse, onun bu son yolculuğunda yanında olmak istemez
Macropedius’a, dünya oyun yazarları arasında saygın ve önemli bir yer kazandıran bu oyun; hem Latin dilinde, hem de çevrildiği dillerde yayınlanmış ve sahnelenmiştirUtrecht, Basel, Antwerp, Köln, Frankfurt, Dortmund ve Strasbourg’ta çevirileri ve baskıları yapılmıştırAlmanca çevirilerden biri, ünlü reform şairi Hans Sachs’a aittirAlmanca dışında, İsveççe ve Danca’ya da çevrilmiştir1538 ve 1539’da, Utrecht’te; 1557’de, Hertogenbosch’da sahnelenmiştirHollanda dışında da; Münih, Dresden, Prag, Danzig, Nurenberg, Konisberg ve Basel’de sahnelenmiştirHecastus sayesinde, Macropedius’un ünü, bütün Avrupa sahnelerine yayılmıştır
Macropedius, 1541’de, “Günce” ve “Prosodi (Vezin Tekniği)” adlı eserlerini yazar1543’te; mektup yazımı, retorik ve mantık sanatı üzerine kaleme aldığı “Mektup Yazma Yöntemleri”, ilk olarak, Antwerp’te yayınlanırDaha sonra, Hollanda’da 10 ayrı baskısı yapılırAyrıca, Köln, Frankfurt ve Basel’in yanı sıra; Londra’da, 1580-1649 yılları arasında, 6 kez basılırBatı Avrupa’daki birçok okulda ise, ders kitabı olarak okutulur
Macropedius’un halk komedileri içinde, “Aluta” ve “Andrisca”’dan başka; “Asi Öğrenciler”, “Petriscus” ve “Bassarus” adlı oyunları da vardır”Asi Öğrenciler”, birçok kez basılmış ve çevrilmiştir Almanya’nın batı ve güney bölgeleri ile Bohemya’da sahnelenmiştir”Petriscus” ise, okul yaşamına dair bir oyundurMacropedius’un halk komedileri dışında, konusunu İncil’den alan oyunları da vardırDaha önce sözünü ettiğimiz “Uçarı” dışında; “Adem”, “Öğrenci İsa”, “Yusuf”, “Dilenci Lazarus” ve sabır üzerine bir alegori olan “Hypomane”, bu oyunlara örnektirYazar, Hollanda’daki engizisyonun tepkisini çeker korkusuyla, “Adem” adlı oyununun bazı bölümlerini değiştirerek yeniden yazmıştırMacropedius’un, ayrıca, Antwerp’te yayınlanan, “Kutsama” adlı bir eseri daha vardır

Sanatı:
16 yüzyılın, Latince yazan en büyük dram yazarı Macropedius’un başarısı, bir oyun yazarı olarak verdiği eserlerle sınırlı değildirHertogenbosch, Liege ve Utrecht’teki okul müdürlükleri boyunca; daha sonraları, bilim, sanat ve ülke yönetiminde söz sahibi olacak birçok kişi yetiştirmiştirİtalya’da, ünlü Yunan bilgini Aslerius, Antwerp’li yayıncı Johannes Hillen, coğrafyacı Gerard Mercator ve fizikçi Johannes Wier bunlardan bazılarıdır
Protestan Hollanda’nın altın çağı olan 17 yüzyıl boyunca, Macropedius ve eserleri unutulmuşturYeni Protestan ulus, Katolik kilisesine bağlılığını sürdüren bu Brabantlı hümaniste ilgi göstermemiştirBunda, Hollanda’nın şair ve yazarları, giderek artan bir ilgiyle anadillerine sahip çıkarken; Macropedius’un, oyunlarını Latince kaleme almış olmasının da payı vardırMacropedius, 17 ve 18 yüzyıllarda etkinliğini yitirmişse de; 19 yüzyıl sonunda, Hollanda ve Almanya’da yeniden keşfedilmiştirAvrupa ve Amerika’daki bilim adamları ve araştırmacılar, o ve eserleri hakkında, sayısız kitap ve makale yayınlamıştır

Kaynakça:
- Georgius Macropedius Henk Giebels
- Dictionnaire Biographique des Auteurs
Laffont-Bompiani/1964