Melikşah (Büyük Selçuklu)

Büyük Selçuklu Devleti hükümdarıdır (1072-1092)


Devrinde Büyük Selçuklu Devleti en geniş sınırlarına ulaştı Sınırlar Anadolu'dan Umman'a Kafkaslar'dan Hindistan önlerine uzandı (10000000 km2) Melikşah'tan sonra Selçuklular eski gücüne kavuşamadı Devrin en önemli kişileri arasında Ömer Hayyam bilim ve Nizamülmülk siyaset dalında bulunur


Melikşah sultan,6 Ağustos 1055 pazar günü doğmuştur Babası Alparslan, kabiliyeti ve cesareti ile dikkati çeken Melikşah ile yakından ilgilendi Melikşah babası ile birlikte küçük yaşta Gürcistan seferine katıldı Alparslan 1066 tarihinde Melikşahı veliaht tayin etti 1072 tarihinde Alparslan'ın ölümünden sonra Melikşah hükümdar oldu Melikşah sultan olduktan sonra babası zamanında vezirlik makamına getirilen Nizamülmülk'ü görevinde bıraktıAlparslan'ın hükümdar olduğu dönem Büyük Selçuklu Devleti'nin en parlak dönemidirBabası Alparslan'ın yerine Melikşah 1072 yılında tahta geçti Tahta geçtiği ilk yıllarda amcası Kavurd yönetimi ele geçirmek için isyan ettiOnu yenerek ülkesinde düzeni sağladıBu arada Devletteki iç isyandan faydalanan gazneli ve karahanlı devletleri birleşerek saldırdılar Bu iki devletide yendi Karahanlı Devleti bu mağlubiyetten sonra ikiye ayrıldı


Melikşah tahta çıktıktan sonra gazneliler ve Karahanlılar Selçuklu topraklarına saldırdı Ayrıca amcası Kavurd Bey Büyük Selçuklu tahtında hak iddia ederek isyan başlattı Kavurd'un isyanı vezir Nizamülmülk tarafından bastırıldı Melikşah daha sonra Karahanlılar ve Gazneliler üzerine sefer düzenledi ve kaybedilen yerleri geri aldıMelikşah'ın Gürcistan'a yaptığı 3 sefer sonucunda Gürcü Kralı ve bölgedeki diğer mahalli hükümdarlar, Büyük Selçuklu Devletinin hakimiyetini kabul ettiler Melikşah zamanında Selçuklu komutanları Anadolu Suriye Filistin ve Yemen'de fetihler yaptı Abbasi halifesi 1087'de Bağdat'a gelen Melikşah'a çeşitli hediyeler verdi Ayrıca Halife, Melikşah'ı doğunun ve batının sultanı ilan ederek ona iki kılıç kuşattı Melikşah kızını halife ile evlendirdiKarahanlı hükümdarının Selçuklu topraklarına saldırması üzerine tekrar Maveraünnehir seferine çıkan Melikşah önce Batı Karahanlıların daha sonra ise Doğu Karahanlıların topraklarını Büyük Selçuklu Devletine dahil ettiBöylece devletin topraklarında büyük oranda artış gerçekleştiAyrıca Melikşah hac yollarını ele geçirerek İpek yolunda hakimiyet kurduMelikşah çok tecrübeli bir devlet adamıydıİslam Dünyasında Türk kültürünün yerleşmesi için çok üst seviyelerde tartışmalar yapılıp,Türk kültür ve uygarlığının Orta Doğu ve çevresine yayılması ve kök salması başlamıştır


Melikşah zamanında Büyük Selçuklu Devletinin sınırları Akdeniz ve Marmara Denizinden Kaşgar'a, Kafkasya'dan Yemen'e kadar uzanıyordu Melikşah avlanmayı sever ve alimleri korurdu Gazali, Kaşgarlı Mahmud ve Ömer Hayyam gibi alim ve şairleri himaye etti Bağdat'da Sultan Melikşah Camiini yaptırdı Isfahan'da bir rasathane, çeşitli yerlerde ise kervansaray,köprü,imaret,kale,hisar ve medreseler inşa ettirdi 1074'de Celali takvimini hazırlattı Ticaret mallarından alınan vergilerin bazılarını kaldırdı Ermeni Patriğinin isteği üzerine kiliseleri, manastırları ve rahipleri vergiden muaf tuttu Hac yollarında su kuyuları açtırdı ve bu yolların emniyetini sağladı


En güçlü vezirlerinden Nizamülmülk 1092'de Hasan Sabbah'a bağlı fedailerce öldürülür Aynı yıl Melikşah da kimliği belirsiz kişilerce zehirlenerek öldürülür Selçuklu himayesi altındaki günümüz İran sınırları dahilinde Hasan Sabbah'ın yaptığı isyan bu döneme damga vurmuştur Melikşah'ın da bu fedailer tarafından veya Nizamülk'ü Melikşah'ın öldürttüğünü düşünen Nizamülmülk'e bağlı askerlerin öldürdüğüne dair belirsizlik vardır Melikşah'ın ölümünden sonra kardeşi ve dört oğlu arasında taht kavgası başlamıştır İran'da Mahmud Tapar, Anadolu'da Kılıç Arslan, Irak'da Berkyaruk, Horasan'da Ahmed Sencer, Bağdat'da Mehmed Tapar hükümdarlıklarını ilan ettiler Bölgedeki bu iç savaş hali Birinci Haçlı seferi'nin başarısını artıran bir etken olmuştur


alıntı