Organ Ve Doku Alinmasi, Saklanmasi Ve Nakli Hakkinda Kanun

Kanun Numarası : 2238
Kabul Tarihi : 29/5/1979
Yayımlandığı R Gazete : Tarih: 3/6/1979 Sayı: 16655
Yayımlandığı Düstur : Tertip: 5 Cilt: 18 Sayfa: 150

I BÖLÜM
Genel Hükümler
Amaç:

Madde 1 - Tedavi, teşhis ve bilimsel amaçlarla organ ve doku alınması,sak-
lanması, aşılanması ve nakli bu kanun hükümlerine tabidir
Kapsam:

Madde 2 - Bu Kanunda sözü edilen organ ve doku deyiminden, insan organizma-
sını oluşturan her türlü organ ve doku ile bunların parçaları anlaşılır
Oto - grefler, saç ve deri alınması, aşılanması ve nakli ile kan transfüzyo-
nu bu kanun hükümlerine tabi olmayıp, yürürlükte bulunan sağlık yasaları, tüzük-
leri, yönetmelikleri ve tıbbi deontoloji kuralları çerçevesinde gerçekleştiri-
lir

Madde 3 - Bir bedel veya başkaca çıkar karşılığı, organ ve doku alınması ve
satılması yasaktır

Madde 4 - Bilimsel, istatistiki ve haber niteliğindeki bilgi dağıtımı halle-
ri ayrık olmak üzere, organ ve doku alınması ve verilmesine ilişkin her türlü
reklam yasaktır
II BÖLÜM
Yaşayan Kişilerden Organ ve Doku Alınması
Yaş ve nitelik:

Madde 5 - Onsekiz yaşını doldurmamış ve mümeyyiz olmayan kişilerden organ ve
doku alınması yasaktır
Muvafakat:

Madde 6 - Onsekiz yaşını doldurmuş ve mümeyyiz olan bir kişiden organ ve do-
ku alınabilmesi için vericinin en az iki tanık huzurunda açık, bilinçli ve te-
sirden uzak olarak önceden verilmiş yazılı ve imzalı veya en az iki tanık önünde
sözlü olarak beyan edip imzaladığı tutanağın bir hekim tarafından onaylanması
zorunludur

KANUNLAR, ŞUBAT 1989 (EK - 3)



Bilgi verme ve araştırma yükümlülüğü:

Madde 7 - Organ ve doku alacak hekimler:
a) Vericiye, uygun bir biçimde ve ayrıntıda organ ve doku alınmasının yara-
tabileceği tehlikeler ile, bunun tıbbi, psikolojik, ailevi ve sosyal sonuçları
hakkında bilgi vermek;
b) Organ ve doku verenin, alıcıya sağlayacağı yararlar hakkında vericiyi ay-
dınlatmak;
c) Akli ve ruhi durumu itibariyle kendiliğinden karar verebilecek durumda
olmayan kişilerin vermek istedikleri organ ve dokuları almayı reddetmek;
d) Vericinin evli olması halinde birlikte yaşadığı eşinin, vericinin organ
ve doku verme kararından haberi olup olmadığını araştırıp öğrenmek ve öğrendiği-
ni bir tutanakla tespit etmek;
e) Bedel veya başkaca çıkar karşılığı veya insancıl amaca uymayan bir düşün-
ce ile verilmek istenen organ ve dokuların alınmasını reddetmek;
f) Kan veya sıhri hısımlık veya yakın kişisel ilişkilerin mevcut olduğu du-
rumlar ayrık olmak üzere, alıcının ve vericinin isimlerini açıklamamak;
Zorundadırlar

Alınamayacak organ ve dokular:

Madde 8 - Vericinin yaşamını mutlak surette sona erdirecek veya tehlikeye
sokacak olan organ ve dokuların alınması, yasaktır

Tahlil ve inceleme yapma zorunluluğu:

Madde 9 - Organ ve doku alınması, aşılanması ve naklinden önce verici ve
alıcının yaşamı ve sağlığı için söz konusu olabilecek tehlikeleri azaltmak ama-
cıyla gerekli tıbbi inceleme ve tahlillerin yapılması ve sonucunun bir olurlu-
luk raporu ile saptanması zorunludur

Organ ve doku almaya, saklamaya, aşılamaya ve nakline yetkili sağlık kurum-
ları:

Madde 10- Organ ve doku alınması, saklanması, aşılanması ve naklinin, bu iş-
ler için gerekli uzman personele, araç ve gerece sahip sağlık kurumlarınca ya-
pılması zorunludur

III BÖLÜM
Ölüden Organ ve Doku Alınması

Ölüm halinin saptanması:

Madde 11 - Bu Kanunun uygulanması ile ilgili olarak tıbbi ölüm hali, bilimin
ülkede ulaştığı düzeydeki kuralları ve yöntemleri uygulanmak suretiyle, biri
kardiolog, biri nörolog, biri nöroşirürjiyen ve biri de anesteziyolji ve reani-
masyon uzmanından oluşan 4 kişilik hekimler kurulunca oy birliği ile saptanır

Hekimlere ilişkin yasak işlemler:

Madde 12 - Alıcının müdavi hekimi ile organ ve doku alınması, saklanması,
aşılanması ve naklini gerçekleştirecek olan hekimlerin, ölüm halini saptayacak
olan hekimler kurulunda yer almaları yasaktır

Tutanak düzenleme:

Madde 13 - 11 inci maddeye göre ölüm halini saptayan hekimlerin ölüm tarihi-
ni, saatini ve ölüm halinin nasıl saptandığını gösteren ve imzalarını taşıyan
bir







tutanak düzenleyip organ ve dokunun alındığı sağlık kurumuna vermek zorundadır-
lar Bu tutanak ve ekleri ilgili sağlık kurumunda on yıl süre ile saklanır

Ölüden organ ve doku alma koşulu ve cesetlerin bilimsel araştırma için muha-
fazası: (1)

Madde 14 - Bir kimse sağlığında vücudunun tamamını veya organ ve dokularını,
tedavi, teşhis ve bilimsel amaçlar için bıraktığını resmi veya yazılı bir vasi-
yetle belirtmemiş veya bu konudaki isteğini iki tanık huzurunda açıklamamış ise
sırasıyla ölüm anında yanında bulunan eşi, reşit çocukları, ana veya babası veya
kardeşlerinden birisinin; bunlar yoksa yanında bulunan herhangi bir yakınının
muvafakatiyle ölüden organ veya doku alınabilir
Aksine bir vasiyet veya beyan yoksa, kornea gibi ceset üzerinde bir değişik-
lik yapmayan dokular alınabilir
Ölü, sağlığında kendisinden ölümünden sonra organ veya doku alınmasına karşı
olduğunu belirtmişse organ ve doku alınamaz

(Değişik: 21/1/1982 - 2594/1 md) Kaza veya doğal afetler sonucu vücudunun
uğradığı ağır harabiyet nedeniyle yaşamı sona ermiş olan bir kişinin yanında yu-
karıda sayılan kimseleri yoksa, sağlam doku ve organları, tıbbi ölüm halinin
alınacak organlara bağlı olmadığı 11 inci maddede belirlenen hekimler kurulunun
raporuyla belgelenmek kaydıyla, yaşamı organ ve doku nakline bağlı olan kişilere
ve naklinde ivedilik ve tıbbi zorunluluk bulunan durumlarda vasiyet ve rıza
aranmaksızın organ ve doku nakli yapılabilir Bu hallerde, adli otopsi, bu iş-
lemler tamamlandıktan sonra yapılır ve hekimler kurulunun raporu adli muayene ve
otopsi tutanağına geçirilir ve evrakına eklenir

(Ek: 21/1/1982 - 2594/1 md) Ayrıca vücudunu ölümden sonra inceleme ve araş-
tırma faaliyetlerinde faydalanılmak üzere vasiyet edenlerle yataklı tedavi ku-
rumlarında ölen veya bunların morglarına getirilen ve kimsenin sahip çıkmadığı
ve adli kovuşturma ile ilgisi olmayan cesetler aksine bir vesiyet olmadığı tak-
dirde 6 aya kadar muhafaza edilmek ve bilimsel araştırma için kullanılmak üzere
ilgili yüksek öğretim kurumlarına verilebilirler Bu cesetlerin defin hususu da-
hil tabi olacakları işlemler Adalet, İçişleri, Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlık-
larınca bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren 3 ay içinde çıkarılacak yönetme-
likle belirlenir
IV BÖLÜM
Ceza Hükümleri

Yasak eylemler:

Madde 15 - Bu Kanuna aykırı şekilde organ ve doku alan, saklayan, aşılayan
ve nakledenlerle bunların alım ve satımını yapanlar, alım ve satımına aracılık
edenler veya bunun komisyonculuğunu yapanlar hakkında, fiil daha ağır bir cezayı
gerektirmediği takdirde iki yıldan dört yıla kadar hapis ve 50000 liradan
100000 liraya kadar ağır para cezasına hükmolunur


Madde 16 - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer


Madde 17 - Bu Kanunu Bakanlar Kurulu yürütür
---------------------------
(1) 21/1/1982 tarih ve 2594 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle değiştirilen madde
başlığı metindeki yerine işlenmiştir