Anonim Şirketler'de Hisse Devri

Anonim şirketler'de Hisse Devri

EKREM SARISU
Kriz, şirketlerin el değiştirmesine yol açıyor El değiştirme hisse devri suretiyle gerçekleşiyor Hisse devir eden ve alanların zarar görmemesi için, usullere eksiksiz uymalarında yarar var
Ekonomik krizin sonuçları değişik şekillerde ortaya çıkıyor Üretimine ara verenler, kapanan işyerleri, kamu bankalarında bile görülen ücretsiz izin vermeler, tasfiyeye giren işyerleri, şirket birleşmeleri gibi, şirket hisselerinin el değiştirilmesi de kriz sonrası sık rastlanan bir durum
Zor duruma düşen şirketlerin, krizden kurtulma çabaları sonucu el değiştirdiğine şahit oluyoruz Tüzel kişiliğe sahip olan şirketlerde el değiştirme, ortaklık hisselerinin devri şeklinde zuhur ediyor
Yasa gereği şirket türüne göre, hisse devir işlemi de farklı usullerde yapılıyor
Krizden en çok etkilenen ve yoğun hisse devri yaşanan şirket türünün Anonim Şirketler olduğu görülüyor

Anonim şirketin koşulları
Anonim şirket bir ünvana sahip, esas sermayesi muayyen ve paylara bölünmüş olan ve borçlarından dolayı yalnız mal varlığı ile sorumlu bulunan ortakların sorumluluğu taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile sınırlı olan bir sermaye şirketidir
Anonim şirketin kurulabilmesi için en az beş kurucu ortak (Özel kanun hükümlerince kurulanlar hariç) ve asgari 50milyar (19/01/2002 BKK_2001/3500) lira sermaye gerekiyor Anonim şirket kuruluşu tamamlandıktan sonra normal işlem, ortaklık paylarını gösteren, Hisse Senetlerinin çıkartılması ve hak sahiplerine dağıtılmasıdır Ancak uygulamada, özellikle aile şirketleri başta olmak üzere anonim şirketlerin çoğunun hisse senedi çıkartamadığı bazı şirketlerin de, hisse senedi yerine geçen (geçici olarak), 'ilmühaber' çıkardığı görülmektedir Bundan dolayı; Anonim şirketlerde hisse devrini aşağıdaki üç ana başlık altında toplayarak inceleyebiliriz

Hisse senetlerinin devri
Anonim şirket ana sözleşmesinde aksi yönde bir hükmün bulunmaması halinde, hisse senetlerinin nama yazılı olarak çıkartılması gerekiyor Ancak, Türk Ticaret Kanunu 409 maddesince, hisse senetlerinin, nama yazılı olarak düzenlenebildiği gibi, hamili adına düzenlenmesi de mümkün bulunuyor Fakat, bedelleri tamamen ödenmemiş olan sermaye payları için hamiline yazılı hisse senedi veya ilmühaber çıkartmak mümkün değil Sermaye payları ödenmemiş ortaklık payları için çıkartılan hisse senetleri geçersiz olup, bu hisse senetlerini devir alan iyi niyetli üçüncü kişilerin, tazminat isteme hakkı vardır

Nama yazılı hisse senedi devri
Nama yazılı hisse senetlerinin devri, hisse senedinin arkası ciro edilerek, senedi devir alana teslimi ile gerçekleşiyor (TTK Md 416), Ancak, bu devir işleminin şirkete karşı hüküm ifade edebilmesi için şirketin pay defterine yazılması gerekiyor
Pay defterlerine yapılan bu kayıtlar, hisse devirlerinin şirkete karşı ileri sürülebilmesi için, açıklayıcı nitelikte olan bir şekil şartı Pay defterine yapılan kayıtların geçerli bir devir işlemine dayanması gerekir Pay defteri resmi bir sicil olmadığından, geçersiz bir pay devrinin pay defterine kaydedilmesi hisse devri alanı pay sahibi yapmaz
Yönetim kurulu ana sözleşme hükümlerine aykırı olarak yapılan hisse devirlerini pay defterine kaydetmeyebilir (TTK Md 418)
Örneğin; şirket ana sözleşmesinde hisse devirlerinin yalnızca doktor ünvanına sahip kişilere yapılabileceği belirtilmiş olduğu halde, öğretmen ünvanına sahip olan birine yapılan hisse devrini, yönetim kurulu pay defterine kaydetmeyebilir

Hamiline yazılı hisse senedi devri
Hamiline yazılı hisse senedinin devri, hisse senedinin devir alana teslimi suretiyle gerçekleşmektedir Senetlerin üçüncü sahsa teslimi şirket ve üçüncü kişilere karşı, hisse devri hükmündedir Hamiline yazılı hisse senetlerinin devrinde hisse senedinin tesliminden başka ciro veya benzeri herhangi bir işleme gerek bulunmamaktadır