Aşırı Gazın Sebebleri

İnsanın sindirim sisteminde oluşan gaz miktarı kişiden kişiye ve gıdalara göre değişir Bu nedenle normal gaz tanımı da zordur Her bireyin sindirim kanalında gaz oluşur fakat gazı çıkartmak utandırıcı ve rahatsız edici olabilir

Aşırı Gaz problemi olanlara aşağıdaki sorular sorulur:

- Yemeğinizi hızlı veya stres içinde mi yersiniz ?

- Kuru fasulye, lahana ve muz gibi gaz üreten besinleri aşırı tüketir misiniz ?

- Sigara , puro içer misiniz?

- Gevşek takma dişiniz var mı ?

Eğer bu sorulardan birine cevabınız evet ise Aşırı Gaz problemi ile mücadele etmeniz gerekir

Geğirme, aşırı şişkinlik ve gaz çıkarma sorunlarıyla ile müracaat eden hasta sayısı oldukça fazladır Bu sorun can sıkıcı olmakla beraber, genellikle zararsız ve önlenebilir bir sorundur

BAĞIRSAK GAZININ NEDENLERİ



Mide bağırsak kanalındaki gaz iki kaynak ile oluşur Biri yutulan hava diğeri ise bağırsakta bulunan zararsız mikroorganizmaların gıda artıklarından oluşturduğu gazdır

Hava yutulması (aerofaji) midedeki gazın en önemli nedenidir Herkes yemek yerken veya su içerken az miktarda hava yutar Fakat hızlı yemek yemek, yemek yerken konuşmak, sakız çiğnemek, sıgara içmek ve gevşek takma diş kullanmak yutulan hava miktarını artırır

Geğirme ile yutulan havanın büyük bir kısmı mideden ağız yolu ile çıkar, geri kalan gaz ince bağırsaklara geçer, bir kısmı ince bağırsaklarda emilir,geri kalanı kalın bağırsağa geçer ve makattan vücudu terk eder

Kalın bağırsakta bulunan zararsız mikroorganizmalar gıda artıklarından gaz üretir Bu mikroorganizmalar, mide bağırsak kanalının daha yukarı kısımlarında sindirilemeyen kompleks karbonhidratları (şeker, nişasta, lif), selülozu sindirebilir Bu sırada gaz açığa çıkar Herkesin kalın bağırsağında belli oranda zararsız mikroorganizma vardır

Yutulan ve bağırsaklarda üretilen hava miktarı değişkendir Mide ve bağırsaklardaki gazın yaklaşık %99 u nitrojen, oksijen, karbon dioksit, hidrojen ve metandan oluşmaktadır Bu 5 çeşit gazda kokusuzdur Hidrojen ve karbon dioksitin karbonhidratların kalın bağırsak da tam olarak emilmemesinden dolayı yoğun miktarda üretilir Metan gazı ise, ancak insanların %30 unda üretilir Metan gazı üretimi diyet bağımlı değildir, daha çok ailesel (kalıtsal) özellik göstermektedir Gazın hoş olmayan kokusu hidrojen sülfit, amonyum, indol ve skatol gibi diğer kimyasallara aittir

Çıkarılan gaz miktarının yaklaşık yarısı yutulan havadan meydana gelmektedir Sağlıklı birçok insan, günde yaklaşık 10 kez gaz çıkarmaktadır Ancak normalden daha çok gaz üretiyor yada gaz üreten yiyecekler fazla miktarda alınıyorsa günde 50-100 kez gaz çıkarılabilir
EN SIK RASTALANAN ŞİKAYETLER

Aşırı gaz şikayeti olan hastalar, genellikle şu belirtilerle başvururlar

Hastalar sabah uyandıklarında karınlarını düz olduğunu ve gün içinde giderek şiştiğinden, hatta elbiselerinin onları rahatsız ettiğinden şikayet ederler Bazı kadınlar menstrüel kanama öncesi şikayetlerin artmasından rahatsızdırlar
Geğirme

Bağırsak gazının en sık sebebi yutulan havadır Hızlı yemek yemek, içecekleri kamış kullanarak içmek, sakız çiğnemek, şeker emmek, sigara içmek ve gevşek takma diş kullanmak hava yutmayı kolaylaştırır Geğirti ile midede biriken aşırı gaz, yemek borusuna oradan da ağız yoluyla geri atılması ile oluşur

Bazı bireyler ardı ardına geğirirler Bu tip geğirtinin yenilen ve içilen gıda ile pek bir ilgisi yoktur Asıl neden, psikolojik olarak yutulan aşırı havadır Yutulan bu hava midede fazla miktarda gaz birikimine ve kronik geğirmeye neden olur Bu durum, midenin aşırı gaz ürettiği anlamına gelmemelidir

Sosyal olarak rahatsız edici ve kalın bağırsakta oluşan hidrojen ve karbondioksit gazlarının neden olduğu bir şikayettir Bağırsakta tam olarak emilemeyen karbonhidratların (selüloz gibi) kalın bağırsakta bakteriler tarafından parçalanması sırasında oluşurlar Değişik karbonhidratların tam olarak emilememesi normal bir durumdur Bu emilemeyen karbonhidratlara bakterilerin etkisi nedeniyle gaz üretilir

Kuru fasulyenin gaz oluşturma yeteneği iyi bilinmektedir Kuru fasulye ve lentilin içindeki şekerler ince bağırsaktaki enzimler tarafından parçalanmaya dirençlidirler Bu şekerler kalın bağırsağa geldiğinde bakteriler tarafından fermente edilirler ve açığa gaz çıkar

Buğday, yulaf, mısır, patates ve bazı sebze ve meyve içindeki karbonhidratlar da kalın bağırsağa kadar tam olarak sindirilmez ve emilmez Buna ek olarak insanların süt içindeki ana şeker olan laktoz a duyarlılıklarıda değişkendir Bir çok erişkinde laktozu parçalayan ana enzim olan laztaz eksikliği görülür ve bu insanlar laktozu parçalayıp sindiremezler Laktaz enzimi ayrıca yaşla da miktarı azalan bir enzimdir Sağlıklı insanların %40-50 si sentetik bir şeker olan sorbitolün emilimini de yapamazlar Her gün 10 gram sorbitol kullanımı (5 adet şekersiz sakız çiğneme) ile gaz üretimi artar

AŞIRI GAZ ÜRETEN YİYECEKLER



Karbonhidrat içeren gıdalar gazın oluşumundan sorumludur Yağlar ve protein gaz oluşumuna neden olamaz fakat kokusunu etkileyebilir
Şekerler:

Gaz üretimine neden olan şekerler rafinoz, laktoz, fruktoz ve sorbitoldür
Rafinoz:

Fasülyede fazla miktarda bulunurken lahana, Brüksel lahanası, brokoli, kuşkonmaz, diğer sebzeler ve hububatta az miktarlarda bulunur
Laktoz:

Laktoz sütte bulunan doğal şekerdir Aynı zamanda süt ürünlerinde de bulunur (Süt, peynir, krema, dondurma vs)
Fruktoz:

Soğan, enginar, armut ve buğday da bulunur Fruktoz aynı zamanda bazı içeceklerde ve meyve sularında tatlandırıcı olarak kullanılır
Sorbitol:

Doğal olarak meyvelerde bulunur Elma, armut, erik, şeftalide sorbitol vardır Sorbitol aynı zamanda yapay tatlanmdırıcı olarak yemeklerde, sakız ve şekerlerde bulunur
Nişastalar:

Patates, mısır, sehriye ve buğday kalın bağırsakta gaz üretimine neden olur Nişastalar içinde pirinç gaz üretilmesine neden olmaz
Lifler (Fiber):

Çoğu gıda, çözünebilen ve çözünmeyen lif içerir Çözünebilen liflerin sindirimi kalın bağırsakta olur ve gaz üretirler Fasulye, kuru bezelye, soya fasulyesi, mercimek, yulaf kepeği, çoğu meyve çözünebilir lif içerirler Çözünmeyen lifler, kalın bağırsakta sindirilmeden dışkı ile atılırlar Bu nedenle gaz üretimi çok az olur
TEDAVİ Geğirme, Şişkinlik Hissini ve Aşırı gaz çıkarmayı azaltmak için:

Gıda günlüğü tutulur Kişiyi hangi gıdalar etkiliyorsa onu belirlemeye çalışılmalıdır

Kişi geğirmek için kendini zorlamamalıdır

Hava oluşturan yiyeceklerin alımı azaltılmalıdır Fırınlanmış gıdalar, ince çekilmiş kremalar, sülfe ve karbonhidratlı yiyeceklerden kaçınılmalıdır

Sigara içme, sakız çiğneme, şeker emme, içecekleri kamış kullanarak içme veya dar ağızlı şişelerden içme uygulamalarından kaçınılmalıdır

Düzenli yemek yeme

Her öğünlerde eşit oranlarda yemek yenilmelidir

Hızlı yemek yemekten kaçınılmalıdır

Gevşek takma dişler düzeltilmelidir

Yemekten hemen sonra yatılmamalıdır

Yağdan zengin gıdalar, kızartmalar, krema ve soslu yiyecekler ve hamur işlerinden kaçınılmalıdır (Yağ kısıtlaması ile sindirim sistemi üzerine düşen yük azalır ve üretilen gaz miktarı da azalır)

Kabızlık sorunu yok ise gaz ve şişkinliğe neden olan lifli gıdalardan kaçınılmalıdır

Düzenli fiziksel egzersiz yapılmalıdır

Kişi kendini kötü hissettiren yiyecekler yememeli (yiyeceklere herkesin toleransı farklıdır)

Süt ve ürünleri tolere edebilecek miktarda tüketilmeli (Laktaz eksikliği olanlar ancak yarım bardak süt veya yoğurdu tolere ederler)

Diyet ürünleri, sorbitol, mannitol gibi diabetik ürünleri içeren yiyecekle, şekersiz (tatlandırıcı ile yapılmış) sakız ve tatlılar fazla tüketilmemeli

Aktive kömür (karbon) tablet veya kapsüller kullanılabilir Bunlar geniş yüzeylerinde gaz toplarlar (Kömür, dışkıya siyah renk verir) (aktive karbon ilaç olarak eczanelerde satılır)

Simetikon içeren ürünler kullanılabilir Simetikon yüzey gerimlerini düşürerek gaz partiküllerini parçalar

Alıntıdır