Otomobil Lastikleri

Otomobil Lastikleri


Lastikler hareketsiz arabayı taşımak, kalkış ve fren anında ortaya çıkan büyük yük transferlerine mukavemet göstermek, fren yapıldığında ve viraj alırken motorun gücünü yola aktarmak, zevkli bir sürüş için güven içinde ve uzun müddet dayanmak, yolun durumu ve iklim şartları ne olursa olsun aracı emniyetle yönlendirmek, şoförün ve yolcuların konforunu sağlamak, aracın uzun ömürlü olması için yoldaki pürüzlerin etkisini azaltmak, performansını milyonlarca lastik devri boyunca en üst düzeyde tutmak için uzun ömürlü olmak gibi görevleri ve kıstasları yerine getirmek zorundadırOtomobil lastiğinin üzerindeki bilgilerin okunmasıYük indeksiYük indeksi bir lastiğin hız sembolü ile belirtilen en yüksek hızda taşıyabileceği azami yükü gösterir
Hız sembolleriHız sembolü bir lastiğin yük indeksi ile belirtilen azami yükte yapabileceği hızı ifade ederJ*: 100 km/saat K*: 110 km/saat L*: 120 km/saat M*: 130 km/saat N*: 140 km/saat P*: 150 km/saat Q*: 160 km/saat R*: 170 km/saat S*: 180 km/saat T*: 190 km/saat U*: 200 km/saat H*: 210 km/saat V*: 240 km/saat W*: 270 km/saat Y*: 300 km/saat Z(*)*: 240+ km/saatLastik çeşitleriİç lastikli çapraz lastikİskeleti birçok dokuma katlarından meydana gelir Çeşitli katlardaki iplikler birbirlerinin üzerinden çaprazlamasına geçerİplik açıları:Normal lastiklerde 35-38º Spor lastiklerde 30-34º Çapraz lastiklerde yüksek darbe yutma özelliği vardır Ucuzdur ama yuvarlanma direnci yüksektir, daha az zemin tutunması sağlarİç lastiksiz radyal lastikİskeleti birçok dokuma katlarından meydana gelir Çeşitli katlardaki iplikler enine jant oturma çemberleri arasına girerlerİplik açıları:İskelette 85-90º Kuşakta 0-30º Radyal lastiklerin ömrü uzundur, daha az yuvarlanma direncine sahiptir (yakıt tasarrufuna katkıda bulunur), daha iyi zemin tutunması sağlar (sırtta kullanılan sırt hamuruna bağlı olarak) ama daha az darbe yutma özelliği vardır ve düşük hızlarda daha sert hareket sağlarLastiklerin ömrüLastiklerin aşınmasını ve ömrünü etkileyen etkenler:Arabanın özellikleri (ağırlık, tork, güç, ) Yol güzergâhı (düz, virajlı) Yol sathı kalitesi (asfalt beton, makadam, stabilize, ) Arabanın mekanik durumu (ön rot ayarı, arka rot ayarı, amortisör ve frenlerin durumu) Kullanım tarzı (kalkış, fren, viraj alış hızı, ) Aracın hızı (lastikler düz yolda 120 km/sa'lik bir hızda , 70 km/sa hıza oranla 2 misli daha çok aşınır) Lastiklerin basıncı (hava basıncı*%20 azalmış bir lastik,*%25 daha az aşınma performansı gösterir) İstek dışı meydana gelen darbeler (kaldırıma vurma, yol üzerindeki çukurlar, )
Şişirme basıncıÜretici firmalar tarafından belirlenen lastik şişirme basınçları soğuk bir lastiğin 15 ºC ortam sıcaklığında gereken şişme basınçlarıdır Lastikte yanak esnemesi , aşındırıcı yol koşulları , yüksek miktarlarda kullanılan fren ve karkasın sürekli gerilim altında olması sonucu ısınma dolayısıyla basınç artması olacaktır Basınç ile kilometre verimi arası ilişki yandaki diagramda açıkça görülmektedir Uygun basınç ile tam randıman elde edilirken*%20 yüksek basınç randımanı*%10, *%20 düşük basınç lastik ömrünü*%15 düşürecektir Düşük basınç yüksek basınca göre lastikte daha fazla hasar oluştururHızHız ile birlikte yükselen lastik içi ısı aynı zamanda lastiğin ısısını da artırmaktadır Havaya atılamayan bu ısı kauçuğun yumuşamasına ve mukavemetinin azalmasına yol açar Zayıflayan gövdenin darbelere mukavemeti azalınca lastik zamanından evvel aşınır Aracın ortalama hızının 70 km/saatten 110 km/saate yükselmesi sonucu lastik üzerindeki artan gerilim, lastiğin ömrünü*%50 azaltır
Araç yüküYükün hiçbir zaman belirlenen hizmet koşullarını aşmaması gerekir Aşırı yük gövde esnemesini artırır Bunun sonucunda lastik içi ısı ve basınç yükselir Ayrıca fazla yük sonucu lastik sertleşir bu da ciddi bir darbe sonucu lastiğin patlamasına yol açar Araca yapılan*%20'lik fazla yükleme lastik ömrünün*%30 kısalmasına yol açar
Ortam sıcaklığıIsınma ve nem gibi etkenler lastiğin ömrünü önemli ölçüde etkiler Fizik kanunlarına göre ısınan gazın hacmi genişler Bu lastik havaları için de geçerlidir Ortam ısısının artması halinde lastiğin hacmi aynı kaldığından basıncı artar Bunun için lastik sıcak iken sahip olduğu hava basıncıyla asla oynanmamalı, tavsiye edilen değerlere indirilmemelidir Lastik havası indirilirse, soğuduğu zaman başlangıçtaki normal basıncın altına düşecektir Yazın lastikler kışa oranla daha fazla aşınırLastiklerin rotasyonuAraç lastiklerinin aşınma oranı birbirinden farklı olduğu için düzenli aralıklarla lastik yerlerinin değiştirilmesi gerekirSol ön lastiğin aşınma oranı*%14 , sağ ön lastiğin aşınma oranı*%19 , sol arka lastiğin aşınma oranı*%28 ve sağ arka lastiğin aşınma oranı*%38'dir Aşınma oranlarını dengeye getirmek için hızlı kullanılan spor araçların lastiklerine her 8000 km'de, normal kullanılan araçların lastiklerine ise her 12000 km'de bir rotasyon yapmak gerekir
Lastik diş derinliğinin önemiYapılan araştırmalara göre 3 mm kabul edilen tehlike sınırı diş derinliğinin altına inen lastiklerde su deşarj kapasitesi*%70 düşerken fren mesafesi*%30 uzamaktadır Ayrıca direksiyon hakimiyeti yeni bir lastiğe göre 6-7 kat azalmaktadırBütün otomobil lastiklerinde 1,6 mm kalınlığında bir aşınma göstergesi bulunmaktadır Lastik diş derinliği 1,6 mm'nin altına asla inmemelidir
Lastik malzemesiVulkanizasyon: Kauçuk, kükürtün erime sıcaklığı üstünde kükürtle reaksiyona girince değişikliğe uğramakta ve sıcaklık değişimlerine dayanıklı hale gelmektedir Böylece soğuduğunda kırılmaz ve ısındığında erimez Bu olaya vulkanizasyon denir