Bayezid-İ Bistami

Evliyanın büyüklerinden Silsile-i aliyye adı verilen büyük alimler silsilesinin beşincisi İsmi Tayfur, babasının ismi İsa, künyesi Ebu Yezid olup, lakabı Sultanü'l-arifin'dir Bayezid-i Bistami diye meşhur olmuştur 776 (H 160) veya 803 (H 188) senesinde Hazar denizinin güney sahillerindeki Bistam şehrinde doğdu 846 (H 231) veya 875 (H 261) senesinde aynı yerde vefat etti


Küçük yaşta ilim tahsiline başlayan Bayezid-i Bistami, bir gün Kur'an-ı kerim okumak için gittiği mektepte okuduğu bir ayet-i kerime üzerine erkenden eve döndü Annesi niçin erken eve döndün diye sorduğunda; "Bir ayet-i kerime okudum Allahü teala kendisine ve sana hizmet etmemi emrediyor Bunun için hemen hizmete koştum Ya benim için Allahü tealaya yalvar, sana hizmet edeyim, yahut da bırak kendimi Allah'a vereyim" dedi Annesi de; "Seni Allahü teala için bıraktım, kendini yalnız O'na ver" dedi Bayezid-i Bistami hazretleri kendisini Allahü tealaya verdi Ama annesinin de hizmetinden ayrılmadı Çünkü Allahü tealanın emri de böyleydi


Soğuk bir kış gecesi, annesi yattığı yerden oğluna seslenip su istedi Bayezid-i Bistami hazretleri buzlarla kaplı testi elinde, annesinin başucuna geldi Fakat annesi uyumuştu Annesini uyandırmadı Saatlerce bekledi Nihayet annesi uyandı ve mırıldandı: "Su, su!" Bayezid hazretleri suyu uzattı Soğuktan eli donmuş, parmakları testiye yapışmıştı Bu hali gören annesi: "Ya Rabbi! Ben oğlumdan razıyım! Sen de razı ol" diye canı gönülden dua etti Belki de, annesinin bu duası, onu evliyalığın yüksek derecelerine kavuşturdu


İmam-ı Ali Rıza'nın sohbetiyle yetişip kemale geldi Otuz sene Şam ve civarında dolaşarak yüz on üç büyük alimin sohbetinde bulundu Bu sohbetlerin bereketiyle, kendisinin doğumundan kırk sene önce vefat etmiş olan İmam-ı Cafer-i Sadık hazretlerinin ruhaniyetinden de istifade ederek tasavvufta yüksek derecelere kavuştu Daha sonra tekrar Bistam'a döndü


İnsanlara Allahü tealanın emir ve yasaklarını anlattı Ondan pekçok kimse istifade etti Kendisi de evliyalığın çok yüksek mertebelerine kavuştu İstanbul'a geldiği, papazların bir toplantısında bulunduğu ve aralarında yüzlercesinin Müslüman olmasına vesile olduğu rivayet edilmektedir Menkıbeleri ciltleri dolduracak kadar çok olan Bayezid-i Bistami'nin pekçok kerametleri görüldü Bistam'da vefat etti Türbesini Bistam'a gidenler mutlaka ziyaret etmektedirler


Pekçok hikmetli sözleri olan Bayezid-i Bistami İslamiyetin emirlerine son derece uyardı Allah sevgisinden, namaz kılarken göğüs kemiklerinin gıcırtısını yanında duranlar işitirdi


Buyurdu ki: "Dilini Allah'ın ismini anmaktan başka işlerle uğraşmaktan ve başka bahis konuşmaktan koru! Nefsini hesaba çek! İlme yapış ve edebi muhafaza et Hak ve hukuku gözet İbadetten ayrılma! Yumuşaklık ve merhamet sahibi, güzel ahlaklı ol! İlme yapış ve eşyanın hakikatini ara Allahü tealayı unutturacak her şeyden uzak dur ve onlara kapılma"


Kaynak: Rehber Ansiklopedisi