İş Bölümü

İş Bölümü bir üretim faaliyetinde veya hizmet biriminde yapılacak işin bölümlere ayrılarak, her bir iş parçasının bir işçinin sorumluluğuna verilmesi


İş bölümü, yapılacak işin teknik özelliği ile sıkı sıkıya ilgilidir Bir başka deyimle her işin bir bölünebilirlik sınırı bulunmaktadır İş bölümü, belli işçilerin, belli iş türleri üzerinde uzmanlaşmasını sağlayarak ve işin yapılabilirlik süresini kısaltarak, işin verimlilik ve etkinliğini artırmaktadır Ne var ki günümüz dünyasında olduğu gibi, bu konuda aşırılığa ve ifrata kaçılması, işçinin robotlaşmasına, işin monotonlaşmasına yol açmakta ve sonuçta, başlangıçta artan verimlilik ve etkinlik belli ölçüde azalmaktadır Zira, küçük iş parçaları görme ve işin bütününü unutma insan yapısına ve zekasına aykırı bulunmaktadır


Üretimin emek ya da işin teknik, toplumsal ve cinsel bir çerçeve içinde bölümlenmesi ya da fark*lılaşması durumu


Buna göre, iş bölümü deyimi üç farklı şekilde kullanılmıştır Bunlardan birincisi, 1- İşin teknik bir çerçeve içinde bölünmesi olup, doğrudan doğruya üretim sürecine işa*ret eder On sekizinci yüzyıl iktisatçısı A Smith terimi, üretim sürecindeki uzman*laşmayı, işi ayrı işçiler tarafından gerçekleş*tirilen sınırlı işlemlere bölme tavrının sonu*cu olan aşırı ihtisaslaşmayı ifade etmek için kullanmıştır O, her bir işçinin işin bir bölü*münü aynı anda yaptığı işbölümünü emeğin verimliliğini arttırdığı, aynı basit işi sonsuz*ca tekrarlayacak olan işçinin maharet ve be*cerisini yükselteceği, vb gerekçesiyle sa*vunmuştur


İşbölümüne, toplumsal çatışmaya yol aç*tığı, sınıfsal eşitsizlik, özel mülkiyet ve ya*bancılaşmanın kaynağı olduğu ve İnsani ya*ratıcılığı yok ettiği gerekçesiyle başlangıçta karşı çıkan Marx, daha sonra sınıf ve işbö*lümünün ayrı fenomenler olduğunu söyleye*rek, işbölümünün endüstri toplumunun bir gereği olduğunu ve sosyalist toplumda da devam edeceğini söylemiştir


İşbölümünün ikinci türü, 2- Toplumsal iş-bölümü olup, bir bütün olarak toplumdaki farklılaşmayı gösterir Sosyolojinin kurucu*su olarak görülen Comte, işte bu çerçeve içinde, işbölümünün bireyler arasındaki karşılık bağımlılık ilişkilerini arttırmak su*retiyle toplumsal dayanışmayı arttırırken, bir yandan da toplumda bölünmeye yol aça*bileceğini söylemiştir İşbölümünün üçüncü türü ise, 3- İşin kadın ve erkek cinsine göre bölümlenmesinden, rollerle faaliyetlerin kadın ve erkeklere göre farklılaştırılmasından oluşur