İskandil

Alm Senk-, Lot-blei, Lot (n), Fr Sonde (f), İng Sounding-lead, fathometer Sıvıların derinliğini anlamak için kullanılan âletlere verilen ad Esas îtibâriyle uygun bir tarzda işâretlenmiş bir savlo (ip) ve ucuna bağlanmış bir kurşun ağırlıktan ibârettir


İki bin yıldan fazla bir zamandan beri gemilerin emniyetini sağlamak üzere kullanılan alışıla gelen iskandiller günümüz gemilerinde de vardır Bu iskandiller filika iskandili, el iskandili ve derin su iskandili olmak üzere üç çeşittir Filika iskandili sığ sularda küçük teknelerde kullanılır Şavlo (ip) uzunluğu 10 kulaç (183 m), ağırlığı 3 kgdır El iskandili her tip gemide limanlara girilirken kullanılır Savlo (ip) uzunluğu 25 kulaç (4625 m), kurşun ağırlığı 45-65 kgdır Derin su iskandili ise iskandil makinası bulunmadan önce ve sonra da iskandil makinası arızalı olan gemilerde kullanılır Savlo uzunluğu 100 kulaç (183 m), ağırlığı 13-135 kgdır


Derin suların daha hassas iskandilini yapabilmek üzere, 19 yüzyılda Masis ve Wolker pervaneli iskandiller, makinalı ve yelkenli gemilerde uzun süre kullanılmıştır Bu iskandiller üzerinde bulunan pervanenin, ağırlık dibe giderken suyun basıncı ile dönmesi neticesinde pervaneye bağlı dişlilerin bir göstergeyi harekete geçirmek ve bir kadran üzerinde derinliği okumak prensibi ile çalışır


Makinalı iskandil: En yaygın olanları Thomson, Kelvin ve Lucas iskandili makinalarıdır Dünya harp ve ticâret gemilerinde seyir hâlindeyken, basit iskandillerle ölçülmeyecek kadar derin yerleri ölçmek amacıyla kullanıldı Bu iskandiller, ekseni etrafında bir çıkrık vâsıtasıyla dönen ve üzerinde esnek çelik telden yapılmış 300 kulaç (549 m) boyunda iskandil halatından meydana gelmiştir Ayrıca içerisine su girebilen bir silindir ve silindirin içerisine de deniz suyuna temas edince renk değiştiren kimyâsal bir madde ile sıvanmış üst ucu kapalı bir cam tüp bulunurdu Ulaşılan derinlik, cam tüpün rengi değişen kısmı ölçülerek hesaplanırdı


Bilhassa 1940lardan sonra devletlerin deniz kuvvetlerinde deniz altı gemilerinin artması ve harplerde etkili bir ***** olması sonucunda, deniz diplerini daha iyi incelemek için daha teknik ve hassas iskandillerin yapılması ihtiyacı duyuldu Günümüze kadar gelen ve esas îtibârı ile ses yansıması prensibine göre çalışan iskandiller geliştirildi Bu iskandiller, elektrikle çalışıp, geminin karinasına takılan verici tarafından yüksek titreşimde elektrik dalgaları yayar Bu dalgalar deniz dibine çarptıktan sonra geri yansır Yansıyan dalgalar kaydedilerek, derinklik hesaplanır Cihaz bu derinliği sayısal olarak veya bir kâğıt üzerine derinliğin değişimini çizerek gösterir


Su içerisinde yayılan dalgaların sürati; sıcaklık, tuzluluk ve basınçla değişir Fakat gemicilikte derinlik belirlenmesinde ortalama değer 4800 kadem olarak kullanılması yeter derecede sıhhat temin eder Bu, saniyede 800 kulaca (1464 m) eşdeğer olup, geçen bir saniyede 400 kulaç (732 m) derinlik gösterir


İskandil âletlerinden bazıları günümüzde deniz diplerinin yapısını incelemekte de kullanılmaktadır Deniz diplerini tarayan bu iskandiller, mineraloji araştırmaları için analiz yapmayı sağlar Bu âletler aynı zamanda biyolojide, denizdibi hayvanlarının ve bitkilerinin incelenmesi için de kullanılır Deniz dibinden alınan maddeleri inceleyerek hem balıkların yerini, miktarını, cinsini hem de bitkilerin hacmini tesbit etmektedir Böyle işlerde bilhassa yankılı iskandiller çok büyük başarı sağlamıştır