Kürtçe |
08-21-2012 | #1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
KürtçeKürtçe dili Hint-Avrupa dil ailesinin İrani diller kategorisine ait bir dildir Tahminlere göre dünya çapında 30-40 milyon civarında Kürtçe konuşan insan bulunmakta Coğrafi ve siyasî nedenlerden dolayı Kürtçe'nin genel kabul gören bir standardı yoktur Birçok lehçesi vardır, bunlardan bazıları bazı kişi ve gruplar tarafından ayrı diller olarak görülmektedirKürtçenin LehçeleriKürtçe'nin en büyük lehçeleri Kurmanci ve Sorani (Soranca) lehçeleridir Kurmanci En büyük dil ailelerinden biridir Tüm kıtalarında kullanılmakta olan bu aile dillerini konuşanların sayısı 2,5 milyar kişi civarındadır Türkiye, Türkiye Cumhuriyeti, Kuzey yarımkürede, Avrupa ve Asya kıtalarının kesişme noktasında bulunan bir ülke Ülke topraklarının büyük bir bölümü Anadolu yarımadasında, kalanı ise Balkan Yarımadası'nın uzantısı olan Trakya'da bulunur Ülkenin üç yanı Akdeniz, Karadeniz ve bu iki denizi birbirine bağlayan Boğazlar ile Marmara Denizi ve Ege Denizi ile çevrilidir Komşuları Yunanistan, Bulgaristan, Gürcistan, Ermenistan, İran, Irak ve Suriye'dir Suriye, Suriye Arap Cumhuriyeti ortadoğu ülkelerinden Başkenti Şam'dır Yüzölçümü 185180 km2, nüfusu 17,585,540, dili Arapça, dini İslam olan ülke Güneybatı Asyada, Ortadoğunun kalbi durumunda bir mevkiye sahiptir 32° 19 - 37° 20 kuzey enlemleriyle 35° 37 - 42° 22 doğu boylamları arasındadır Kuzey ve kuzeybatıdan Türkiye, doğudan Irak, güneyden Ürdün, batıdan İsrail, Lübnan ve Akdeniz ile çevrilidir Kuzey Irak'ın kuzey batısında, Ermenistan'da, Ermenistan (Ermenice: Հայաստան, Hayastan, Hayq), Asyanın batısında yer alan bir devlet Kuzeyinde Gürcistan, doğusunda Âzerbaycan, batısında Türkiye, güneyinde Nahçıvan ve İran yer alır Güney Kafkas Dağları ile Karadeniz ve Hazar Denizi arasında kalan bölgede denize kıyısı olmayan bir ülkedir Başkenti Erivan'dır İran'ın kuzey batısında ve İran İslam Cumhuriyeti Asyanın batısında yer alan bir devlet Kuzeyinde Ermenistan, Azerbaycan, Türkmenistan ve Hazar Denizi, doğusunda Afganistan ve Pakistan, batısında Türkiye ve Irak, güneyinde Basra ve Umman körfezleri bulunur Horasan bölgesinde konuşulur Soranca Kuzey Irak'ın güney doğusunda ve İran'ın güneybatısında kullanılır Kurmanci genelde Horasan İran'ın doğusunda ve kuzeydoğusunda yer alan bölgeye verilen isim Farsça bir kelime olan Horasan "Güneşin yükseldiği yer" anlamına gelir Sasaniler zamanında ülkenin kuzeydoğuna bu isim verildi Latin alfabesiyle, Sorani Latin alfabesi: Yunan alfabesini İtalya’ya götürüp tanıtanlar Etrüksler olmuştur Latin alfabesi, Yunan Alfabesi üzerinde bazı değişikliklerin yapılması ile meydana gelmiştir Ne var ki, Latin alfabesi önceleri büyük harf olarak kullanılıyordu, sonraları küçük harfler de kullanılmaya başlandı Elyazısı olarak gelişmesi çok daha sonradır Arap alfabesiyle yazılır Ermenistan ve öteki eski Sovyet cumhuriyetlerinde ise Arap alfabesi Osmanlı İmparatorluğu dahil, İslam dininin yayıldığı coğrafyada büyük ölçüde benimsenmiş, Latin alfabesinden sonra dünyada yazı dili olarak en çok kullanılan yazı sistemidir Kril alfabesi kullanılmaktadır Zazaca (Kırmançki, Dımıli, Kırdki) ikisinden daha farklıdır Zazaca Tunceli , Siverek, Diyarbakır ve Muş yörelerinde tahminen 3 milyon insan tarafından konuşulur Hewremanî ve Goranî İran'ın bazı bölgelerinde konuşulan, Soranca'ya daha yakın olan iki lehçedir Kurmanci ve Dımıli lehçelerinde varlıkların feminen ve maskulen özelliklerini korumalarına rağmen, bu sorancada tamamen kaybolmuş durumdadır Örnek: Hevala min = Arkadaşım (dişil) Hevalê min = Arkadaşım (eril) SoraniKurmanciDımıli(Zazaki)AvestaFarsçaAlmanca İng ilizceTürkçeGewreMezin/GirGirdMazaBozorgGrossBigBüyükBerzBerz/BilindBerzBerezaBarz/BolandHochHighYüksekMasîMasîMaseMasıyaMahiFisc hFis hBalıkRojRoj/XorRojHorhor-shid/RuzSonneSunGüneşMêşMêşMêseMexşiMagasFliege FlySinek Bilgisayar ve KürtçeSon yıllarda bilgisayar programlarında Kürtçe'yi de diller bölümüne ekleme durumu yaşandı Çok gelişmiş bir browser olan Opera'nın son versiyonlarının bir çok dünya dillerinden önce Kürtçe yayınlanması, Php Nuke, Post Nuke, Mambo gibi webmasterlerin kullandığı sistemlerin kürtçe versiyonlarının ortaya çıkması, bilgisayar ortamında kullanılmak üzere sözlüklerin birçok dilden kürtçeye ve kürtçeden birçok dile çeviri imkanı vermesi ve hatta Wikipedia ansiklopedisinin de Kürtçe bölüm açması gibi bir çok gelişmeler Kürt dili alanında yaşandı Linux, OpenOffice gibi önemli işletim sistemi ve MS Ofice'lerin de 2005 yılında Kürtçe versiyonları da çıkacak Kaynakhttp://trwikipediaorg/wiki/K%C3%BCrt%C3%A7e |
|