Lazca

Lazca (Lazca: Lazuri nena, Gürcüce Çanuri ena, ჭანური), Türkiye'nin Doğu Türkiye Cumhuriyeti, Kuzey yarımkürede, Avrupa ve Asya kıtalarının kesişme noktasında bulunan bir ülke Ülke topraklarının büyük bir bölümü Anadolu yarımadasında, kalanı ise Balkan Yarımadası'nın uzantısı olan Trakya'da bulunur Ülkenin üç yanı Akdeniz, Karadeniz ve bu iki denizi birbirine bağlayan Boğazlar ile Marmara Denizi ve Ege Denizi ile çevrilidir Komşuları Yunanistan, Bulgaristan, Gürcistan, Ermenistan, İran, Irak ve Suriye'dir

Karadeniz kıyı şeridinde Rize ilinin Pazar ilçesinde bulunan Melyat deresinden itibaren ve Karadeniz, Türkiye'nin kuzeyinde bulunan denizdir Karadeniz'i çevreleyen ülkeler Türkiye, Bulgaristan, Romanya, Rusya, Ukrayna ve Gürcistan'dır


Karadeniz, İstanbul Boğazı ile Marmara Denizi'ne, oradan da Çanakkale Boğazı ile Ege Denizi'ne bağlanır

Gürcistan'ın Gürcistan (Gürcüce: საქართველო/Sakartvelo; Gürcüstan olarak da yazılır), Karadenizin doğu kıyısında, Güney Kafkasyada yer alır Tam adı Gürcistan Cumuhuriyetidir Eski Sovyet cumhuriyetlerinden biri olan Gürcüstanın kuzeyinde Rusya, güneyinde Azerbaycan, Ermenistan ve güneybatısında Türkiye yer alır Ülkenin batı sınırını Karadeniz belirler

Türkiye' ile paylaştığı Sarp köyüne dek yaşayan Türkiye Cumhuriyeti, Kuzey yarımkürede, Avrupa ve Asya kıtalarının kesişme noktasında bulunan bir ülke Ülke topraklarının büyük bir bölümü Anadolu yarımadasında, kalanı ise Balkan Yarımadası'nın uzantısı olan Trakya'da bulunur Ülkenin üç yanı Akdeniz, Karadeniz ve bu iki denizi birbirine bağlayan Boğazlar ile Marmara Denizi ve Ege Denizi ile çevrilidir Komşuları Yunanistan, Bulgaristan, Gürcistan, Ermenistan, İran, Irak ve Suriye'dir

Laz halkı tarafından konuşulan ve eskiKolh dilinin devamı olduğu sanılan bir dildir Laz halkının otokton olarak yaşadığı Hopa, Borçka (sadece 3 köyde), Arhavi, Ardeşen, Fındıklı (Viçe), Pazar ilçelerinin yanısıra 1877-78 Osmanlı -Rus savaşı (93 harbi) ertesinde göç edilen Marmara bölgesinde Akçakoca, Sapanca, Yalova, Karamürsel, Gölcük, Düzce, İzmit kentlerine bağlı bazı köylerde de konuşulmaktadır

Lazca, Gürcüce, Megrelce ve Svanca ile birlikte Güneybatı Kafkas dil grubunun bir üyesidir

Tüm Kafkas dilleri gibi Lazca bol miktar-da sessiz harfe (consonant) sahip olup, di-ğer Güney Kafkas dillerinde bulunmayan /f/ ve /h/ gibi sessizleri ve Hopa ve Borçka (Çḫala) dialektinde kullanılan uvular (küçük dil) sessizi (consonat) /q/ harfini de barındırdığından ait olduğu dil ailesinin, conso-nant sayısı bakımımdan en zengin dilidir

Marr (1910) ve Chikobava (1936), Bucaklişi (2000, Mjora I 48), Lazcanın, Hopa (Hopada konuşulur), Viçe-Arhavi (Fındıklı ve Arhavide konuşulur) ve Pazar (Pazar ve Ardeşende konuşulur) olmak üzere üç dia-lektten oluştuğunu ileri sürmüşlerdir

Lazca ciddi bir yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadırTarihçeYazılı geleneği olmamasına karşın, güçlü bir sözlüanlatımgeleneğine sahip olan Lazca ilk yazılı döküman Rosenin 1844 yılında yayınladığı "Über die Sprache der Lazen" dır Ardından Adjarianın "Etude sur La Langue Laze (1899), N Marrın gramer kitabı "Grammatika Canskago Jazyka" (1910 Petersburg), Chikoabavanın gramer analizi "Canuris Grammatikuli Analizi (1936) gelmiştir

Bir Osmanlı aydını olan İskender Sitaşi II Abdülhamit döneminde Lazca'yı yazıya dökmeyi denemişse de sürgün edilince, Batum'da Mçita Mrun3xi (Kızıl Yıldız) adlı bir dergi çıkarmış ve bu dergide Latin alfabesine dayalı bir sisteme dayanarak Lazcayı yazıya dökmüştür İlk Türkçe - Lazca sözlüğün yazarı İsmanil Bucaklişi Lazca konuşma dilinde 38 ve Dumezilin transkripsiyonlarında 36 olarak gözüken harf sayısını 1984 yılında Fahri Lazoğlunun hazırladığı alfabede 35e indirerek standartlaştırmıştır

Bucaklişi ve Uzunhasanoğlunun yayınladığı ilk Türkçe-Lazca sözlüğün (1999), ardından Metin Erten (2000) ve Faruk Benliye (2004) ait diğerleri yayınlandıktan sonra, Yılmaz Avcı (2002) ve Goichi - Bucaklişinin Lazca dilbilgisi kitapları bu alandaki eksikliği kısmen gidermiştirKaynakça Özhan Öztürk Karadeniz: Ansiklopedik Sözlük 2 Cilt Heyamola Yayıncılık Istanbul 2005 ISBN 975-6121-00-9
[http://wwwuni-koelnde/phil-fak/ifl/asw/forschung/projekte/Lasisch/benningwdpdf Lazuri Nena - The Language of the Laz] Silvia Kutscher'in İngilizce makalesi
MRecai Özgün LAZLAR Çiviyazıları Yayınları İstanbul 1996 ISBN 975-8086-06-5Dış bağlantılar [http://lazuricom Lazuri com]
[http://lazeburanet Lazeburanet]