Elektron Tüpü

Elektron Tüpü Alm Elektronrohr Fr Tube Electron, İng Electron Tube Havası boşaltılmış veya gaz doldurulmuş, metal elektrotları bulunan cam, seramik veya metal silindir biçiminde muhafaza Tüpün altında elektrik irtibatları sağlayan soket pimleri vardır Elektron tüpünde temel olarak elektron akış kontrolü ile yükseltme, doğrultma, osilasyon, açıp kapama gibi işlemler yapılır Yarı iletken elektronik elemanlar bulununcaya kadar elektron tüpü elektronik sistemlerin kalbi gibi görev yapmıştır Yüksek güçlü radyo vericileri ile bazı TV alıcılarında tüp önemli devrelerde kullanılmaktadır İlk modern elektron tüpü 1858 senesinde Heinrich Geissler tarafından yapılmıştır Geissler tüpü olarak da bilinen bu tüpte, boşaltılan hava yerine biraz gaz konmuştur Tüp, elektrotlarına tatbik edilen yüksek voltaj arasında kalan gazın iyonize olarak ışık yayması prensibine göre çalışmaktadır


Elektron tüpü, elektron akışı kontrol edildiği vakit kendisinden beklenilen fonksiyonlarını icra edebilir Kontrol edilecek olan elektron akışının elde edilişi çok çeşitlidir Bunlardan bir tanesi termoiyonik emisyon denilen metalin ısınmasıyla atomların dış yörüngelerindeki elektronlarını çevreye yaymasıdır Torium metali ısı ile elektron yayan en müsait metaldir Diğer bir elektron kaynağı fotoemisyon olayı ile elde edilir Bazı malzemeler üzerine ışık düşerse malzemedeki elektronlara enerji vererek elektronların çevreye yayılmasına sebeb olur Fotoemisyona en müsait malzeme alkali metal sezyumdur Fotoemisyon modern fototüplerde ve TV kameralarında kullanılmaktadır Fotoemisyon olayını 1887de Heinrich Hertz izah etmiştir Termoiyonik foto ve saha emisyonu yoluyla elde edilen elektron, süratle hareket ederken bir engele çarparsa oradan da çevreye ilave sekonder elektron yayılmasına sebeb olur Bu tür emisyona da sekonder emisyon denir Bazan sekonder emisyon neticesinde yayılan elektron sayısı primer elektron sayısını birkaç kat geçer


Elektron yayan elemana katot denir Katot, üzerinden elektrik akımı geçerek ısınan bir flamandır Flaman ısındıkca ya kendisinden veya çevresindeki ikinci bir katottan elektron yaymaya başlar Elektron tüpleri ihtiva ettiği eleman sayısına göre isim alır Diot, iki elemanlıdır Tiriot üç, tetrot dört, pentot beş, heksot altı, hektot yedi ve oktot sekiz elemanlı tüplerdir


Elektron tüpleri havası boşaldığı gibi içine argon, neon, hidrojen, civa buharı konularak da çalıştırılabilir Gaz doldurulmuş tüplerde akım kontrolu daha kolaydır


Bazı tüplerde elektron hüzmesinin yönü ve şekli kontrol edilerek değiştirilebilir Bu özellikteki tüplerin bir yüzeyi floresant madde ile kaplanırsa görüntü elde etmeye yarar Osiloskop, televizyon, radar, sonar ekranları, elektron hüzmesinin kontrol edilmesi ile görüntüleme yaparlar Tüpte elektron hüzmesi, tüp içine yerleştirilmiş paralel ikişer yatay ve dikey duran levhalara voltaj tatbiki ile voltajın miktarına göre yatay ve dikey olarak hareket ettirilir Elektron eksi yük olduğundan paralel levhalar arasında meydana gelen manyetik alanın şekline uyarak hareket eder


Televizyon tüpünde ekranı devamlı tarayan bir elektron hüzmesi ile görüntünün koyuluk veya parlaklığına göre meydana gelen dalgalı voltaj vardır Görüntünün karakterini taşıyan bu dalgalı voltaj, tüpde elektron üreticisinin kontrol ucuna tatbik edilerek elektron hüzmesinin şiddetini artırır veya azaltır Elektron hüzmesine aynı anda tarama yaptırıldığında görüntü ekranda gözükür


Kaynak: Rehber Ansiklopedisi