Doğal Öldürücü Hücre

Doğal öldürücü hücre veya doğal katil hücre diye adlandırılan bir çeşit lenfosit hücresi

Doğal öldürücü hücreler Lenfosit Kanda veya bağışıklık sisteminin doku ve organlarında (lenf bezi, dalak, timus gibi) bulunan, iltihabi hadiselerin olduğu bölgelere göç etme kabiliyetindeki hücre Lenfoit dokular (lenfosit yerleşim bölgeleri) birincil (primer) ve ikincil (sekonder) lenfoit dokular olmak üzere ikiye ayrılır


1 Primer lenfoit dokular: Kemik iliği (kuşlarda kursak kesesi) ve timustur


2 Sekonder lenfoit dokular ise; dalak, lenf düğümleri ve sindirim kanalındaki epitel örtüsü altında bulunan

kemik iliğinde yapılırlar, Kemik iliği (veya medulla ossea), büyük kemiklerin içinde, merkezde yer alan dokudur Yeni kan hücrelerinin üretildiği yerdir

kan, Kan, atardamar ve toplardamardan oluşan damar ağının içinde dolaşan; akıcı plazma ve hücrelerden (alyuvar,akyuvar ve plaket) meydana gelmiş kırmızı renkli bir sıvıdır Kan ile ilgili tıbbi terimler genellikle hemo- ve hemoto- sözcükleri ile başlar Bu sözcükler eski Yunanca'da kan sözcüğünü karşılayan "haima" dan türetilmiştir

kemik iliği ve Kemik iliği (veya medulla ossea), büyük kemiklerin içinde, merkezde yer alan dokudur Yeni kan hücrelerinin üretildiği yerdir

dalakta bulunurlar Alm Milz (f), Honigwabe (f), Fr Rate (f), İng Spleen Diyaframın altında, karın boşluğunda, yaklaşık bir yumruk büyüklüğünde yumuşak bir organ Dalak, dolaşım sistemine bağlı bir çıkmaz sokağa benzetilebilir Kan, dalak içerisindeki geniş kanallar ve damarlar sisteminde yol alırken, dalak hücreleri ile muhatap olur Dalak, kan fizyolojisi ile yakından alâkalıdır Dalağın vücut savunmasında aldığı rol büyüktür

Doğal bağışıklığın bir parçasını oluşturan doğal öldürücü hücrelerin uyarılmaya ihtiyaçları yoktur Natural immunity

Mikropları direkt saldırarak imha etmezler, bunun yerine onlar Mikrop Mikroskop ve elektron mikroskopta görülebilen, en küçük canlı yaratıklara verilen isim


Canlı varlıklar olan mikropların, bünyevi ve yaptıkları işler bakımından incelenmesi, bunların çeşitli şekilde sınıflandırılmasına yol açtı Bazı mikroplar bitkiler aleminden sayıldı, diğer bir kısım mikropların da hayvanlar aleminden olduğu görüldü; bunlara bir hücreli hayvanlar adı verildi Fakat mikroskobik ölçüde ele alınınca, hayvanlar alemini, bitkiler aleminden ayıran özellikler kesinl

virüsler tarafından enfekte edilmiş vücut hücrelerine ve Bilgisayar virüsü: Bilgisayar ortamında kendi kendini kopyalayan zararlı program

Virüsler çok küçük mikroorganizmalardır Uzun süre bilim adamlarının dikkatini çekmemiştir Meydana getirdiği hastalıklar hep bakterilerden bilinmiştir Elektron mikroskobunun bulunmasıyla ancak virüslerin farkına varılmıştır

kanser hücrelerine saldırırlar

``Doğal katil hücreler`` bağışıklık sisteminin özelleşmemiş savunma hücreleridir Doğal katil hücreler (``NK - Kanser vücut hücrelerinin kontrolsüz bir şekilde üremeleri ile meydana gelen bir hastalıktır Hücreler henüz tam bilinmeyen bir nedenle, kontrolsüz olarak bölünmeye başlarlar Bu yüzden bedende hızlı hücre çoğalmasından oluşan kötü urlar oluşur ve bunlara kanser denir Organizmada meydana gelen ve hücreleri kontrolsüz büyüyen kötü huylu tümörlere verilen genel addır

Natural Killers``) kandaki lenfositlerin %10`unu oluşturur Bunlar, T ve B lenfositlerde bulunan, antijen reseptörleri için gen kodlanmasının yeniden düzenlenmesinden yoksundur NK hücreler, MHC sınıf 1 moleküllerinin normal seviyelerini gösteren hücrelere saldırmaz, ancak yabancı MHC`leri öldürürler, öyle ki MHC I ifadesi azalmış olan veya namevcut olan olanları da öldürürler Bu durum, sıklıkla viral enfeksiyonlarda ve kanserde görülür NK hücreleri periferik kanda, azurofilik (kırmızı) granüller içeren büyük lenfositler olarak saptanabilir ``(büyük lenfositler = large granular lymphocytes - LGLs)``

Doğal öldürücü hücreler büyük görünümlü lenfositlerdendir, fagositik değillerdir ( fagositoz yapamazlar) Saldırdıkları hücrenin zarını zayıflatıp su ve iyonların hücrenin içine difüze olmasını (girmesini) sağlarlar Artan basınç nedeniyle saldırılan hücre parçalanır

NK Hücrelerinin Gelişimi

CD7 CD2 ve bazen de CD5 taşıyan NK-hücre/T-hücre progenitörleri kemik ilinde, fetal karaciğerde ve timusta bulunur Kemik iliği stromal hücrelerinde çok sayıda üretilen IL-15, NK hücrelerinin ayırt edilmesinde çok önemlidir;IL-2 ve IL-18 ise NK hücrelerinin daha ileri olgunlaşmalarına yardımcı olmaktadır
IgG`nin Fc bölümü için olan düşük afiniteli (eğilimli, yakın ilgili) reseptör (CD16) ve CD56 adhezyon (yapışma/yapıştırma) molekülü tipik NK hücresi işaretleyicileridir


NK Hücreleri Tarafından Hedefin Tanınması

En çok sayıda aktive edici ve inhibe edici NK-hücre reseptörleri kromozom 19 geni üzerinde kodlanmıştır NKp46,NKp30 ve NKp44 ``(doğal sitotoksik reseptörler , NCRs)`` gibi aktive edici reseptörler, NK-hücrelerin hedef hücrelere "kilitlenmesini" sağlamaktadır Bunlar imminoglobülin (Ig) süperfamilyasına (/ailesine) aittir ve küçük intrasitoplazmik kuyrukları vardır Bu nedenle doğal katil hücrelerin aktivitelerini tetikleyebilmek için ï? zinciri, FcRl ve DAP12 gibi uyum sağlayıcı poli peptidlerle birleşme gereksinimi duyarlar Bunların ligandları hala bilinmemektedir Dördüncü tetikleyici reseptör NKG2D`dir Bu uyum sağlayıcı molekül DAP10 ile birleşen bir C-tipi lektin homodimerdir NKG2D reseptörleri MICA ve MICB denilen MHC sınıf I bağlantılı proteinlerle birbirlerini etkilemektedirler, ki bu proteinler normal hücrelerde zayıf olarak ifade edilir lakin üst düzenlenmeleri stres hücrelerinde ve tümör hücrelerinde yapılır Bu proteinler klasik MHC 1 moleküllerine benzerler fakat peptidlerle bağ yapmazlar ve 2 mikroglobülinlerle birleşmezler
Pwkçok reseptör, klasik MHC molekülü tanımlamalarıyla karıştırılır Antijene özel T hücrelerinden farklı olarak, bu reseptörler genellikle farklı HLA sınıf I alellerinden oluşan bütün takımı tanır fakat peptid/MHC komplekslerini tanımaz Bunlar iki büyük familya (aile) olarak gruplandırılabilirler: katil hüce immünoglobülin benzeri reseptörler ``(killer cells immunoglobulin-like receptors -KIRs)`` ve immünoglobülin benzeri kopyalar ``(immunoglobulin-like transcripts - ILTs, ayrıca leukocyte immunoglobulin-like receptors yani lökosit immunoglobulin benzeri reseptörler - LIRs- olarak da bilinirler)`` KIR`lar sadece NK hücrelerde ve T-hüclerinin bir alt grubunda bulunurken, ILT/LIR`lar aynı zamanda monositler, dentritik hücreler ve B hücrelerinde de bulunur Bu reseptörler, çoğunlukla intrasitoplazmik kuyruklarının yapısına bağlı olarak, aktivasyon veya inhibisyona aracılık ederler Çoğu durumda, uzun sitoplazmik kuyruk, immünoreseptör tirozince zengin inhibisyon motifi ``(immunoreceptor Tyrosine-rich inhibition motif -ITIM)ın varlığını belirtir ITIM aktive edicireseptörlerden gelen hücre içi uyum sağlama sinyallerini bloke etmekten sorumlu özgül bir fosfatazı tetikler Kısa sitoplazmik kuyruklu reseptörler ITIM`dan yoksundur ve aktive edici sinyale uyum sağlamak için ITAM ``(immünoreseptör tirozin içerikli aktive edici motif - immunoreceptor tyrosine-based activating motif)`` içeren adaptör moleküller DAP12 veya FcR gibi uyum sağlayıcı polipeptidlerle birleşirler KIR ve LIR familyalarının (ailelerinin) her ikisi için de bir düzineden fazla farklı reseptör tanımlanmıştır NK hücre reseptörlerinin 3 sınıfı, C-tipi lektin-benzeri reseptör ailesine aittir (daha önce aktive edici NKG2D reseptörleri olarak bahsedildiği gibi) Buna rağmen çoğu NK reseptörleri hem aktive edici hem de inhibe edici izoformlarda bulunmaktadır, bu gösterir ki ITIM ilişkili reseptörlerden gelen inhibe edici sinyaller çoğunlukla aktive edici sinyallerden baskın olmaktadır

NK Hücrelerin Sitolitik Mekanizmaları

Hedef hücrelerin, programlanmış hücre ölümü veya apoptozis tanımlarını da kapsayan ``"hücre intiharı"``nı tetikleyici CD95 antijeni (Fas veya APO-1 de denir) gibi apoptozis reseptörleri olması nonsecretory (salgısız) liziz gerektirirNK hücrelerinin en yaygın liziz mekanizması litik granül salmalarıdır Granüller, konukçu hücrenin membranında porlar yaratan bir protein olan perforin ve farklı proteinazların oluşturduğu bir grup olan granzimleri içerir Perforin varlığında, granzim B hücre ölümüne neden olan kaspazları (caspase) aktive ettiğin hücre çekirdeğine (nukleusuna) ulaşır NK hücreleri antibadi kaplı hücreleri yok edebilirler Antibadinin, NK hücresi üzerindeki Fc reseptörüne (CD16) bağlanması, proteolitik enzim salınmasına neden olarak antibadiye bağlı hücre aracılı sitotoksiklik ``(antibody-dependent cell mediated cytotoxicity - ADCC)`` sitolitik programını aktive eder


Ayrıca bakınız Bağışıklık sistemi Lenfosit

Bağışıklık sistemi


Bu makale, online kullanıcı topluluğu tarafından oluşturulan ve düzenlenen özgür ansiklopedi projesi Wikipedia'nın Türkçe versiyonu Vikipedi'deki Doğal öldürücü hücre maddesinden kopyalanmıştır Bu makale, GNU Özgür Belgeleme Lisansı ilkeleri kapsamında özgürce kullanılabilir