Dürbün

Dürbün Alm 1 Fernglas (n), 2 Fernrohr, Teleskop (n), Fr Jumelles (fpl), Telescope (m), İng Fieldglasses, telescope Uzaktaki cisimleri daha net görmeye yarayan optik bir alet Kelimenin aslı, Farsça olup, dur "uzak" ve bin "görür" kelimelerinden meydana gelmiştir Dürbünler umumiyetle 6x30, 7x50 veya 8x30 olarak sınıflandırılır Bu ifadelerdeki ilk rakam büyütme oranını, ikinci rakam ise, objektif merceğinin milimetre cinsinden çapını belirtir Mesela 7x50 numaraya sahip bir dürbünün büyütme oranı 7 ve objektif merceğin çapı 50 milimetredir demektir


Dürbün iki teleskopun bir menteşeyle birbirine bağlanmasından meydana gelmiştir Her iki teleskobun da optik sayısı aynıdır Teleskobun ucunda objektif merceği bulunur Objektif merceği bakılan cisimden gelen ışıkları kırarak odak düzleminde gerçek görüntü meydana gelecek şekilde form kazandırır Teleskobun göze gelen ucuna ise göz merceği konulmuştur Bu mercekler gözlük camı gibidir Her iki mercek arasına prizmalar konulursa, ters görüntü doğrulur ve netleşir


Dürbünler, bir borunun iki ucuna mercek veya mercek takımı konmak suretiyle yapılır Boru uzunluğu dürbünün cinsine, kullanıldığı maksada göre değişik olur Merceklerin birine objektif, diğerine göz merceği adı verilir Prizmalı dürbünlerde objektif ve göz merceği arasında 45-90 derecelik iki prizma bulunmaktadır Genel olarak dürbünler kırılma kanunlarına göre çalışan araçlardır Dokuzuncu yüzyılda Abbasi Halifesi Memun zamanında astronom Ahmed ve Mehmed kardeşlerin kullandıkları aletler, 12 yüzyılda yaşayan astronomi alimi Batrucinin kullandığı aletler, 16 yüzyılda Uluğ Bey ve medresesinde gök cisimlerini incelemek için istifade ettikleri aletler dürbün esasına göre yapılmıştır Avrupa ise bu tip araçları ancak 17 yüzyılda gördü ve yapabildi Buna rağmen çeşitli kaynaklar Müslüman alimlerin buluşlarını görmezlikten gelerek, Galileonun, astronomide Müslümanlardan altı asır sonra kullandığı alete ilk dürbün diyebilmektedir


Gök dürbünü: Gök cisimlerinin gözlenip incelenmesi için kullanılır Gök dürbününde, herbiri bir mercek sisteminden meydana gelen bir objektif ve bir göz merceği vardır Objektifi aynadan meydana gelen teleskoptan farkı, mercek sisteminin kullanılmasıdır


Yer dürbünü: Bu dürbünlerde uzaklaştırıcı ve yakınlaştırıcı mercek vardır Uzaktaki cisimler düz ve olduğu gibi görünür Bu dürbünün büyütme, ayırma gücü ve olayların belirlenmesi gibi özellikleri vardır


Kaynak: Rehber Ansiklopedisi