Dwight Eisenhower Başkanlığı

Başkanlığı
Daha 1943 başlarında başkan adaylığından söz edilen Eisenhower'ın kişisel özellikleri ve askeri ünü her iki partinin de onu kazanmaya çalışmasına yol açtı 1952'de Cumhuriyetçi olduğunu açıklayarak partinin ön seçimlerinde Ohio senatörü Robert A Taft'ın karşısına çıktı Haziran 1952'de ordudan ayrıldı ve Taft yandaşlarıyla kıyasıya bir çekişmenin ardından ilk turda Cumhuriyetçi başkan adaylığını kazandı Başkan yardımcısı adaylığına California senatörü Richard M Nixon'ı seçti Eisenhower ileri yaşına karşın Demokrat Parti adayı Adlai E Stevenson karşısında etkili bir kampanya yürüttü Eisenhower-Nixon ikilisi 39 eyaletin desteğini alarak başkanlık seçimini kolayca kazandı Cumhuriyetçi Parti az bir farkla Kongre'de de çoğunluğu ele geçirdi; ama iki yıl sonra her iki mecliste de azınlığa düştü
Eisenhower, F D Roosevelt ve Truman gibi Demokrat başkanların tersine, federal yönetimde yürütmenin güçlü olmasından yana değildiAskerlikteki yetişme biçiminin ve yönetim konusundaki bilgi yetersizliğinin de etkisiyle, danışman ve kabine üyelerine yetki vererek ayrıntılarla ilgilenmemeyi yeğledi
İlk başkanlık döneminde Eisenhower Demokratlardan çok, kendi partisinin sağ kanadıyla anlaşmazlığa düştü Biraz da partinin birliğini koruma kaygısıyla, yönetimi komünist etkisinde kalmakla suçlayan Senatör Joseph R McCarthy'yi açıkça kınamaktan kaçındı Bazı özel konuşmalarında McCarthy'den hoşlanmadığını dile getirmekle birlikte, zaman zaman McCarthy'cilerin saldırılarını destekler bir tutum takındı Geliştirdiği bağlılık-güvenlik programı uyarınca yüzlerce federal yönetim görevlisi işten atıldı Onayladığı bir yasayla Kongre, Amerikan Komünist Partisi'ni yasadışı ilan etti 1954 sonbaharında McCarthy'nin askeri ve sivil görevlilere yönelik suçlamalarının beş hafta boyunca televizyonda yayınlanması, ülke çapında sansasyon yarattı Bu olaydan sonra McCarthy saygınlığını yitirirken, antikomünist çılgınlık da yatıştı
Daha çok dış ilişkilerle ilgilenen Eisenhower, Dışişleri bakanı John Foster Dulles'la birlikte, komünizmin yayılmasını durdurmaya yönelik ortak savunma anlaşmalarına büyük büyük çaba harcadı Resmen göreve başladıktan kısa bir süre sonra Kore'yi ziyaret etti ve Josef Stalin'in ölümünün sağladığı elverişli ortamdan yararlanarak Temmuz 1953'te Kore Savaşı'nı sonlandıran ateşkes görüşmelerini başlatmayı başardıAralıkta da bütün dünya ülkelerinin nükleer bilgi ve malzeme birikimlerini uluslararası bir kuruluşun gözetimi altında birleştirilmelerini önerdi Bu düşünce 1957'de 62 ülkenin Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nı (IAEA) kurmasına yol açtı
Eisenhower Temmuz 1955'te Cenevre'deki zirve konferansında Birleşik Krallık, Fransa ve Sovyetler Birliği liderleriyle buluştu ABD ve SSCB'nin birbirlerinin askeri üslerini havadan sürekli gözetleyebilmelerine yönelik göklerde serbestlik önerisi, dünya kamuoyunda olumlu karşılanmakla birlikte SSCB tarafından reddedildiEylül 1954'te yörede komünizmin yayılmasını önlemek üzere Güneydoğu Asya Antlaşması Teşkilatı'nın (SEATO) kurulmasını sağladıNATO'nun gücü de 1955'te Batı Almanya'nın katılmasıyla arttı
Eisenhower yönetimi dış ilişkilerde tutarsız davrandığı gerekçesiyle çeşitli eleştirilere hedef oldu Bir yandan Çin Halk Cumhuriyeti'ne karşı Milliyetçi Çin'in lideri Çan Kay-şek'in iplerini bırakma tehdidi savrulurken, Nisan 1954'te Milliyetçi Çin ile, Çan Kay-şek'i ÇHC'ye saldırmaktan alıkoyan bir savunma antlaşması imzalandıKomünist saldırılarına karşı Dulles'un misilleme vaadine karşın, Fransa ve Vietnamlı gerillalar arasında süregelen Çinhindi bunalımında Eisenhower ABD'nin rolünü mali ve askeri yardımıyla sınırlı tutma yolunu seçti
1955'te bir kalp krizi ve 1956'da bir bağırsak ameliyatı geçirmesine karşın kısa sürede toparlanan Eisenhower, Cumhuriyetçi Parti tarafından oybirliğiyle yeniden başkanlığa aday gösterildi İkinci kez karşısına çıkan Demokrat aday Stevenson'ı büyük bir yenilgiye uğrattı Ama Demokratlar iki mecliste de yeniden çoğunluğu kazandılar ve 1958'de aynı başarıyı gösterdilerEisenhower, muhalefet partisinin egemen olduğu üç Kongre ile çalışan ilk başkan oldu
Seçim kampanyası sırasında Mısır'ın Süveyş Kanalına elkoymasıyla patlak veren bunalım Birleşik Krallık, Fransa ve İsrail'in Mısır'a saldırması ve Sovyetler Birliği'nin Mısır'ın yanında yer almasıyla tırmanışa geçti Bunun üzerine Eisenhower Kongre'den, komünist saldırısına karşı yardım isteyen Ortadoğu ülkelerine ABD *****lı kuvvetlerini gönderme yetkisi istedi ABD'nin üstlendiği bu yükümlülük sonradan Eisenhower Doktrini adıyla anıldı
ABD Yüksek Mahkemesi'nin 1954'te resmi okullarda ırk ayrımcılığının anayasaya aykırı olduğunu açıklamasından sonra, özellikle güney eyaletlerinde çekişmeler ve şiddet hareketleri baş gösterdi Arkansas eyaletindeki Little Rock'ta federal mahkemenin bir lise için aldığı öğrenim birliği kararının engellenmek istenmesi üzerine, Eisenhower, eyalet valisinin başını çektiği girişimi bastırmak amacıyla bin kişilik bir federal kuvvet gönderdi Birçok kez ırk ayrımından hoşlanmadığını belirtmekle birlikte, ırkların toplumsal kaynaşmasının zamanla gerçekleşebileceği kanısındaydı 1957 Medeni Haklar Yasası 1875'ten sonra bu yönde atılan ilk yasal adım oldu




Eisenhower, SSCB lideri Kruşçev ve eşleri onurlarına verilen akşam yemeğinde


Sovyetler Birliği'nin 1957'de Sputnik I adlı ilk insan yapımı uyduyu Yer çevresinde yörüngeye oturtması Amerikalıları derinden sarstı Birçok kimse Eisenhower'ı askeri harcamaları kısıtlamak ve bir uzay programı geliştirememekle suçladı Uzay araştırmalarını desteklemek ve bilimsel inceleme fonlarını artırmak için önlemler alındı Temmuz 1958'de Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) kuruldu 1957 sonbaharında başlayıp 1958 yazına değin süren ekonomik durgunluk yeniden eleştirilere neden oldu Enflasyonu tırmandırmaktan çekinen Eisenhower, piyasayı canlandırmak için vergileri düşürmeyi ya da kamu harcamalarını artırmayı reddetti
Dulles'ın 1959 sonbaharında ölümünden sonra, Eisenhower dış politikada daha doğrudan bir rol üstlendi Avrupa, Afrika, Asya ve Güney Amerika'da gezilere çıktı SSCB ile ilişkileri geliştirmek amacıyla Kruşçev'i ABD'ye davete edip özel görüşmeler yaptı Planlanan ikinci zirve toplantısı, bir U-2 keşif uçağının SSCB toprakları üzerinde düşürülmesi yüzünden suya düştü Keşif uçuşlarının dört yıldan beri yapıldığını itiraf eden Eisenhower, bu zamansız olayın sorumluluğunu üstlendiYönetiminin sonlarına yaklaştığı Ocak 1961'de, Küba ile diplomatik ilişkileri kesti

Kaynak : Wikipedia