Ozonda Görülen Değişimler

Atmosferdeki toplam ozon miktarının spektroskopik ölçümleri ilk kez 1920’li yıllarda Dobson ve meslektaşları tarafından yapılmış; ozonda görülen mevsime bağlı ve enlemsel değişimlerin ana özellikleri belirlenmiştir Ancak, dünya genelinde düzenli ozon ölçümlerine 1950 yılında başlanmıştır Bu tarihten sonra ozonun dikey dağılımı Kuzey Yarımkürede detaylı ölçümler yapabilen balonlu ölçüm aletleri kullanarak ölçülmeye başlanmıştır (Bojkov, DR 1995) Ozon ölçümü yapabilecek ilk uydular 1970’li yıllarda atmosfere fırlatılmıştır Bu sayede ilk kez gerçek bilgiler elde edilmiştir 1978 yılında fırlatılan Nimbus-7 uydusundaki TOMS (Total Ozone Mapping Spectrophotometer) aleti, 1993 yılına kadar ozon hakkında dünyaya devamlı bilgiler göndermiştir Böylece, uydudan gelen ölçümler sayesinde, günlük olarak küresel ölçekte ozon miktarı hakkında bilgiler edinilmiştir
Antarktik ozon deliğinde görülen büyüme 1990’larda şiddetli düzeylerde meydana gelmesine rağmen, 1998’de görülen büyüme ise rekor sayılabilecek düzeye ulaşmıştır Son birkaç yılda ozon tabakasındaki şiddetli incelme, kuzey kutbunun etrafında Avrupa kıtasının iki katı büyüklüğünde bir alanı kaplamaktadır Ozon tabakasındaki tahripler aynı zamanda kuzey yarımkürenin orta enlemlerinde ve Arktik enlemlerde de gözlenmektedir
Yoğun ozon ölçümleri ve modelleme programları 1991’den beri sürdürülmektedir EASOE (Avrupa Arktik Stratosferik Ozon Projesi) Kasım 1991-Mart 1992 tarihlerinde ve SESAME (II Avrupa Stratosferik Arktik ve Orta Enlemler Projesi) Ocak 1994’te başlayan Avrupa’daki belli başlı çevre programlarıdır Bu programların uygulanması esnasında binlerce meteorolojik balon ve uçak gözlemleri yapılmıştır Sonuçlar göstermiştir ki, dünyada en düşük ozon konsantrasyonları Arktik bölge ve Sibirya üzerindedir (The Ozone Hole Tour : Part IV Current Research Work)
Günümüzde ozondaki azalma tehlikeli boyutlara ulaşmıştır Özellikle 1970’li yılların başından beri her iki yarım kürenin orta ve kutup enlemlerinde, toplam ozon miktarının yıldan yıla giderek önemli derecede azaldığı belirlenmiştir Buna göre yerden 15–20 km yükseklikteki azalma oranı %95’tir Şiddetli ozon incelmesi olarak adlandırılan bu alanın büyüklüğü ABD’nin yüz ölçümüne yakındır (Bojkov,1990)
Son 15 yıl süresince küresel ozon miktarında görülen azalmanın %5 civarında olduğu tahmin edilmektedir Bununla birlikte aynı zaman diliminde ekstra tropiklerdeki toplam ozon kaybı ise %65 (kuzey yarımküre) ile %95 (güney yarımküre) arasındadır 1980 ve 1990’lı yıllarda ozonda görülen azalma eğilimi ise, 1970’li yıllardan daha büyük ve önemlidir