Sosyaldemokrat Halkçı Parti

Siyasi Parti
isim = PAGENAME
kısaltma = SHP
amblem =
genel başkanı =
genel sekreteri =
kuruluş tarihi = 3 Kasım 3 Kasım Gregorian Takvimine göre yılın 307 günüdür Sonraki sene için 58 (Artık yıllarda 59) gün var


1983
kapanış tarihi =

18 Şubat 18 Şubat Gregorian Takvimine göre yılın 49 günüdür Sonraki sene için 316 gün var (Artık yıllarda 317)

1995
kurucusu =

Erdal İnönü Aydın Güven Gürkan
siyasi görüşü = Sosyal Demokrasi
eski genel başkanları = Aydın Güven Gürkan Erdal İnönü Murat Karayalçın
yeraldığı hükümetler = 7 Demirel Hükümeti 1 Çiller Hükümeti
öncülü = Cumhuriyet Halk Partisi
ardılı = Cumhuriyet Halk Partisi
internet sitesi =

12 Eylül 1980 askeri darbesinden sonra Türkiye`de,kapatılan Cumhuriyet Halk Partisi`nin oylarını bünyesinde toparlamak maksadıyla kurulmuş olan siyasi partidirAynı kulvarda kurulmuş olan Halkçı Parti ve Sosyal Demokrasi Partisi`nin 3 Kasım 1983 tarihinde birleşmesiyle kurulmuşturPartinin amblemi zeytin dallarıyla çevrelenmiş altıok olarak benimsenmişti Sosyaldemokrat Halkçı Parti 18 Şubat 1995`te CHP ile birleşmiş böylece hukuki varlığı sona ermiştir

==SHP ve Genel Seçimler== 1987__________ 5931000________ 24,74______99 milletvekili
1991__________ 5066571________ 20,75______88 milletvekili

==SHP ve Yerel Seçimler==
1989__________%2867____652 Belediye Başkanlığı
1994__________%1353____436 Belediye Başkanlığı

==Genel Başkanlar==
Aydın Güven Gürkan 1985-1986 Erdal İnönü 1986-1993 Murat Karayalçın 1993-1995

==İdeoloji==
SHP kapatılan CHP`nin yerine kurulmuş bir siyasal örgütlenmedirÖnceli olan SODEP ve HP`nin dolayısıyla CHP`nin oylarına talip olmuştur SHP 1960`lı yıllardan itibaren oluşmaya başlayan Marksizm`den kaynaklanmayan Sosyal Demokrasi`nin dolayısıyla ``sol`` un temsilcisiydiEkonomi de katı devletçi anlayış yerine ``Karma Ekonomi`` den yana olduPiyasa ekonomisini destekledi ancak bu SHP`nin devletçiliği tamamen reddettiği anlamına gelmemektedir SHP özelleştirmeye karşı her zaman mesafeli olmuşturSiyasal hayatta bulunduğu sürece SHP Türkiye`de ki sosyal demokrat kesimin sözcüsü olmuşturEmekçi yığınlara sempatiyle yaklaşmış ve haklarını gözetmiştirAncak tek başına iktidar olamaması programını tam anlamıyla uygulamasına engel olmuşturKürt sorunu konusunda diğer partilere göre daha özgürlükçü ve ılımlı olan SHP bu nedenle bazı çevrelerce eleştirilmiştir

==Sosyaldemokrat Halkçı Parti Tarihi==

12 Eylül müdahalesi sonrası ülkedeki tüm siyasi faaliyetler yasaklanmıştıBüyük gözaltılar,siyasi davalar yaşandıBu arada yeni anayasanın hazırlıkları da sürüyorduNihayet 7 Kasım 1982`de anayasa halkoyuna sunuldu ve %913 oyla anayasa kabul edildiAynı oylamayla MGK ve Devlet Başkanı Kenan Evren de 7cumhurbaşkanlığına seçildiSeçimlerin 6 Kasım 1983`te yapılacağı açıklandı ve 1983 ortalarında siyasi faaliyetler serbest bırakıldı ancak MGK işleri sıkı tutuyorduParti kurulurken MGK`ya kurucuları veto etme yetkisi verildi

Bu yüzden kapatılan CHP`nin tabanına hitap eden Erdal İnönü`nün kurduğu SODEP seçimlere katılamadıÖte yandan Adalet Partisi`nin ardılı olarak kurulan Büyük Türkiye Partisi ve Doğru Yol Partisi de vetolardan nasibini almıştıSeçimlere Turgut Özal`ın başında bulunduğu ANAP,Necdet Calp`in başında bulunduğu Halkçı Parti ve Turgut Sunalp`in Milliyetçi Demokrasi Partisi katıldı6 Kasım 1983 seçimleri sonucunda ANAP %45 oy alarak tek başına iktidara geldi ve Turgut Özal yeni hükümeti kurdu( ANAP:212, HP:117, MDP:71) CHP seçmenine seslenen Halkçı Parti %30 oy almıştı

24 Mart 1984 yerel seçimlerini de ANAP kazandıBu defa SODEP ve DYP`de seçimlere katıldı SODEP, ANAP`ın ardından ikinci sırayı aldı CHP oylarının SODEP`te toplanacağı anlaşılıyordu13 Nisan 1984`te toplanan SODEP 1Küçük Kurultayı`nda Genel Başkan Erdal İnönü solda tek çatının şart olduğunu söylediTemmuz ayında SODEP lideri İnönü ve HP lideri Necdet Calp birleşme konusunda prensipte anlaştıklarını açıkladılar1985 Haziran ayında Aydın Güven Gürkan Halkçı Parti genel başkanı seçildi ve birleşmeden yana olduğunu açıkladıHatta Gürkan birleşmeye 1985 yılında son CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit`in eşi Rahşan Ecevit tarafından kurulan Demokratik Sol Parti`nin de dahil olmasını istedi ancak ret cevabı aldı

SODEP-HP Birleşmesi

26 Eylül 1985`te Gürkan ve İnönü SODEP-HP birleşme protokolünü imzaladılar ve yeni partinin adını Sosyaldemokrat Halkçı Parti olarak açıkladılarHP kurultay toplanarak partinin adı SHP olarak değiştirildiArdından toplanan SODEP kurultayında parti feshedildi ve SHP`ye katıldı30 Mayıs 1986`da SHP 1Kurultay toplandı ve Erdal İnönü genel başkan seçildiİnönü daha sonra 26 Eylül 1986`da yapılan araseçimlerde milletvekili seçilerek TBMM`ye girdi SHP bu seçimlerde %22 oy almıştır

Referandum

6 Eylül 1987`de ANAP iktidarı 12 Eylül idaresince getirilen siyasi yasakların kaldırılması için referanduma gittiKılpayı bir farkla yasakların kaldırılması kabul edildi(EVET:%501,HAYIR:%498)Başbakan Turgut Özal daha bu sonuç ortaya çıkmadan önce Kasım ayında erken seçime gidileceğini açıkladı13 Eylül`de Bülent Ecevit DSP`nin başına geçti Süleyman Demirel de DYP başkanlığını devraldı

29 Kasım 1987 Genel Seçimleri
29 Kasım 1987 genel seçimlerinde ANAP ikinci kez tek başına iktidara geldi,oy oranı düşmüştü ama çoğunluğu yine de kazanabilmişti ANAP bu seçimlerde %36 oy alarak 292 milletvekili kazandı SHP %24 ile 99 , DYP ise %19 oyla 59 milletvekilliği kazandı Bülent Ecevit`in başına geçtiği DSP %85 oy almış ancak %10 barajını aşamayarak meclis dışında kalmıştıAynı şekilde MÇP ve RP`de TBMM dışında kaldı Ecevit bu sonucun ardından bir süre siyasetten çekildi

İnönü-Baykal Çekişmesi

25 Haziran 1988`de Erdal İnönü SHP genel başkanlığına yeniden seçildi Ancak partiye Deniz Baykal grubu hakim oldu Deniz Baykal SHP genel sekreteri seçildi 26 Mart 1989 yerel seçimlerinde SHP kazandı SHP;İstanbul,Ankara ve İzmir belediye başkanlıklarıyla 39 ilin belediye başkanlığını kazanmıştı ayrıca il genel meclisi seçimlerinde %288 oy almayı başarmıştı SHP ve DYP ANAP iktidarının meşruiyetini kaybettiğini halkın desteğini yitirdiğini ve bu nedenle genel seçimlerin yenilenmesi gerektiğini savunmaya başladılar Turgut Özal 9 Kasım 1989`da Kenan Evren`den boşalan cumhurbaşkanlığına SHP ve DYP`nin muhalefetine rağmen seçildi 12 Aralık 1990`da İnönü ile Demirel buluştu, ortak bildiri imzalayarak erken seçim istedilerBu arada SHP içinde İnönü- Baykal mücadelesi yaşanıyorduEylül 1990`da Genel Başkan Erdal İnönü ile anlaşmazlığa düşen Genel Sekreter Deniz Baykal bu görevinden istifa etti29 Eylül 1990`daki SHP 6Olağanüstü Kurultayında Erdal İnönü ve Deniz Baykal karşı karşıya geldiAncak İnönü 504 oyla genel başkanlık seçimini kazandı Deniz Baykal ise 405 oy aldı SHP Genel Sekreterliği`ne Hikmet Çetin seçildiAncak parti içinde Baykal`ın muhalefeti bitmediHaziran 1991`deki olağan kurultayda İnönü-Baykal bir defa daha karşı karşıya geldiAncak bu kez de kazanan İnönü oldu,üçüncü tur oylamada İnönü 534,Baykal 451 oy aldı SHP`nin 44 kişilik parti meclisine Baykal listesinden 15,İnönü listesinden ise 28 kişi seçildi Hikmet Çetin Tekrar genel sekreter seçildi
Turgut Özal`ın cumhurbaşkanı seçilmesinin ardından ANAP içinde de iktidar mücadelesi yaşanıyorduMesut Yılmaz Haziran 1991`de ANAP genel başkanı seçildi ve parti Ekim`de erken seçimlere gidilmesini kararlaştırdı

20 Ekim 1991 Genel Seçimleri ve CHP`nin HEP`lilerle İttifakı20 Ekim 1991 seçimlerini DYP kazandı DYP:178, ANAP:115, SHP:88, RP:62, DSP:7)
DYP %27 oy almıştı, SHP %20 oy alabilmiş ve üçüncü sıraya gerilemişti,1989 yerel seçimlerinde elde edilen başarı bu defa çok uzaktaydıBu en fazla parti içi muhalefetin işine yarayacaktı SHP seçimlere Halkın Emek Partisi (HEP) ile birlikte katıldıSeçimlerden sonra TBMM açılışında Kürt kökenli milletvekillerinin Kürtçe yemin etmeye kalkışması ortalığı karıştırdı21 Mart 1992 Nevruz Bayramı`nda çıkan olaylar sonucunda da SHP içindeki HEP kökenliler partiden istifa ettilerHEP hakkında kapatma davası açılınca DEP kuruldu ancak her ikiside daha donra kapatıldı(11 Mayıs 1994`te HEP ve DEP mensupları HADEP`i kurdular)

Hükümeti kurma görevi DYP Genel Başkanı Süleyman Demirel`e verildiDemirel DYP- SHP koalisyon hükümetini 20 Kasım 1991`de kurdu SHP Genel Başkanı Erdal İnönü Başbakan Yardımcılığı görevini almıştı

25-26 Ocak 1992`deki 7Olağanüstü Kurultay öncesinde Deniz Baykal ve İsmail Cem birlikte ``Yeni Sol`` adlı bir kitap yayımladıladılarSHP`nin yeniden yapılandırılmasını öngördüler7Olağanüstü Kurultayda İnönü ,Baykal`ı bir kez daha yendi ve genel başkanlığa seçildi

Haziran 1992`de 12 Eylül döneminde çıkartılmış olan kapatılan siyasi partilerin aynı adla tekrar açılmasını engelleyen yasa kaldırıldı SHP içindeki muhalefet hareketinin önde gelen ismi Deniz Baykal ve diğer CHP kökenliler CHP`yi tekrar açma kararı aldılar9 Eylül 1992`de CHP tekrar açıldı SHP`den ayrılan bir grup milletvekili CHP`ye geçtiGenel Başkan Erdal İnönü, CHP`nin SHP`ye katılmasını istese de CHP`liler aksi tezi savundular

1993`te Cumhurbaşkanı Turgut Özal`ın ölümü üzerine Başbakan Süleyman Demirel cumhurbaşkanı seçildiKoalisyon ortağı SHP Demirel`in seçilmesi için DYP`ye destek verdiArdından DYP`nin başına geçen Tansu Çiller`in kurduğu hükümette SHP koalisyon ortaklığına devam ettiHaziran 1993`te Genel Başkan İnönü siyaseti bırakacağını açıkladıEylül`de toplanan kurultayda Murat Karayalçın genel başkanlığa seçildi

1994 yerel seçimlerine sol partiler üç parça halinde girdilerBir önceki yerel seçimin galibi olan SHP çok büyük oy yitirdi ve elinde bulundurduğu büyük şehirlerde seçimleri kaybettiBunun üzerine sol partilerin birleşmesi gündeme geldi DSP buna yanaşmadı ancak CHP olumlu yanıt verdi18 Şubat 1995`te toplanan SHP- CHP ortak kurultayında partinin feshine ve CHP`ye katımasına karar verildi

Bu makale, online kullanıcı topluluğu tarafından oluşturulan ve düzenlenen özgür ansiklopedi projesi Wikipedia'nın Türkçe versiyonu Vikipedi'deki Sosyaldemokrat Halkçı Parti maddesinden kopyalanmıştır Bu makale, GNU Özgür Belgeleme Lisansı ilkeleri kapsamında özgürce kullanılabilir