Tasman Buzulu

Tasman Buzulu`nun buzul dili ve Tasman Gölü

Tasman Buzulu Yeni Zelanda`daki Yeni Zelanda Güneybatı Pasifik Okyanusunda, iki büyük ada ve birçok küçük adalar üzerinde kurulmuş, 34°25-47°17 güney enlemleri ve 166°27-178°35 doğu boylamları arasında yer alan bir güney yarım küre ülkesi

Güney Alpleri`nde bir buzul grubunun en büyüğüdür Yayılımı, Buzul, dağ zirvelerinde yaz kış erimeyen ve yerçekiminin etkisiyle yer değiştiren büyük kar ve buz kütlesi Eğimli arazilerde yıllar boyunca biriken kar kütlesinin önce buzkar, sonra da buza dönüşmesiyle oluşur Buzullar Okyanuslardan sonra dünya üzerindeki ikinci büyük su deposu ve en büyük tatlısu deposudur, tatlısuyun % 98,5'unu oluştururlar

Mackenzie Teknesi`ne yönelen güney ve doğu istikametlerine doğru gerçekleşir Tasman Buzulu, 27 km uzunluğunda ve 3 km genişliğinde olup, tamamı Mount Cook Milli Parkı içinde yer alır

Buzul, güney istikametinde Minarets Peak`in güney yamacına ve zirvesi buzula sadece 5 km mesafede olan Cook Dağı`nın (Aoraki) doğu kanadına doğru yayılır Tasman Buzulu kuzeydoğudan Dağ

Murchison Buzulu`nun erimiş buzul suyu ile buluşur

Her iki buzulun erimiş suları, Hooker Buzulu ve Müller Buzulu gibi, güneye akan ve Pukaki Gölü`ne dökülen Tasman Nehri`ne açılır Su, Witaki Nehri üzerinden Oamaru`nun doğusunda Büyük Okyanus`a dökülür
==Buzulun geri çekilişi==left
Soldan sağa:Yeni Zelanda`nın Güney Alpleri`nde Müller, Hooker ve Tasman Buzulu`nun yaklaşık 1990 ile 2000 yılına kadarki geri çekilişi, resimde kendini gösteriyor Dikkat çekici olan; Buzul dili göllerindeki büyüme, beyaz buzun (yani morensiz başka deyişle buzul taşsız buz) çekilişi ve buz erimesine mukayese ile büyümekte olan moren

Sayılar / İsí¤p
Kaç? / Niçí¤, küpme?
{
1 bir ber
2 iki ike
3 üç öç
4 dört dürt
5 beş biş
6 altı altı
7 yedi cide
8 sekiz sigez
9 dokuz tuğız
10 on un
11 onbir unber
12 oniki unike
13 onüç unöç
14 ondört undürt
15 onbeş unbiş
16 onaltı unaltı
17 onyedi uncide
18 onsekiz unsigez
19 ondokuz untuğız
20 yirmi yegerme
21 yirmibir yegerme ber
30 otuz utız
40 kırk qırıq
50 elli ille
60 altmış altmış
70 yetmiş citmeş
80 ****en siksí¤n
90 doksan tuqsan
100 yüz yöz
200 ikiyüz ike yöz
1000 bin meí±
10000 onbin un meí±
1000000 million million
37 otuzyedi utız cide
125 yüzyirmibeş yöz yegerme biş
15 birbuçuk ber yarım
2/3 üçte iki öçtí¤n ike
1/2 yarım yartı, yarım
1% yüzde bir ber prosınt, yözdí¤ ber
1+1 bir çift ber par
(1+1)+(1+1) iki çift ike par
}

Kaçıncı? (Hangisi?) / Niçí¤nçe? (Qaysı?)
{
1 birinci berençe
2 ikinci ikençe
3 üçüncü öçençe
4 dördüncü dürtençe
5 beşinci bişençe
6 altıncı altınçı
7 yedinci cidençe
8 sekizinci sigezençe
9 dokuzuncu tuğızınçı
10 onuncu unınçı
11 onbirinci unberençe
20 yirminci yegermençe
31 otuzbirinci utız berençe
}

Renkler / Töslí¤r
{
beyaz, ak aq
lacivert zí¤í±gí¤r
mavi kük
yeşil yí¤şel
sarı sarı
kırmızı, kızıl qızıl
kahverengi körí¤n
turuncu qızğılt-sarı
alacalı (alaca bulaca) çuar
pembe al, alsu
gümüş kömeş
gri, boz sorı
mor milí¤wşí¤
açık aqsıl
koyu qaraí±ğı
parlak yap-yaqtı, açıq
açık mavi aqsıl-zí¤í±gí¤r
parlak kırmızı cete qızıl
koyu sarı bik sarı
siyah, kara qara
leylak, eflatun milí¤wşí¤, şí¤mí¤xí¤
}

Sıfatlar / Sí*fatlar
{
büyük olı, zur
yüce (ulu) böyek
yüksek, üstün biek, yuğarı
sicak, kaynar esse, qaynar
kirli, pis pıçraq, şaqşı
koyu, yogun quyı
ucuz arzan
sert, katı qatı
canlı, diri canlı, tere
sıvık, açık (çay için) sıyıq (çay öçen)
yağlı simez, maylı
ekşi í¤çe
kısa qısqa
güzel matur, çibí¤r, güzí¤l
yuvarlak tügí¤rí¤k
hafif cií±el
küçük keçkení¤, bí¤lí¤kí¤y
genç yí¤ş
sulu yüeş, sulı
karanlak, bulutlu qaraí±ğı, yamansu
yumuşak yomşaq
aşağı, alçak tübí¤n, tebenek
yeni yaí±a
keskin, sivri ütken
kötü naçar
dolu tulı
boş buş
taze saf, yaí±a
zayıf, güçsüz zí¤ğif, köçsez
tatlı tatlı, ballı
yaşli, ihtiyar qart, olı
eski iske
kuru, susuz qorı, susız
tuzlu tozlı
gülünç, komik kölkele, qızıq, komik
çiğ, pişmemiş yüeş, dımlı, peşmí¤gí¤n
cesur, yürekli qí*u, batır
karanlık qaraí±ğı
ılık cılı
ağır awır
iyi yaxşı, í¤ybí¤t
soğuk, serin suıq, salqın
temiz, pak çista, pí¤q
saf saf
geniş kií±
ışık, aydın yaqtı, açıq
}

Zamirler / Almaşlıqlar
{
Ben Min
Sen Sin
O Ul
Biz Bez
Siz Sez
Onlar Alar
Benim, benimki Minem, mineke
Senin, seninki Sineí±, sineke
Onun, onunku Anıí±, anıqı
Bizim, bizimki Bezneí±, bezneke
Sizin, sizinki Sezneí±, sezneke
Onların, onlarınki Alarnıí±, alarnıqı
Kendimi Üzemne
Kendini Üzeí±ne
Kendi Üzen
Kendimizi Üzebezne
Kendinizi Üzegezne
Kendileri Üzlí¤ren
en ií±
hepsi, tam böten, barlıq, barça
her hí¤r, törle
Her türlü insan var Törle keşelí¤r bar
o tege
bu değil bu tügel
hiçkimse berkem dí¤, hiçkem
Burada hiçkimse yok monda berkem dí¤ yuq
bir şey değil hiçní¤rsí¤, hiçberní¤rsí¤
hiçkimseye söyleme Berkemgí¤ dí¤ í¤ytmí¤ (söylí¤mí¤)
o hiçbir şey bilmiyor ul berní¤rsí¤ dí¤ belmi
onun hiçbir şeyi yok anıí± berní¤rsí¤se dí¤ yuq
o buğün bir şeyle meşğul değil Ul bügen buş
Ben hiçbir şeye hayret etmiyorum Min berní¤rsí¤gí¤ dí¤ ğí¤cí¤plí¤nmim
hiçkimseninki, hiç birininki berkemneke dí¤
sorulacak kimse yok soraşırğa berkem dí¤ yuq
onu düşünmeye gerek yok bu turıda uylap torası da yuq
mazaret yok aqlanası yuq
kimdir kemder
kim olursa kem dí¤ bulsa
herhangi bir kişi berí¤r kem
ne olursa ní¤rsí¤ dí¤ bulsa
birkaç berniçí¤
kaç? ne kadar? niçí¤? ni qí¤dí¤r? niçí¤w?
}

Dil / Tel
{
konuş söylí¤ş
Maalesef ben tatarca bilmiyorum Qızğanıç, min Tatarça belmim (söylí¤şmim)
Ben tatarca konuşmayı öğrenmek istiyorum Min Tatarça söylí¤şergí¤ öyrí¤nergí¤ telim
Lütfen yavaş konuşunuz Aqrınraq söylí¤şegezçe, zí*nhar
O ne söyledi? Ul ni söylí¤de? (Ul ní¤rsí¤ í¤ytte?)
anla aí±la
Siz beni anlıyormusunuz? Sez mine aí±lí*sızmı?
Ben sizi anladım (anlamadım) Min sezne aí±ladım (aí±lamadım)
Sizin söylediklerinizin hepsini anladım Min sez í¤ytkí¤nní¤rneí± hí¤resen (barısın) da aí±ladım
Lütfen, tekrar ediniz Zí*nhar, qabat í¤ytep itegez
telaffuz í¤yteleş
Bana tatarcanın telaffuzu zor geliyor Mií±a Tatarça í¤yteleş qí*ın kilí¤ (birelí¤)
söz, kelime süz
Bu kelimenin tatarcası nedir? Bu süzneí± Tatarçası niçek?
Siz Başkırtça biliyor musunuz? Sez Başqortça belí¤sezme?
}

Selâmlaşmí¤ / Sí¤lâmlí¤şü
{
Selâm Sí¤lâm
Merhaba İsí¤nme(sez)
Hayırlı günler (sabahlar, akşamlar) Xí¤yerle könlí¤r (irtí¤, kiç)
Hoşgeldiniz, değerli dostlar (arkadaşlar) Rí¤xim itegez (Xuş kildegez), qí¤derle duslar (arqadaşlar)
Sizi gördüğüme memnunum Sezne kürüemí¤ şatmın
Hakkınızda çok şey duydum Xaqığız (Sezneí± turında) bik küp işettem
Nasılsın(ız)? Xí¤llí¤r(egez) niçek?
İyiyim í?ybí¤t
Akrabalarınız nasıl? Tuğannarığız niçek yí¤şi?
Hepsi iyiler Hí¤rese (barısı) isí¤n-saw
}

Tanışmak / Tanışu
{
Müsaadenizle tanışabilir miyiz? Sezneí± belí¤n tanışırğa röxsí¤t itegez
Sizinle tanıştığımıza çok memnunum Sezneí± belí¤n tanışuğa bik şatmın
Ben sizi bir yerde görmüş gibiyiym Min sezne qaydadır kürgí¤n kebek
ad, isim isem, at
soyadı, soyisim ní¤sel (iseme), famili
İsminiz nedir? İsemegez niçek?
İsmim İsemem
Siz nerede yaşıyorsunuz? Sez qayda yí¤şisez?
Ben Kazan şehrinde yaşıyourum Min Qazan şí¤hí¤rendí¤ yí¤şim
Siz nereden geldiniz? Sez qaydan kildegez?
İstanbul`dan geldim ístanbuldan kildem
}

Teşekkür / Rí¤xmí¤t
{
Şekkür Şöker
Teşekkür ederim, teşekkürler Rí¤xmí¤t
İlginiz için teşekkürler İğtibarığız öçen rí¤xmí¤t
Çok teşekkürler Bik zur rí¤xmí¤t
Size minnettarım Min sezgí¤ bik burıçlımın
Rica ederim Rí¤xmí¤t í¤ytmí¤sí¤gez dí¤ bula
Çok memnunum Bik qí¤ní¤ğí¤tmen
}

Vedalaşma, dilek bildirme / Xuşlaşu, telí¤k belderü
{
Hoşçakal(ınız) Xuş, saw bul(ığız) İsí¤n-saw qalığız
Yeniden görüşmek üzere Yaí±a oçraşularğa qí¤dí¤r
Hayırlı geceler Tınıç yoqı
Hayırlı yolculuklar Xí¤yerle yul
Selam söyle(yiniz) Sí¤lí¤m í¤yt(egez), tapşır(ığız)
Görüşürüz Kureşerbez
Yarına kadar İrtí¤gí¤gí¤ qí¤dí¤r
}

Vücut organları / Tí¤n öleşlí¤re (organnarı)
{
saç çí¤ç
saç tara çí¤çne tara
göz küz
kara gözler qara küzlí¤r
diş teş
diş fırçalamak teşlí¤rne tazartu
ayak ayaq
ayağa giy ayaqqa ki
baş baş
başım ağrıyor başım awırta
burun borın
ağız awız
parmaq barmak
el qul
tokalaşalım qullarnı qısí*q
kulak qolaq
bıyık mí*ıq
bıyığı traş et mí*ıqnı qır
dil tel
}

İç organlar / Eç orğannar
{
ciğer bawır
böbrek böyer
bağırsaklar eçí¤klí¤r
kalp(yürek) yörí¤k
mide aşqazan
}

Özür dilemek / Ğafu ütenü

Lütfen affediniz Zí*nhar öçen ğafu itegez
geciktiğim için özür dilerim Soí±ğa qalğanım öçen ğafu itegez
Çok üzgünüm Bik qızğaniç
Affedersiniz, ben farklı düşünüyorum Ğafu itegez min ikençe törle uylí*m
Affedersiniz, ben size mani oluyor muyum? Ğafu itegez, min sezgí¤ qomaçawlí*mmı?

Türk dilleri
Bkz Türk dilleribkz Türk Dilleri Ailesi

Kazan Tatar TürkçesiTurkce bilgi

Kırım Tatar Türkçesi


Bu makale, online kullanıcı topluluğu tarafından oluşturulan ve düzenlenen özgür ansiklopedi projesi Wikipedia'nın Türkçe versiyonu Vikipedi'deki Tatarca maddesinden kopyalanmıştır Bu makale, GNU Özgür Belgeleme Lisansı ilkeleri kapsamında özgürce kullanılabilirDil