Müsadere

Müsadere Ceza Hukukunda, bir ceza çeşidi, şahsın mal varlığına zorla el koyma Müsadere, bir kimsenin menkul veya gayrimenkul bir malının kendi rızasına bakılmaksızın kanuni sebeplerle devlet tarafından zorla elinden alınmasıdır Lügatte, zülum, cebir ve baskı manalarına gelir Arapça "Sadr" kelimesinden türemiştir


İşlenen bir suç karşılığı suçlunun malvarlığının bütün veya bir kısmı üzerindeki mülkiyetinin ortadan kaldırılması veya mülkiyetinin bir kamu kurumuna devredilmesi Ceza Hukukunda çok eski zamanlardan beri tatbik edilmiştir


Müsadere, ilk defa Roma Hukukunda yer almış, Fransız İhtilaline kadar başlıca ceza olarak tatbik edilmiştir O dönemlerde Özellikle krala isyan suçunda uygulanan bu ceza ölüm cezasından daha tesirli idi


Müsadere cezasının kaldırılması için Fransa'da bir hayli çalışma yapıldı Bu müeyyidenin "cezaların şahsiliği" prensibini zedelediği ileri sürüldü Fakat 1810 tarihli Fransız Ceza Kanunu, yapılan çok şiddetli itirazlara rağmen müsadereyi muhafaza etti Yirminci yüzyılda tamamiyle tarihe karıştığının sanıldığı bir sırada, 1918 senesinde Fransa'da bu ceza yeniden ortaya çıktı


Müsaderenin muhtevası (kapsamı): Suçluya ait veya suçta kullanılmış eşyanın müsaderesi bir ceza, bir emniyet tedbiri olarak görülebilir Ceza olarak müsadere, genel ve özel olmak üzere iki tiptir Genel müsadere, suçlunun menkul ve gayrimenkul bütün mallarının müsaderesidir Özel müsadere ise sadece belirli mallara ait müsaderedir Manevi haklar, yani henüz mal varlığına dönüşmemiş haklar, mesela basılmamış bir kitap üzerindeki telif hakları müsadere dışındadır


Müsadere cezasının eşitlik prensibine aykırı olduğu mal ve mülkü bulunmayan, hatta borca batmış bulunan suçlu üzerinde hiçbir etsiri bulunmadığı bir fikir olarak ileri sürülmektedir


Müsadere edilen mallar üzerinde suçun dışındaki kişilerin hak ve alacakları o hali ile devlete geçer Yani mallar mahkumiyetten önceki durumundaki hali ile üzerindeki haklar ve alacaklarla birlikte devlete geçmiş olur Fakat devlet bir "Halef-i külli" durumuna geçmediğinden suçlunun borçlarından ancak müsadere edilen mallar nisbetinde mes'uldür


Çeşitli mevzuatlarda müsadere: Kanunlarda, genellikle bir ceza niteliğinde özel müsadere düzenlenmiştir Bununla beraber Askeri Ceza kanunları genel müsadereyi kabul etmişlerdir Bazı ülkelerin ceza kanunlarında da genel müsadere kabul edilmiştir Mesela Fransız Ceza Kanunu'nun 37 maddesi, devletin dış emniyetine karşı işlenen suçlarda ve savaş durumunda suçlunun mevcut ve ileride eline geçecek bütün mallarının müsadere edilebileceğini hükme bağlamıştır Macar Ceza Kanunu da genel müsadereyi kabul etmiştir


Bazı ülkelerin ceza kanunları ise müsadereyi bir emniyet tedbiri olarak kabul etmişlerdir Mesela Yeni İtalyan Ceza Kanunu (Md 236) ve Yunan Ceza Kanunu (Md 76) böyledir


Türkiye'de gerek 1961 Anayasası gerekse 1982 Anayasası genel müsadere cezasının konulamayacağını belirtmektedir


Bugünkü Türk Ceza Kanunu'nun 36 maddesinde müsadereden bahsetmektedir Bu hüküm 1274 tarihli Ceza Kanunu'nun değişik 12 maddesinde yer alan hükmün hemen hemen aynısıdır


Türk Ceza Kanunu özel müsadereyi kabul ettiği halde Askeri Ceza Kanunu 78 maddesinde, düşman tarafına kaçan veya seferberlik halinde mükellef olduğu hizmetten uzak kalmak maksadıyla yabancı bir ülkeye sığınan yahut aynı maksatla yabancı bir ülkede kalan kimsenin Türkiye'de bulunan ve ileride iktisab edeceği bütün mallarının müsadere edileceğinden bahsetmiştir


36Êmaddede, cürüm ve kabahatte kullanılan veya kullanılmak üzere hazırlanan yahut fiilin işlenmesinden husule gelen eşya, esas suçtan dolayı mahkumiyet halinde müsadere olunur Müsadereye, asıl davayı görmeye yetkili mahkeme, karar verir Müsadere cezası, ancak kasten işlenen suçlardan uygulanabilir, hata ile, taksirle işlenen suçlarda uygulanmaz Kullanılması, taşınması, yapılması, satılması suçu işleyen kimseye ait bulunmasa bile kesinlikle müsadere edilir (Md 36/2)


Taşınması yasak olmayan *****ların, ruhsatsız taşınması halinde zapt ve müsaderesine hüküm olunur (Md 36/3)


Müsadere kararı mahkumun ölümünden önce verilmiş ve kesinleşmiş ise infaz edilir (Md 96) Müsadere kararı verildikten sonra asıl suçun genel veya özel af sonucu af olunması, şikayetten vazgeçilmesi müsadere olunan malların geri alınmasını gerektirmez


Devlete ait eşyanın ve malların müsadere edilemeyeceği yargıtayın yerleşmiş kararları gereğidir


İslam Hukukunda müsadere: İslam Ceza Hukukunda suçlunun mal varlığına elkoyma yolu ile bir cezalandırma şekli yoktur Mal veya mülke el koymak, cezalandırma değil, bir başka hukuki işlem için şartlara bağlı olarak uygulanmıştır


Kaynak: Rehber Ansiklopedisi