Mütesellim

Vali, Vali, bir il'de merkezi idarenin yürütme organının başıdır Vali bakanlar kurulu kararı ve cumhurbaşkanının onayı ile atanır ve merkezi idarenin ildeki en büyük temsilcisi konumundadır Hem merkezi idare temsilcisi konumunda hem de yerel bir yönetim birimi olan il özel idaresinin başında görev yapar

beylerbeyi ve İstanbul'daki Beylerbeyi semti için Beylerbeyi (semt)


Beylerbeyi Osmanlı devlet teşkilatında eyayet idaresinden mesul askeri ve mülki yetkiler taşıyan en yüksek görevli 14 yüzyıl boyunca beylerbeyi, Osmanlı Devletinde taşra kuvvetlerinin kumandanı ve çeşitli sancaklara dağılmış beylerin topluca amiri durumundaydı Dolayısıyla belli bir bölge ile doğrudan doğruya münasebeti yoktu İlk defa olarak Sultan I Murad zamanında Lala Şahin Paşa Rumeli Beylerbeyi olarak t

mutasarrıfların uhdelerinde bulunan, vilayet ve sancaklarda
bulunmadıkları zaman buraların idaresine vekalet etmek üzere, memuriyeti hükümet
tarafından tasdik edilen vekillere "mütesellim" ismi verilmektedir

Mütesellim kelime anlamı olarak "teslim olunan şeyi alıp, kabul eden" manasına gelmektedir
Vali ve mutasarrıflar idarelerinde bulunan sancaklara iki türlü mütesellim tayin
ederlerdi Birincisi, geçici bir görev vesilesiyle başka bir yere gittiklerinde yerlerine
bıraktıkları kimselerdir Bunlara "Mutasarrıf Osmanlı`da eyalet yönetimindeki vali gibi, sancaklarda da aynı yetkiye sahip görevli Bazen mansıba uygun sancak tevcihi mümkün olmadığından, yürütülen

kâim-i makam" ( Kaymakam) deniliyordu İkincisi ise sancaklara sürekli olarak atadıkları mütesellimlerdir Mütesellimlerin azil ve tayini, merkezi hükümette Kaymakam ilçelerde bulunan en büyük mülki amir Arapça "vekil" demektir Osmanlılarda, sadrazam, hükümet merkezinden ayrıldığı zaman kendisine kubbe vezirlerinden "vezir-i sani" vekalet eder, bu vekaleti müddetince ona "kaymakam paşa" veya sadece "kaymakam" denildiği gibi "kaymakam-ı rıkab-ı hümayun" veya "kaymakam-ı asitane-i seadet" de denirdi Kaymakam paşalar, vekaleti müddetince asıl gibi hareket eder, sadrazamın bütün salahiyetlerini (yetkilerini) kullanırdı Yalnız, seferin olduğu

Reisül Küttab dairesi vasıtasıyla gerçekleşirdi

Mütesellimlik hicrî 1000 tarihinden sonra yani XVI yüzyılın sonlarında ortaya
çıkmış, Tanzimat`a kadar devam etmiş bir kurumdur XVI yüzyılın ikinci yarısından
itibaren valiler bazen de mutasarrıflar görevlerine gelinceye kadar, yerlerine geçici bir
süre için vekâleten adamlarını görevlendiriyorlardı Bu mütesellimlerin görevleri, çok
kısa olup vali ve mutasarrıfın görev yerine intikali ile sona eriyordu Ancak XVII
yüzyılın ikinci yarısından itibaren mütesellimliğin durumunda bazı değişiklikler
olmuştur Özellikle 1627 tarihinden itibaren birçok sancak, bey ve paşalara "

arpalık"
olarak verilmeye başlanmıştır Eğer verilen arpalıklar, bey ve paşaların mansıplarına
uygun düşmüyorsa kendileri göreve gitmiyor, ya adamlarından birini ya da o sancakta
bulunan ARPALIK Osmanlılarda devlet memurlarına vazifeleri sırasında maaşlarına ilaveten, görevden ayrıldıktan sonra ise tekaüd veya mazuliyyet maaşı olarak tahsis edilen gelir


Arpalığın ne zaman ve ne gaye ile ihdas edildiği kesin olarak bilinmemektedir On altıncı asrın başlarında verilmeye başlanan arpalığın, memurluğu dolayısıyla at beslemek durumunda olanlar için konduğu tahmin edilmektedir Arpalık kendisinden başka kalabalık maiyyeti, uşak ve hizmetk

ayân-ı vilâyetinde uygun gördüğü bir kişiyi mütesellim olarak atıyordu Bunlar,
sancağın malî ve idarî işlerini yürüttükten sonra sancağın gelirlerini, Ayân-ı Vilâyet Osmanlı Devleti`nde, XVIII asra gelinceye kadar, her şehir ve kasabada,

iltizam yoluyla bir
miktarını mutasarrıfa yolluyorlar, kalanını kendileri alıyorlardı

XVIII yüzyılda vezir sayılarında artış, pek çok sancağın arpalık olarak
verilmesine neden olmuş, uzun süren savaşlar sebebiyle sancak beylerinin seferde
bulunmaları ve uhdelerinde başka görevler bulunması nedeniyle sancaklara
gelememeleri yüzünden yerlerine mütesellim tayin ettiklerinden mütesellim sayısı hızla
çoğalmıştı Bu yüzyıl boyunca mütesellimlerin, bulundukları yerlerin yerlilerinden ve
nüfuzlu ailelerinden olmasına özellikle zengin, kudretli ve güvenilir olmasına dikkat
edilirdi


Bu makale, online kullanıcı topluluğu tarafından oluşturulan ve düzenlenen özgür ansiklopedi projesi Wikipedia'nın Türkçe versiyonu Vikipedi'deki Mütesellim maddesinden kopyalanmıştır Bu makale, GNU Özgür Belgeleme Lisansı ilkeleri kapsamında özgürce kullanılabilir