Fransız Edebiyatı 1900'Ler

1900'ler
Erken Yıllar
1900a´lerin basinda Fransiz edebiyatinda dört baskin yazar vardi Bunlar Paul Claudel, Andre Gide, Paul Valery ve Marcel Prousta´tu Hepsi 1870 civarinda dogmuslardi ve hepsi de kariyerlerinin basinda Sembolist bir dönemden gecmislerdi 1920a´de her biri önemli bir edebi figure olarak kabul edildi
Claudel, kendi güclü Roma Katolik görüslerini yansitan dramalar, siirler, elestiriler ve dini yorumlar yazdi Claudela´in siiri kalin metaforlar, vahsi tutkular ve cicekli bir dil icerir Yine de en bilinen eserleri dini icerikli olanlariydi; özellikle Öğle Kırılması (1906) ve Marya´e Gelen Gelgitler (1912)
Gide, din, aile, cinsellik ve ahlak üzerine ortodoks olmayan görüsleri yüzünden oldukca genis bir fikir ayriligi yaratmisti Kurgusu, karakterlerindeki bicimsel yenilikler ve psikolojik derinlemeleriyle takdir toplamisti Gide, 1900a´lerin basinda Fransiz edebiyatinin en önde giden dergisi Yeni Fransiz Revüsüa´nün kurulmasina yardim etmisti
Proust, belki de 1900a´lerin en saygin Fransiz romancisiydi En önemli eseri Geçmiş Şeylerin Hatırası 1913a´ten 1927a´ye kadar yedi parca halinde yayimlandi Roman oldukca kisisel ve siirsel bir eser oldugu kadar toplumsal tavirlarin ve kisilik prikolojisiyle ilgili de mükemmeldi
Valerya´nin siiri Fransiz edebiyatindaki rasyonel gelenegin izlerini tasir Tutkusal denetim ve klasik bicimleri vurgulamistir Eserleri icinde uzun siirlerden olusan Genç Kader (1917) ve Etkiler (1922) vardir Valery, aynı zamanda etkili bir edebi elestirmendi
Sürrealizm (Gerçeküstücülük)
Sürrealizm, Parisli bir grup yazar ve ressam tarafindan 1924a´te kurulan bir hareketti Sürrealistler, bütünlüklü bir insan deneyimi yaratmak icin rasyonel varligin icine katilmasi gerektigine inandiklari bilincsiz düsünce süreclerini - özellikle de düsleri - incelediler
Şair Guillaume Apollinaire, Sürrealizma´de önemli bir etkiye sahipti Alcools (1913), imgelem ve modern dünyayi kutlayan siirlerin derlemesinden olusur Sürrelaistlerin lideri ve bas kuramcisi Andre Bretona´du Önde gelen sairler, Rene Char, Paul Eluard ve Louis Aragona´du Ne var ki, ücü de en güzel olarak nitelenen siirlerini 1930a´da bu akimdan ayrildiklarinda yazmislardi Temalari, kelimelerin ve görsel imgelerin carpici birlesimi yoluyla ifade edilen ask ve diger öznel durumlar üzerine yogunlasmisti
Her ne kadar Breton tiyatronun degerini ifsa ettiyse de, oyun yazari Antonin Artaud, Sürrealistlerle yolunu ayirdiktan sonra dramatik kuram üzerine önemli bir makale serisi yayinladi Tiyatro ve Onun Çiftia´nde (1938) tiyatronun, seyircisini degistirmede iskence bicimleri ya da dini ritüeller kadar güce sahip olmasi gerektigini savunuyordu
Egzistansiyalizm (Varoluşçuluk)
Egzistansiyalizm, Fransiz edebiyatini 2 Dünya Savasia´ndan sonra etkileyen bir edebi felsefeydi En önemli varoluscu yazar Jean-Paul Sartre, Çıkış Yok (1944) ve Kirli Eller (1948) oyunlariyla oldugu kadar felsefi yazilari ve elestirileriyle de ünlüdür Eserleri özellikle özgürlük ve sorumluluk sorunlari ile ilgilenerek ahlaki ve politik konulari inceler Örnegin, dönemin gençliğinin sorunlarını çok iyi dile getirmesi ile dikkat çeken ilk romanı Bulantı (1938) , varolusun kendisiyle yüzlesmenin getirdigi rahatsiz edici sonuclarini arastirir Simone de Beauvoir, Belirsizlik Ahlaki Icin (1947) gibi calismalariyla Varoluscu düsüncenin yayginlasmasinda etkili olmustu Ancak, Camus da Yabanci (1942), Veba (1947) ve uzun makalelerden olusan Sisyphus Destanı (1942) gibi eserleri ile benzer etik ve ahlaki sorunlarla ilgilenmisti
Dramanin Gelişimi
Sartre ve Camusa´nun da icinde bulundugu bircok romanci ve sair 1900a´larin ortasinda Fransiz dramasina katida bulunmustu Diger önde gelen oyun yazarlari Jean Giraudoux, Jean Cocteau ve Jean Geneta´ti Giraudoux, suni, köylü ve alayci bir sekilde yazdi En bilinen oyunlari askin dogasi ya da savasa ve acgözlülüge karsi protestoyu inceler Cocteau mitolojik konular üzerindeki yazilariyla ünlü olmustu Genet ise toplumsal dislanmislardan olusan karakterlerin ritüelik betimlemelerine dikkat cekmisti
1950a´lerde Fransaa´da Absürd Tiyatro denen bir hareket belirdi Oyun yazarlari, yasamin anlamsiz dogasi olduguna inandiklari seyleri dramatize etmeye calistilar En bilinen Absürdistler Samuel Beckett ve Eugene Ionescoa´ydu Beckett Irlandaliydi de Ionesco da Romanyali, ancak ikisi de Fransizca yazdilar ve en önemli eserleri ilk önce Parisa´te sergilendi; örnegin, Godota´u Beklerken
1900a´lerin Ortası ve Sonu
Bu dönemdeki ana degisiklik Yeni Romana´dı Belli basil temsilcileri Alain Robbe-Grillet, Michel Butor, Nathalie Sarraute ve Claude Simona´du Bu yazarlar, romanlarindaki olaylari bicimlendirmek icin disardan bir öyküsel cerceve kullanmamislardi Bunun yerine, romanlarini, karakterlerin olaylari algilayislarinin disinda gelistirmeye calismislardi Bu, zamanin ve perspektif üzerinde sarsici etkilere yol acti

Kaynak : Wikipedia