Olympia (Tablo) Resim

Resim
Genel bilgi




Çalışmalarıyla İzlenimcilerin üzerinde büyük etkisi olan adouard Manet'nin Henri Fantin-Latour tarafından yapılan portresi [b](1867)

Kırda Öğle Yemeği de tıpkı Olympia gibi 1863 tarihinde yapıldı ve bu tablodaki çıplak da Victorine Meurent idi Eser, Avrupa'nın resim mirasına saygı gösteriyor gibi çizilmiş olmasına rağmen 1863 Paris Salonu'na kabul edilmedi[12] Sergilendiği Reddedilenler Salonu'nda ise skandala sebep oldu[13]


1860'lara gelindiğinde Manet'nin ilgi alanı eski ustaların başyapıtlarıydı[14] Ressamın çocukluk arkadaşı ve daha sonra biyografisini yazacak olan Antonin Proust'un 1890 yılında anlattıklarına göre, ikili bir pazar günü Argenteuil'e giderek Seine Nehri'nin kenarına oturup beyaz filikaları izlemişlerdi[15] O gün Manet, Proust'a "Öyle görünüyor ki bir çıplak çizmeliyim Evet, mutlaka bir tane yapacağım" dedi[16] Ardından önce Kırda Öğle Yemeği'ni, daha sonra ise Olympia'yı yaptı İlk tablonun düzenlemesi Floransa'dan gelip Venedik'e doğru giderken ikincininki Venedik'ten gelip Floransa'ya doğru gidiyordu[17]
Ressamın İspanya seyahatinden[18] hemen önce tamamladığı bu tabloda da tıpkı Kırda Öğle Yemeği'nde olduğu gibi figür ve natürmort yan yanaydı[19] On dokuzuncu yüzyıl Paris'inde burjuvazinin yükselişi ile cinsel bir devrim yaşanıyordu[20] Manet, çıplak bir Venüs'ün ideal fantezisi yerine çağdaş bir fahişenin tüketilebilir bedenini çizerek modern bir gerçekçilik anlayışı sergiledi[21] Modelin bakışları, pozu, güzelliği ve vücudu şüphe götürmeyecek kadar gerçekçidir[22] 1865 Paris Salonu'nda sergilenen tablo büyük bir skandala sebep oldu Nemflerin, satirlerin ya da egzotik odalıkların betimlendiği tablolar ahlakla ilgili hiçbir soruyu akla getirmezken Olympia'nın çıplaklığını cesurca kabul edişi izleyicileri utandırmıştı[23] Bu skandalın ardından Manet, avangartın lideri oldu[24]
Olympia'daki çıplak, Manet'nin favori modeli Victorine Meurent idi[25] Ressam, bu tabloda Meurent'i sıska bir şekilde betimlemişti Baudelaire bu konuyla ilgili şöyle dedi: "Onu büyüleyici yapan açık saçıklığındaki inceliktir İncelik şişmanlığa nazaran daha sade olmasına rağmen daha edepsiz"[26] 1860'larda Paris'teki hayat kadınlarının kendilerine imparatorun metresi Marguerite Bellanger'ı örnek aldığı bilinmekteydi ve Bellanger ortalama ölçülerin çok altında incelikte bir kadındı[27]
İçerik
Resmin merkezinde, yatakta uzanmış çıplak beyaz bir kadın vardır Şık beyaz çarşafların üzerinde çiçek desenleriyle süslenmiş ve altın rengi püskülleri olan bir yatak örtüsü görünür Çarşafın bir kısmı şiltenin görüneceği şekilde yukarı kalkmıştır Yastıklar buruşmuştur Modelin arka tarafında kağıt kaplanmış bir duvar ya da bir bölme vardır ve bu bölümde kahverengi fon üzerinde çiçekler dikkat çeker Yeşil bir perde ise asılı şekilde durmaktadır
Modelin saçında kırmızı bir çiçek takılıdır Bir madalyonun sarktığı kalın altın bir bileziği, şık küpeleri ve boynunda siyah kurdelesi vardır Bazı yazarlar saçındaki çiçeğin bir orkide türü olduğunu söyler, fakat bu çiçek aslında amberdir[28] Normalde kızıl saçlı olan model Victorine Meurent'nin saç rengi resimde kahverengi olarak betimlenmiştir Kadının saten, mavi ve altın rengi, orta yükseklikte topuklu terliklerinden biri ayağında, diğeri ise yatağın üstündedir Terliklerin önü kapalıdır ve terliksiz ayağındaki tırnaklar diğer ayağındaki terlik tarafından kapatıldığından görünmemektedir Kadın, elleriyle cinsel organını kapatmıştır
Pembeye yakın beyaz renkte kıyafet giymiş siyahi hizmetçi, elinde bir buket çiçekle kadının arkasında durmaktadır Buketteki çiçeklerin renkleri mavi, kırmızı ve beyazdır Siyahi kadının kulağındaki küpe, modelin saçına takılı çiçek ve buketteki çiçek aynı renktedir Hizmetçi, beyaz kadına bakmaktadır Kara bir kedi modelin ayaklarının ucunda gerinerek durmaktadır Hem kedi hem de model izleyiciye bakmaktadır
Teknik




Stavros S Niarchos koleksiyonunda yer alan, Manet'nin Olympia'ya hazırlık için yaptığı suluboya çalışması[29]


Tabloya ilk bakıldığında sadece iki renk tonu varmış gibi görünüyordu[30] Bu açık ve kapalı tonlar ise birbirlerine saldırır gibiydiler[31] Ressam, beyaz çarşaflar üzerinde uzanmış açık tenli bir kadın çizerek siyah arka plan üzerinde geniş solgun bir leke oluşturmuştu[31] Figürlerdeki detaylar ise kaybolmuş gibiydi Örneğin, modelin dudakları iki pembe çizgi, gözleri ise birkaç siyah fırça darbesi ile şekillendirilmişti Yakından incelendiğinde her şey basitleştirilmiş gibi görünürken, bütüne bakıldığında buketin tazeliği ilgi çekiyor, kadının gözlerindeki ifade ve yüzünün basitliği ayırt edilebiliyordu[31] Manet, büyük kütleler oluşturarak ve ışığı geniş alanlarda kullanarak doğal görünen bir tablo çizmeyi başarmıştı[31]
Manet'nin siyahi bir zenci ve kedi kullanmasının sebebi de bu renge ihtiyaç duyuyor olmasıydı[32] Olympia'nın çıplaklığı koyu fon üzerinde daha da belirginleşmektedir Ressamın Olympia'da tonsal zıtlığa ulaşabilmek için ilk fikri, kadının yanına küçük bir Etiyopyalı köle yerleştirmekti[33]
Olympia'da, tıpkı Kırda Öğle Yemeği'nde olduğu gibi, figürler ve natürmort yan yanaydı[34] Paul Cezanne da tablodaki bukete odaklanmıştı Ona göre bu buket natürmortu Manet'nin sanatının en saf haliydi[35] Ressam, tablolarında merkezdeki figürlerini önde çizmeyi ve tablonun dışına baktırtmayı tercih ederdi[36] Ayrıca, tüm figürlerini ya donmuş bir ifadeyle ya da izleyicinin gözlerinin içine bakarken çizerdi[37] Bu tabloda da Olympia izleyenlere "Beni seyrederken sizi seyrediyorum" der gibidir[38] Üç boyutlu yanılsamalara alışmış 1865 Salonu ziyaretçileri için, bu çok ağır bir durumdu[38] Gustave Courbet ise eserin iki boyutluluğu hakkında "Bir iskambil destesinden alınmış maça kızı banyodan henüz çıkmış gibi" yorumunu yaptı[39] Manet'nin tahmini, çalışmasının ileriki dönemlerde daha iyi anlaşılacağı yönündeydi "Şu andan bir sonraki yüzyılda yaşayacak olanların görsel organları bizimkine göre çok daha gelişmiş olacak Bizden daha iyi görecekler" diyerek bu konudaki fikrini açıkladı[38]
Manet'nin 1860'larda çizdiği tabloların çoğu gerçek boyutludur[36] Olympia boyut olarak Kırda Öğle Yemeği'nden daha küçüktür Fakat, model Victorine Meurent 1,58 ya da 1,61 metreden daha kısaysa bu çalışma da gerçek boyutlu olabilir[20]
İkonografi




Manet'nin Olympia için yaptığı hazırlık çizimlerinden bir örnek


Manet, tablosundaki kadına tanrıça veya orman perisi gibi kimlikler yüklemeyerek resim sanatının geleneksel yapısına karşı gelmişti[40] Eserde, ticaretin önemli olduğu bir dünyada modern bir sokak kadını betimlenmişti[41] Hiçbir mitolojik gönderme içermeyen bu kadın, gerçek, doğal ve çıplaklığının farkında görünüyordu Kadının bakışlarında meydan okuma vardı ve "Sunduğum kadarını (vücudumu) satın alabilirsiniz, fakat sadece ben vermeyi kabul edersem, çünkü kendimin tek sahibi benim" der gibiydi[42] Yatağın görüntüsündeki zenginlik, iyi giyimli uşak ve abartılı buket, kadının toplumdaki yeri hakkında ipucu veriyordu
Olympia, sokaklarda fahişelik yapmıyordu, mekan kendisine aitti ve hizmetçi ile kedi onu tanıyordu[43] Hem aksesuarlar hem de hizmetçi geneleve değil, gösterişli bir burjuva evine ait gibidir On dokuzuncu yüzyılda Paris'te zina yapılan evler, dışarıdan saygın görünmesi ve müşteri ile kadın bu evi paylaşıyormuş hissi vermesi için burjuva evleri gibi döşenirdi ve bu ev de onlardan biri olabilirdi[43] Olympia'nın odası burjuvazi zevkliliği ile genelevin adı çıkmışlığının arasına sıkışmış gibiydi[43]
Model gözlerini tablonun dışına dikerek izleyicilere izlendiğinin farkında olduğunu söylermişcesine uzanır[36] Çıplağın, tüm dikkatini kendisine yöneltmiş olan hizmetçiye değil de seyirciye bakıyor olması, tablonun bir hikayesi olduğunun kanıtı gibidir[36] Kedinin de dışarıya bakması ve hizmetçinin bir çiçek buketi getirmiş olması, izleyiciyi müşteri pozisyonuna düşürür[44] Hizmetçi "Bu çiçekler yeni geldi Bunları nereye koyayım?" diyormuş gibi bakar Çiçeği kendisinin göndermediğini bilmekte olan izleyicide, ortamda bir başka izleyici daha olduğu duygusu uyanır[36] Bu diğer kişi bir sevgili, müşteri ya da hayran olabilir Bu durumda bu randevunun asla söylenemeyeceği birileri vardır: bir eş, nişanlı, anne ya da büyük anne gibi[44]
Olympia'nın ressamın en "Baudelairevari" eseri olduğu ve Kötülük Çiçekleri'ndeki şiirleri anımsattığı kabul edilir[45] Walter Benjamin'in de belirttiği gibi kadının bakışındaki ifade Baudelaire'in mısralarını hatırlatır: "Bize bakan gözler ayna gibi bir boşluk içerir ve uzaktırlar Kesinlikle bu yüzden bu gözler mesafe haricinde hiçbir şey bilmez Bu gözler canlandığında vahşi bir hayvan gibi avlanacaktır"[45] Baudelaire, modern üst sınıf hayat kadınlarının sadece kutsal varlıklar olarak çizilmemeleri gerektiğini, maddesel olarak da gösterilmelerinin daha doğru olduğunu söylemişti[46] Şair, bu açıdan fahişeler ve ressamların yakın olduğunu düşünüyordu[47] Ressamın vizyonu, dışarıdaki gerçeği anlatabilmesi, bir karakteri ifade edebilmesiydi Olympia'nın elleri dikkati cinselliğine çeker ama yine de onu kapatmıştır Ressam da hem gerçeği üretir, hem de onu izleyiciden uzaklaştırır[47] Bu sebeplerden Olympia Manet'nin alter egosu kabul edilir[26] Manet'nin tabloya "Manette" olarak seslenmesinin nedeni kızın içinde kendi kişiliğini görmesidir[48] Olympia'nın taktığı bileziğin ressamın annesine ait olması ve ressamın sakalından bir buklenin de tablo da çizilmesi bu iddiaları güçlendirmektedir[26]

Olympia'nın elinin detayı El dikkati oraya çekmek istermişcesine cinsel organının üstündedir[49]

Yay gibi gerinmiş durumda olan kedi de tıpkı model gibi izleyicinin gözlerinin içine bakmaktadır

Paul Cezanne'a göre buket natürmortu Manet'nin sanatının en saf haliydi[35]

Siyahi kadın da Baudelaire'in şiirlerindeki hayali, egzotik duyarlılığı temsil ediyordu[50] On dokuzuncu yüzyılın kültürel klişelerinden biri, siyah kadınların beyaz kadınlara göre daha ****e düşkün olduğuydu[50] Tabloda da iki figür birbirinin izdüşümü gibi görünmektedir ve siyah kadının vücudu ön plandaki beyaz kadının varlığını vurgular[51] Her ikisi de benzer aşağı sosyal statüye sahip bu kadınların, erkek fantezisine hitap etmek için çizildiği de iddia edilir[51]
Baudelaire, çok etkilendiği Edgar Allan Poe'nun Kara Kedi isimli hikayesini Fransızca'ya 1857 yılında çevirmişti Manet'nin okuma alışkanlıkları hakkında çok az bilgi olsa da, ressamın arkadaşının bu çevirisini okuduğu düşünülür[52] Bu yüzden de bu öyküde ima edildiği gibi kendi kedisini "kılık değiştirmiş bir büyücü" olarak çizmiş olabilirdi[53]
Dönemin en popüler teması kır/köy resimleriydi[54] Yeterli geliri olmayan, alt sınıf halkı çiziyor olmak ister istemez kapitalizme dokundurmayı gerektiriyordu Hayat kadınlığı da burjuva toplumu için hassas bir konuydu Hem cinselliği hem de paranın önemini içerdiğinden, "kapitalizmin doğasındaki menfaatle ilgili tedirgin edici bir duyguyu" kışkırtıyordu[54] Kır resimleri nasıl alt sınıfın burjuva olma özlemini dile getiriyorsa, Olympia da para özlemini ve sınıf ayrımının yarattığı gerginliği canlandırıyordu[54]
İsim




Olympia, Paris Salonu katalogunda, Manet'nin yakın arkadaşı da olan şair ve sanat eleştirmeni Zacharie Astruc tarafından yazılmış bir şiirle tanıtıldı[55]


Tabloya Olympia isminin verilmesinin sebepleriyle ilgili çeşitli iddialar öne sürülmektedir Manet'nin 1865'e kadar eserine herhangi bir isim vermediği, Paris Salonu'na kabul edildikten sonra arkadaşı Zacharie Astruc'un sergi katalogunda resmin yanına yerleştirilmesi için bir şiir yazdığı ve bu şiirden sonra eserin Olympia olarak adlandırıldığı söylenmektedir[25] Astruc, sonraki zamanlarda Olympia'nın en önemli savunucularından biri oldu ve bu yüzden pek çok eleştiri aldı[56] Şairin, tablo için yazdığı ve katalogda yer alan dizeler şöyleydi:

"
Quand, lasse de songer, Olympia s'eveille,

Le printemps entre au bras du doux messager noir,

C'est l'esclave a la nuit amoureuse pareille,

Qui veut feter le jour, delicieux a voir,

L'auguste, jeune fillle en qui la flamme veille[57]
"




Resmi, Titian'ın Urbino Venüsü'nden esinlenerek yapan Manet'nin çalışmasına tanrıların dağı manasına gelen Olympia ismini verdiği ve böylece de dağı feminenleştirdiği de bir diğer yorumdur[44] Beatrice Farwell ise on dokuzuncu yüzyılda hayat kadınları için "Olympe" takma adının kullanıldığı söyler[58] Alexandre Dumas'nın La Marriage d'Olympe isimli romanında da üst sınıflara hizmet eden kibar bir fahişe tuzak kurarak genç bir aristokratla evlenir Gene Dumas'nın Kamelyalı Kadın romanında ise Olympia isminde bir fahişe vardır[45] Manet'nin edebi bir gönderme yapmak adına resme Olympia ismini vermiş olması da bir olasılıktır[58] Ressam, 1851 yılında izlediği Hoffmann'ın Masalları isimli oyundaki Olympia'yı anımsamış ve tablodaki siyah kediyi de oyundaki kediye bir gönderme olarak çizmiş olabilir[59]
Tarihteki en tanınmış Olympia ise Olimpia Maidalchini'dir[60] Papa X Innocentius'un dul baldızı ve açıkça bilinen metresi olan Maidalchini, Manet'nin ilgisini çekmiş olabilir Çünkü sanatçının hayranlık duyduğu Diego Velazquez, 1649 yılında Roma'yı ziyareti sırasında bu kadının portresini çizmişti[60] Ayrıca Maidalchini, atienne-Jean Delecluze'nun 1862 yılında yeni baskısı yapılmış, o dönem çok popüler olan romanı La Dona Olympia'nın da kahramanıydı ve ressamın bu roman dolayısıyla kadını tanıma olasılığı da vardı[61]

Kaynak : Wikipedia