Çekoslovak Lejyonu Lejyon Rusya Da

Lejyon Rusya'da
Kuruluş
I Dünya Savaşı çıktığında Rusya İmparatorluğu bünyesinde yaşayan etnik Çekler Çar II Nikolay'a başvurarak ülkelerini işgal etmekte olan Avusturya-Macaristan'a karşı savaşmak için ulusal bir birlik kurmak istediklerini ilettiler İstekleri kabul edildi 1914 yılında ilk Çek birliği kuruldu ve Çarlık Ordusuna eklendi Mayıs 1915'e gelindiğinde Avusturya-Macaristan Ordusundan firar eden ve esir edilen Çeklen katılımıyla birlikteki asker sayısı artmaya başladı Şubat 1916'da birlik yeniden teşkilatlanacak ve Mayıs ayında 7300 kişiye ulaşarak kolordu seviyesine çıkar İleride Çekoslovakya'nın ilk cumhurbaşkanı olacak olan Tomas Masaryk ve General Milan Rastislav Stefanik 1917 baharında Rusya'ya gelerek birliğin büyümesi, Çekoslovak Ulusal Konseyinin komutasına girmesi ve Çekoslovakya'nın bağımsız ordusu olarak örgütlenmesini konuşarak Geçici Hükümet ile anlaşırlar Çekoslovak Lejyonu üç alaydan oluşmaktaydı:

1 Alay (Jan Hus Alayı), Şubat 1916'da kuruldu
2 Alay (Jiri z Podebrad Alayı), Mayıs 1916'da kuruldu
3 Alay (Jan Žizka z Trocnova Alayı), Mart 1917'de kuruldu
4 Alay (Büyük Prokop Alayı), Eylül 1917'de kuruldu

Temmuz 1917'ye gelindiğinde toplam asker sayısı 38 bin 500 olacak, lejyondaki asker sayısı 61 bine kadar çıkacaktır I Dünya Savaşı sırasında Rus Çarlık Ordusu bünyesinde 4,112 Çek ve slovak hayatını kaybetmiştir
Sibirya'dan geçiş

Sibirya Müdahalesi





Vladivostok 1918, ABD askerleri şehre girerken onları Japon askerleri selamlıyor






Çekoslovak Lejyonu tarafından öldürülen Bolşevikler


1917 yılındaki Şubat Devrimi ile Çarlık rejimi devrilecek ve ikili iktidar dönemi başlayacaktır Asker ve işçilerin taban örgütlenmesine dayanan Sovyetler ile Çarlık Dumasındaki vekillerin oluşturduğu Geçici Hükümet ülkeyi yönetir Geçici Hükümet, İtilaf Devletlerine verdiği teminatlara göre savaşa devam etme kararını alsa da toplumdaki savaş karşıtlığı yüksektir Ekim Devrimi ile iktidarı alan Bolşevikler emperyalist olarak adlandırdıkları I Dünya Savaşından çekildiklerini açıklarlar Doğu cephesinde savaşmakta oldukları Almanya İmparatorluğu ile 1918 başlarında Brest Litovsk Antlaşmasını imzalayarak savaştan çekilirler Bolşevikler topraklarındaki bu *****lı kuvvetin ülke dışına çıkarak Fransa'da savaşmasını onaylarlar Ancak Rusya'nın Avrupa'daki limanları güven altında olmadığından birliklerin Sibirya üzerinden geçerek, Pasifik Okyanusundaki Vladivostok limanından ABD'ye buradan da Avrupa'ya geçmesi öngörülür Birliğin avrupa'ya geri dönmekte olduğu haberini alan ve artık özgür olan çok sayıda Çek ve Slovak savaş esiri Çekoslovak Lejyonuna katılır
Çek politikacı Masaryk, Lejyon komutanlarına geçmekte olan Rus topraklarındaki karışıklıklara ve iç siyaseti ilgilendiren olaylara karışmamalarını talimatla belirtse de gerçekte böyle olmayacaktır Ekim Devriminden sonra iktidarı alan Bolşeviklere karşı savaşan Beyaz Ordu, Rus İç Savaşını başlatmıştır ve Rusya'da farklı bölgelerde farklı taraflar hüküm sürmektedir Bu iç savaş sırasında *****lı ve kalabalık Çekoslovak Lejyonu taraf olacak ve Bolşeviklere karşı savaşacaktır
Zaten çok uzun olan tahliye güzergahı, dönemin taşıma yoklukları yüzünden de oldukça sıkıntılı ve uzun zaman alarak ilerler En önemli ve işleyen neredeyse tek yol olan Sibirya tren yolu da tıkabasa doludur O dönemde Almanya ile imzalanan Brest Litovsk Antlaşması gereğince Alman, Avusturyalı ve Macar savaş esirleri Sibirya'daki esir kamplarından Almanya'ya bu yolla taşınmaktadır Ayrıca iç savaş ortamında ülkede başıboş kalan bir *****lı kuvvetin varlığını kabul etmeyen Savaş Komiseri Leon Troçki de Çekoslovak Lejyonunun *****sızlandırılmasını emreder
*****larının alınması girişimleri artınca Çekoslovak Lejyonu Mayıs 1918 tarihinde ayaklanır Sibirya tren hattı boyunca cepheye gitmekte olan Alman, Avusturyalı ve Macar askerle Çekler arasında zaten sık sık sürtüşmeler yaşanmaktaydı Chelyabinsk tren istasyonunda yaşanan bir olayın kıvılcım etkisi yaptığı iddia edilse de kanıtlanan bir durum yoktur Sonuçta Bolşeviklerin iktidarda bulunduğu yerlerde Çekoslovak Lejyonu doğrudan Bolşeviklerle savaşacak ve iktidarı Beyaz Orduya verecektir
Tren hatlarındaki sıkışıklık ve kargaşa yüzünden Çekoslovak Lejyonunun tümü aynı zamanda aynı yerde değil, farklı trenlerle farklı şehirlerde ilerlemekte veya beklemektedirler Bu parçalı durumda yerel Bolşevik kuvvetleriyle sayısız irili ufaklı çatışma yaşanacaktır Bölgede Troçki'nin Kızılordusu henüz nüve halinde olduğu için Çekoslovak Lejyonu Trans Sibirya Demiryolu hattı boyunca tek *****lı güç olarak egemen hale gelir ve iç savaş ortamındaki Rus iç politikasına dahil olur Bu birlik üzerinden yapılan planlar arasında Bolşeviklerin aleyhine olası bir İtilaf Devletleri işgalinde kullanılmaları bile vardır
Lejyon, Volga Nehrinin doğusundan Vladivostok'a kadar tren yolu üzerindeki bütün önemli şehirleri çeşitli zamanlarda ele geçirir Çok sayıda mühimmat ve ekipman ele geçiren Lejyon zırhlı trenlerle ilerlemekte ve geçtiği bölgede iktidarı ele almaktadır Bu durum Bolşevik karşıtı muhalif gruplara yarayacak ve Sibirya'da Bolşevik karşıtı hareketler gelişecektir
Bu sırada Masaryk ve diğer Çekoslovak siyasetçiler İtilaf Devletleriyle kurulacak Çekoslovakya üzerine pazarlık yapmaktaydılar İmzalanan Pittsburg Antlaşmasıyla istenilen pazarlık tamamlanır
Çekoslovak Lejyonu karşısında ilk başlarda yenilgi alan Kızılordu ve Troçki ordusunun gelişmesi ve yetkinleşmesiyle birlikte Çekleri yenecek ve tren hattı boyunca Vladivostok yönüne doğru çekilmek zorunda bırakacaktır
Bu sırada Rus İç Savaşının yarattığı iktidar boşluğundan yaralanan İtilaf Devletleri Rus topraklarına asker çıkartmaya başlar Çekoslovak Lejyonunun Vladivostok'da kontrolü Bolşeviklerden almasının ardından ABD, İngiltere, Fransa ve Japonya bölgeye yoğun şekilde asker çıkartacak ve Bolşeviklere karşı katliam başlatılacaktır Yabancı askerlerin Rusya'ya birlik çıkartma tarihleri ve ilk andaki asker sayıları aşağıdaki gibidir:

Nisan 1918, Japonya, 500 asker
Mayıs 1918, İngiltere, 50 asker
Haziran 1918, ABD, 500 asker
Haziran 1918, Fransa
Haziran 1918, İngiltere 600 asker

Bölgeye gelen İtilaf Devletleri askerleri Bolşeviklerle Beyazlar ve Çekler arasında açık savaş ortamına doğrudan dahil olacaklar ve Bolşeviklere karşı saf tutacaklardır Bölgeye yoğun asker çıkartılması ve Çekoslovak Lejyonunun Avrupa'ya gönderilmesi projesi özellikle I Dünya Savaşının beklenmedik bir şekilde Kasım ayında sona ermesiyle anlamsızlaşır Kargaşa bölgede yoğunlaşacak ve bölgede öteden beri sömürge oluşturma özlemi bulunan Japonya doğrudan Bolşeviklere karşı savaşta taraf olur Eylül 1918'e gelindiğinde Vladivostok ve civarında korkunç bir askeri yığınak göze çarpmaktadır:

Japonya: 70000 asker
İngiltere: 829 asker
İtalya: 1400 asker
ABD: 5000 asker
Fransa: 107 Vietnam askeri

Beyaz Ordu ile Kızılordu arasındaki savaş şiddetlenirken Japonya'nın emrindeki Kazak komutan Grigori Semyonov'un yaptığı katliamlar tepki çekmeye başladı
Vladivostok'dan ayrılış
Çok uzun yolculuktan, bitmek bilmeyen çatışmalardan yorgun düşen ve biran önce yurtlarına dönmek isteyen Çekler Bolşeviklerle anlaşırlar 1920 yılında yapılan antlaşmaya göre Çekoslovak Lejyonu ellerindeki Çarlık altınları ve Bolşevik karşıtı Beyaz Ordu komutanı Amiral Aleksandr Kolçak karşılığında Vladivostok'dan ayrılmak için Bolşeviklerin onayını alırlar Sonuçta 67,739 Çekoslovak asker Vladivostok'dan ayrılır ve Çekoslovakya'nın ordusunun belkemiğini oluşturmak için evlerine döner
Geride çok az sayıda Çek ve Slovak komünist kalır Geride kalıp Bolşevik saflarında savaşanlar arasında ileride Aslan Asker Şvayk adlı eseri yazacak olan Jaroslav Hasek de bulunmaktadır Kalanlar arasında Beyaz Ordu saflarına geçenler de olur Bunlardan en bilineni Çekoslovak Lejyonunun komutanlarından General Radola Gajda ileride Çek faşist harketinin önde gelen isimlerinden olacaktır

Kaynak : Wikipedia