Karma Yasası Jainizme Göre Karma Yasası

Jainizme göre karma yasası
Jainizm'de Karma öğretisi, Hindistan kökenli diğer dinlerle kıyaslandığında farklılık gösterir Jainizm'de Karma, sadece eylemlerin sebep ve sonuçlarının kaçınılmaz olduğuna dayalı yasa olarak değil; ayrıca bunların temelini kavrama bilincidir Jainizm taraftarları bu anlamda ince maddelerden oluşan, algılanamayan "Karma parçaları"ndan veya "karmik töz"den bahsederken, iki ayrı kategoride sınıflanan toplam 148 çeşit tözün varlığını savunurlar
Bu geniş kapsamlı sınıflandırma, "Dokuz Gerçek" (nava tattvani) öğretisinin temelindeki detayları açıklayarak, kavramayı sağlayan, yol gösteren bir kılavuzdur, bir rehber kitaptır Amacı; öğrencilerin, Jain öğretisinin önemli koşullarını teoride başarılı bir şekilde anlamalarına yardımcı olmaktır
Birbirini takip eden konular, örneğin; Karma etkisinin nasıl meydana geldiği, hangi şekillerde ortaya çıktığı, Karma etkisinden ne şekilde kurtulunacağı ve ayrıca var olan Karma'nın nasıl azaltılacağı, Yeniden Doğuş Döngüsü'nden (Reenkarnasyon) ne şekilde kesin olarak kurtulunacağı konuları pratik olarak açıklanmıştır "Dokuz Gerçek" öğretisinin çıkış noktası, Jain düşüncesine göre tüm evrende var olan iki temel öz'ün (dravya) şeklidir Bunlar:

Bilinç; sonsuz sayıda insan ruhundan oluşan bilinç
Bilinçsiz; beş kategoriye ayrılan (1) Madde, Karma olarak sayılan; (2) Uzay, boşluk (akasha), (3) Hareket alanı (dharmastikaya), (4) Huzur, sessizlik alanı (adharmastikaya) ve son olarak (5) Zaman (kala)

Karma anlamıyla "Madde" ve Ruh arasındaki sorunlu ilişki, bu tanıma göre Yeniden Doğuş Döngüsü'nün (samsara) işleyişidir
Bilinçsizce yapılan eylemler (mithyatva) sonucunda, ruhlar, evrenin sonsuz başlangıcından beri var olan sayısız Karma'lar yaşar Bu sayede Karma her bir ruhun cismi bedeninde toplanır; bu bir tür ince tözden bir araya gelen bir kabuktur; ruh bunu sarar ve artan bir yoğunluk derecesi ile iki ayrı kabukla daha birleştirir Bilinçsizce, cahilce kavramı (mithyatva) bu bağlamda her ruhun Samsara döngüsüne bağlı kalması ve kendi öz varlığını unutması anlamına gelir Karma etkisiyle, bireylerin kişiliğinin oluşmasında ortaya çıkan sonuçlar, özellikle beden ve bedenin fonksiyonlarının bilinçsizce davranması; sınırsız algılama (anant darshan), her durumu idrak etme, her şeyi anlama (ananta jnana), sonsuz enerji ( ananta virya) ve sonsuz mutluluk (ananta sukha) gibi içimizde saklı bulunan özelliklerdir Bu özelliklerin açığa çıkmasıyla, bilinçsizlik yavaş yavaş azalır ve sonunda Karma etkisi altında kalma, bu döngüye bağlı olma zorunluluğu ortadan kalkar Ruhun, bu her iki farklı olası görüntüsünü birbirinden ayırdetmek için, Jainizm'de "birbiriyle bağlantılı, bağlı" (samsari) ve "birbirinden bağımsız" (mukta) ruhlar olarak belirleyici özellikler vardır Duruma bağlı olarak ruh dönüşümü, dört farklı şekilde ortaya çıkar Bunlar; insan dünyası (manushya), bitki ve hayvan dünyası (tiryancha), göksel Tanrılar dünyası (devaloka) ve yedi cehennem'dir (naraki) Hatta dağlar, kayalar, tepeler, nehir, çayır, çimen, rüzgar ve fırtınalar, Jain inancına göre, Samsara döngüsü içinde bulunan sayısız ruhların var olduğu dünyada insan dışındaki her şeyin varlığını sona erdirebilir; çünkü tek bir varlık olarak insan tüm kurtuluş çözümlerini beraberinde getirir
Tüm Karma'larından arınmış bağımsız ruh "Siddha" olarak adlandırılır Siddha'ların, sınırsız kazanım ve sonsuza dek var olmak gibi, "Siddhashila", yani evrenin en yüce mertebesiyle mükemmel uyum içinde ve Samsara'da -birincil dünyada- Karma etkisinden tamamen arınmış bir şekilde var olmak gibi doğal özellikleri vardır Bu özel ruhlar saf bilinçle var olurlar; onların varlığında, düşünce, duygu, arzu yoktur, bedensel dürtülerden arınmışlardır
Jain'lerin uygulamalı olarak, dünyadaki olayların temelini oluşturan maddelerin her birini farklı özellikleriyle öğrenmeleri, bilinçsizce yaşamaktan uzak kalmaya çalışmaları ve doğa olaylarına uygun yaşamaları ve bunların sonunda, tüm maddelerden bağımsız yaşamayı (kaivalya) öğrenmeleri gerekir
Karma etkilerinden ilerki zamanlarda sakınmak için, Karma etkilerinin sebeplerinin, çok iyi öğrenilmesi gereklidir Sakınılması gereken tek sebep sadece bilinçsizlik değildir Kişinin kendi kontrolünü kaybetmesi (aviratti), düşüncesizlik (pramada), hırs, öfke, gurur gibi tutkular (kasaya), ayrıca beden, konuşma ve zihin faaliyetlerinin etkilerini de Karma oluşturur
Ayrıca Karma çeşitleri, amaçlara göre farklılıklar gösterir ve iki ana gruba ayrılır
Zararlı Karma (ghati karma)

Jnana-varaniya karma: "Her şeyi idrak eden, her şeyi bilen Ruh"u bozan, Karma'dır
Darshana- varaniya karma: Ruhun sınırsız algı yeteneğini köreltir
Mohniya karma: Doğru algılama, doğru davranma, doğru hareket etme yetisini azaltır, böylece ruh kendini diğer maddelerle özdeşleştirir
Antaraya Karma: Ruhun sonsuz enerjisini azaltıp iyi eylemler yapmaya engel olur

Zararsız Karma (Ahgati Karma)

Vedniya karma: Mutlulukla birlikte üzüntü de vererek, ruhun aşırı mutluluk hissetmesini engeller
Nama karma: Sadece beden üzerinde yaşanır ve böylece herhangi bir şekli olmayan ruhun varlığını gizler
Gotra karma: Ruhun sakinliğini, huzurunu bozar ve ayrıca bu Karma, kişinin hangi Kasta ait olduğunu, hangi aileye mensup olduğunu, toplumdaki yerini ve kişiliğini belirler
Ayu karma: Kişinin ölüm zamanını belirler ve böylece ruhun ölümsüzlüğünü gizler

Sadece, tamamen ruhu etkileyen zararlı Karma'lar, yaşam süresini azaltabilir Bunun üstesinden gelebilmek için "Kevala jnana", yani "Her şeyi bilmek, anlamak, idrak etmek" uygulanmalıdır Bu durum "Kevali" (her şeyi bilen), "Arihanta" (kutsal olan), "Jaina" (galip olan, yenen) şeklinde ifade edilir
Zararsız Karma, bedeni doğru kullanmayı sağlar ve bu fiziksel ölüme kadar geçen süre için gereklidir Bu "Kevali" durumu, ölüme kadarki süre için çok önemlidir Bu aşamada ruh, yeniden bedenleşme için kendini tamamlar ve Siddha olma yolunda ilerler Karmik etkilerin ruha bağlı olarak ortaya çıkması, bu süreçte sorumlu olunan eylemleri bilinçli olarak etkiler Karma etkileri ruhta var olduğu sürece, eylemleriyle kişi belli bir olgunluğa erişse bile, Karma kişide sürekli etkisini gösterir Bu durumda bu etkiler ya kısa bir süre içinde ya da bir sonraki Yeniden Doğuşun hemen ardından kendini gösterir Sürekli olarak kendini yenileyen ve ilerleyen Karma etkisi, ruha bağlı olarak, değişim sürecinde dünyevi olaylardan da etkilenir Karmik etkilerin ruhta var olmasıyla birlikte, birçok karma, kişinin her eyleme bakış açısı doğrultusunda ortaya çıkar Davranışlarda ne kadar doyumsuzluk, açgözlülük, kızgınlık, sinir varsa ruh içinde o kadar çok Karma oluşur Ruh sakinlik, dinginlik (madhyastha) ve merhametle (karuna) kendini geliştirir ve böyle davranmakla çok daha az Karma etkisi oluşur
Asıl amaç, kendini temizleme, arınma ve yeni Karma etkilerinin oluşmasını durdurmaktır Bu amaç için Jainizm'de çeşitli ahlaki davranış kuralları ve uygulamalar vardır Bunlar:

Dikkat edilmesi gereken "beş itina" kuralı (samiti): öğrencilere öğretilen; 1Yürümek, 2 Konuşmak, 3 Sevap kazanmak, 4 Çevredeki her nesneye ve çöplerin temizlenmesine dikkat etmek, 5 Hiçbir canlıya zarar vermemek


Üç Kısıtlama (gupti), 1 bedeni, 2 konuşmaları, 3 ruhu kontrol edebilmek


On Erdem (yati dharma): 1 Hoşgörülü olmak, 2 Alçak gönüllük, 3 Temiz ahlaklı, namuslu olmak, 4 Tok gözlü, sade olmak, 5 Dürüst olmak, 6 Kendine hakim olmak, 7 Dünyevi duygulardan arınmış olmak, 8 Özverili olmak, 9 Sükünetli, sakin olmak, 10 Mütevazı olmak


Oniki Görüş, (Düşünce) (bhavna): 1 Kararsız olmak, 2 Savunmasız olmak, 3 Yeniden Doğuş, 4 Ruhun yalnızlığı, 5 Bilinçli ve Bilinçsiz olma arasındaki ayrım, 6 Beden Kirliliği, 7 Karma Etkisi, 8 Karma etkisinin durması, 9 Karma Yapısı, 10 Dünyanın Fani, geçici oluşu, 11 Üç İyilik Kuralını Gerçekleştirmenin Zorluğu (Aydınlanmanın Azalması), 12 Doğru Öğretinin Bulunmasının Zorluğu

Yeni Karma'ların yaşanmaması ancak toplanan Karma'ların sona ermesinden sonra olur Bu durum, katı çilekeşlik, dervişlik (tapas) uygulamalarının sonucunda meydana gelir Jainizm'de 2 tür dervişlik vardır

Dışa dönük dervişlik (bahya tapas): Arzuların ortaya çıkmasına karşı vücudu disiplin eder Bu dervişlikteki uygulamalar; düzenli oruç tutma, belli bir süre tamamen yeme ve içmeden uzak durma (anashana); açlık hissini bastırmayacak şekilde daha az yeme (unodari); beslenme ve yaşam için ihtiyaç duyulan maddelerde kısıtlama (vrtti-parisankhyana); yağ, süt, çay, tatlı, kızartma, baharatlı gıda ve meyve sularından uzak durma (rasa- parityaga); aşırı sıcak ya da soğukta yalın ayak yürümenin veya saçın çekilmesinin verdiği acı gibi fiziksel ağrılara karşı dayanıklı, iradeli olma (kaya-klesha); içe dönük bir halde, bir yerde yalnız ve huzurla oturmaktır (sanlitana)


İçe dönük Dervişlik (abhyantara tapas): Kötü eylemlerden pişmanlık duymak (prayashchitta); keşişlere, dervişlere, rahibelere, yaşlı insanlara karşı alçak gönüllü davranmak (viyana); keşişlere, dervişlere, rahibelere, yaşlı insanlara, dertlilere, hastalıklılara yardımcı olmak (vaiyavrata); kutsal yazıları ve dersleri dikkatlice dinlemek (svadhyaya); meditasyon, derin düşünme uygulamaları yapmak (dhyana); beden, konuşma ve zihin faaliyetlerinden kaçınmak (kayotsarga) gibi uygulamalarla ruhu temizlerler

Sürekli uygulamalar sayesinde dört kötü Karma etkisi ortadan kalkar ve "Kevala-Jnana", yani her şeyi bilme, idrak etme, anlama aşaması başlar Ölüm zamanına kadar, dört zararsız Karma'lar ruhtan ayrıldığında "Moksha"ya (Nirvana) ulaşılır Moksha (Nirvana), Yeniden Doğuş'un nihai kurtuluşudur Oraya varan Ruh, evrenin en yüce yerindedir ve orada sonsuz mutluluk ve huzura kavuşur ve bir daha asla karışık Samsara döngüsüne dönmez

Kaynak : Wikipedia