Gazneli İ. Mesut

I Mesut adına kesilmiş bir sikke


Gazneli I Mesut (Farsça: Û?) (ö 17 Ocak 1041), 1031-1041 yılları arasında hüküm süren Gazne Devleti sultanı
Gazneli Mahmut 30 Nisan 1030 tarihinde öldükten sonra, hanedan üyeleri tarafından 33 yaşındaki Gazneli Muhammet tahta geçirildi Muhammet tahta geçer geçmez sarayda bazı anlaşmazlıklar çıkmış ve bazı komutanlar ve köleler Mesut'un yanına kaçmıştı Bu sırada İsfahan'da bulunan Mesut'a babasının ölüm haberi, 26 Mayıs 1030'da ulaşmıştı Kardeşiyle yapacağı taht mücadelesi için ülkenin batı kısmını vekiline bırakarak Rey'e geldi Kardeşine bir mektup yollayan Mesut, kardeşinin vekili olmak ve hutbelerle paralarda kendi adının da zikredilmesini istedi Ancak, Muhammet bu istekleri kabul etmedi
Abbasi halifesi El-Kadir ve Horasan orduları kumandanı gibi makam sahibi olan kişilerin de kendini hükümdar olarak tanıdığını haber alan Mesut, Karahanlı hükümdarının da desteğini almış ve babası Gazneli Mahmut devrinde ülkeden kovulan Türkmenlerin geri gelmesine izin vermiştir Gazneli Muhammet, sultan oluşundan 4 ay sonra, kardeşinin üzerine yürüdü Ordu komutanları Rey'e ulaşmadan, Muhammet'e artık Sultan Mesut'a tabi olduklarını bildirdiler ve Muhammet'i yol üzerindeki bir kaleye hapsettiler
Gazneli Muhammet'i hapseden komutanlar, Ekim 1030'da Gazneli I Mesut'un adına hutbe okuttular ve bunun üzerine Mesut, hükümdar oldu Gazneli Sultan Mesut, ilk iş olarak hapiste bulunan kardeşi Muhammet'in gözlerine mil çektirdi Sonra, amcası Yusuf'u Kusdar valisi olarak görevlendirdi Mesut'un Belh'te bulunduğu sırada Kirman'dan gelen casuslar, bu bölgenin karışıklık içerisinde olduğunu belirttiler Sistan'a komşu olması yönüyle stratejik bir konuma sahip olan Kirman, 1031 yılında kesin olarak Gazneli hakimiyetine alındı
Karahanlılar'la 1032'de yaptığı Debusiye Savaşı'nda üstünlük sağlayamayan Mesut, Gazneli Mahmut'un oğlu olduğunu iddia eden Ahmet Yınaltegin'i öldürtmüş ve Selçuklulara karşı birtakım seferler düzenlemiştir 24 Mayıs 1040'taki Dandanakan Savaşı'nı kaybetmesinin ardından Hindistan'a gitmeye karar veren Mesut, oğlunu ve devlet hazinesini de yanına alarak Hindistan yoluna çıktı Ancak, Türk ve Hint gulamlarının yoldatken ayaklanması sonucu Mesut'un kardeşi Gazneli Muhammet, 21 Aralık 1040'ta ikinci kez Gazne sultanı ilan edildi ve Mesut, hapse atıldı Sonra da 17 Ocak 1041'de bu kalede öldürüldü[10]

Kaynak : Wikipedia