United Fruit Company Bölgeye Etkisi

Bölgeye etkisi
Şirketin Latin Amerika ülkelerinin sosyal ve ekonomik hayatında büyük etkisi oldu Şirkete dair yönetltilen eleştiriler de bu etkiyle ilgidir Şirketin koloni çağındaki uygulamaları çağrıştıran örgütlenmesi, uyguladığı yoğun çalışma koşulları ve çiftliklerinin faaliyet gösterdiği ülkelerdeki siyasi yapıya müdahalesi yüzünden "muz cumhuriyeti" terimi ortaya çıkmıştır
Kötü şöhreti
United Fruit sürekli olarak çıkar sağlamak amacıyla çeşitli ülke hükümet yetkililerine rüşvet vermek, işçilerini sömürmek, vergi vermeyerek faaliyet gösterdiği ülkeye yatırım yapmamakla eleştirilmektedir Ayrıca tekelci yapı kurmakla itham edilmektedir Şirket, Latin Amerikalı gazeteciler tarafından "ahtapot" olarak adlandırılmakta ve bölgedeki sol partiler sürekli olarak şirket işçilerini grev yapmak için teşvik etmektedir Şirketin bölge ülkeleri üzerindeki egemen yapısı, Latin Amerika'daki komünist partiler tarafından Bolşevik lider Vladimir Lenin tarafından formüle edilen emperyalizmin doğrudan yansıması olarak tanımlanmaktadır Latin Amerika ülkelerinin bağımsızlığından yana tavır alan önde gelen yazarlar olan Carlos Luis Fallas (Kosta Rika), Ramon Amaya Amador (Honduras), Miguel Angel Asturias (Guatemala), Eduardo Galeano (Uruguay), Gabriel Garcia Marquez (Kolombiya) ve Pablo Neruda (Şili) eserlerinde şirketi eleştireceklerdir
Guatemala
1954 yılında Guatemala'daki seçim yoluyla iktidara gelmiş olan Albay Jacobo Arbenz Guzman hükümeti, ülkeyi Honduras'dan işgal eden ABD destekli Albay Carlos Castillo Armas tarafından devrilir ABD Başkanı Dwight Eisenhower tarafından onaylanan harekat için Armas'ın askerleri CIA tarafından *****landırılmış, eğitilmiş ve desteklenmiştir Darbeden önce Guatemala'da faaliyet gösteren United Fruit Company yöneticileri ABD'deki Truman ve Eisenhower yönetimlerini uyararak başa gelen Arbenz'in Guatemala'yı Sovyetler Birliğine yaklaştıracaklarını iddia etmişlerdir Arbenz'in solcu olmasının yanı sıra hükümetin almak üzere ilan ettiği toprak reformu kararı da United Fruit şirketini olumsuz yönde etkileyecektir Guatemala'daki en büyük şirket olan United Fruit toprak reformunun hayata geçirilmesi halinde topraklarının %40'ını kaybedecektir ABD Dışişleri Bakanı John Foster Dulles komünizme düşman bir kişiydi ve sahibi olduğu Sullivan & Cromwell Avukatlık Bürosu aracılığıyla United Fruit ile ilişkideydi Kardeşi Allen Dulles ise CIA şefiydi ve United Fruit yönetim kurulundaydı Bunun gibi ABD dış siyasetinde etki sahibi çok sayıda yetkili 1950'li yıllarda United Fruit ile bir şekilde ilişki halindeydi Ancak darbe şirkete yarar sağlamadı Hisselerinin değeri düşüşe geçti, Eisenhower yönetimi tarafından başlatılan anti-tröst yasaları da şirketi etkileyecektir Şirket Guatemala'daki son işlerini de 1972 yılında tasfiye edecektir
Küba
Şirketin Küba'daki yatırımları, özellikle Oriente bölgesindeki şeker değirmenleri 1959 yılında gerçekleşen Küba Devrimi sonrasında ulusallaştırılacak ve Fidel Castro yönetimi bu işletmelere el koyacaktır 1960 yılı Nisan ayına gelindiğinde Castro, United Fruit şirketini Kübalı muhaliflere destek vermek ve adaya bir işgal planlamakla suçlayacaktır Castro ABD'yi "Küba, Guatemala olmayacaktır" diyerek uyarmasına rağmen ABD destekli Kübalı sürgünler 1961 Nisan ayında Domuzlar Körfezi Çıkarması ile çıkacak ancak başarısız olacaklardır Şirket ek konulan mal varlığına dair Küba hükümetinden zararlarını tazmin edemeyecektir
Kolombiya
Latin Amerika bölgesinde United Fruit işçilerinin en ses getiren eylemi 12 Kasım 1928 tarihinde yaşanır Onbinlerce işçi işi bırakacaktır 6 Aralık günü grevci işçilere saldıran General Cortes Vargas komutasındaki ordu birlikleri yüzlerce işçinin ölmesine sebep olacaktır Ordu birlikleri alınan ateş etme kararını işçilerin arasında komünistler olduğunu iddia ederek savunacaktır Kolombiyalı milletvekili Jorge Eliecer Gaitan, askerlerin United Fruit şirketinin talimatıyla ateş açtıklarını iddia edecektir Olay büyüyerek bir skandal halini alacak ve 1930 yılında devlet başkanı Miguel Abadia Mendez'in Muhafazakar Partisinin 44 yıllık hükümetinin sona ermesine yol açacaktır
General Vargas, olaylardan sonra yaptığı açıklamada işçilere ateş etme emrini verirken, şirketin ABD'li personelini koruma bahesiyle bir ABD askeri çıkarmasını engellemeyi düşündüğünü söyleyecek; buna karşılık Meclis'de konuşan milletvekili Gaitan ise aynı kurşunların yabancı işgalciye karşı da kullanılabileceğini söyleyecektir Olaydan sonra ABD Bogota Elçiliğinden ABD Dışişleri Bakanlığına çekilen 29 Aralık 1928 tarihli telgraf olayda ABD'nin ve United Fruit şirketinin rolünü aydınlatmaktadır: "Gururla belirtirim ki United Fruit şirketinin yetkilisinden aldığım bilgiye göre son olaylarda Kolombiya Ordusunca öldürülen grevci işçilerin sayısı beş ila altı yüz civarındayken sadece bir asker hayatını kaybetmiştir" Olaylar daha sonraları La Violencia olarak adlandırılacak iç savaş döneminin ilk adımı olarak gösterilir

Kaynak : Wikipedia