Kizikos Kentin Tarihi

Kentin Tarihi
Kyzikos antik kenti, Balıkesir İli Erdek İlçesi sınırları içinde, antik dönemde Arktonnessos (Ayı Adası) ya da Arkton Oros (Ayılar Dağı) olarak anılan Kapıdağı Yarımadası'nın ana kara ile birleştiği kıstağın güney ucuna yakın kısımda, Erdek-Bandırma karayolu üzerinde, Erdek'ten 8 km doğuda yer almaktadır Kente ait kalıntılar kuzeyde Dindymos (Ayı Dağı), Hamamlı ve Belkıs (Yeniköy) köyleri, batıda Düzler köyü, güneyde Düzler köyü ve Marmara Denizi, doğuda Aşağıyapıcı köyü ve Bandırma Körfezi ile çevrilidir Propontis'de üç doğal limana sahip, stratejik açıdan hem anakara, hem de Kapıdağı'nı kontrol edebilecek konumda olması nedeniyle, Kyzikos yerleşme yerine Tunç Çağı'nda yerleşildiğini kabul etmemize karşın, şimdilik bunu destekleyecek arkeolojik bulgulara sahip değiliz Çünkü Tunç Çağı sonu-Demir Çağı başında Thrak kavimleri Batı Anadolu ve Marmara bölgesi sahillerine yerleşmişlerdir Ancak bu kültüre ait "Bukelkeramik" henüz Kyzikos'ta bulunamamıştır Yapılacak kazılarda bu seramiğin burada olup olmadığı ortaya konabilecek Strabon, Amazonlar'ın Mysia, Karia ve Lydia arasına yerleştiğini, daha sonra Mysia bölgesine Aeoller ve Ionlar'ın geldiğini belirtir Ayrıca Aeol kolonilerinin de Kyzikos'a bağlı yerlerden Kaikos Çayına kadar olan bölgeye yayıldığını, Thrakia savaşı sonrasında bu bölgeye yerleşen Pelasglar'ın da Aeol ve Ionlar'ın Anadolu'ya göçleri sırasında yok olduklarını ileri sürer Ancak Hasluck, Pelasglı Dolionlar'ın Thesalia halkı olduğunu, Aeol baskısı sonucu Hellespontos'a göç ettiğini ve bunların bu gün kalıntılarını gördüğümüz Kyzikos'u kurduğunu savunur Strabon da, Aisepos Çayı'ndan Rhyndakos Çayı ve Daskylitis Gölü'ne kadar uzanan bölge halkının "Dolionlar" olduğunu kabul eder Kyzikos da bu sınırlar içine girmektedir Bunun sonucunda Pelasglı Dolionlar'ın Thrakia'dan geldikleri söylenebilir Mitolojiye göre kentin kurucusu olarak kabul edilen Kral Kyzikos'un Thrak Kralı Eusorsos'un soyundan geldiğinin kabul edilmesi de kent halkının Thrak kökenli olduğu görüşünü desteklemektedir Kyzikos tarihi, araştırmacılar tarafından Miletos kolonisi olmasıyla başlatılır Strabon, Lampsakos'lu Anaksimenes'den aktararak, Kyzikos'u Miletoslular'ın kolonize ettiğini bildirir Eusebios'un kroniğinde de Miletos'un ilkin MÖ 756, ikinci olarak MÖ 679 da Kyzikos'u kolonize ettiği belirtilmektedir MÖ 546 da Persler'in Lydia krallığını yıkmaları üzerine onların egemenliğindeki topraklar ve sömürgeci Miletos idaresindeki bölge, Persler'in lehine el değiştirir Bu galibiyet sonrası, önceden Lydia devleti egemenliğinde olan topraklar Persler tarafından iki satraplığa bölündü Güneydeki satraplığın başkenti Sardes, kuzeydekinin ise Daskyleion idi Daskyleion satrabı Mitrobates kısa zamanda topraklarını genişletti ve Kyzikos da Daskyleion'a bağlandı Lade savaşı sonrası MÖ 493 de Persler'in müttefiki Fenikeliler, isyan eden Ionialılar'a yardım eden Mysia kentlerine saldırır Kapıdağı yarımadasında Prokonnesos ve Artake'yi yakıp yıkmaları üzerine, Kyzikoslular aynı durumun kendi başlarına da geleceğinden korktuğundan Daskyleion satrapı Megabazos ve oğlu Oibares'e giderek Pers yönetimini kabul ettiklerini belirttiler MÖ 479 da Ion birliğinin Pers donanmasını Mykale'de yenmesinden sonra oluşturulan Attik-Delos Deniz Birliğine birçok Ion kenti gibi Kyzikos'da MÖ 478 de katıldı ve 9 talent vergi ödemeyi kabul etti MÖ364 yılında Kyzikos, Atina donanmasının amirali Timotheos'un da yardımıyla, Daskyleion satrapı Ariobarzanes'e isyan ederek bağımsızlığını ilan etti Bu başarı üzerine Kyzikos, II Attika-Delos Deniz Birliği'ne girdi, ancak bir yıl sonra bu birlikten ayrıldı Bundan sonra Kyzikos, Asya'da önemli ticaret merkezi oldu MÖ 362 de ise Kyzikos, Artake'yi (Erdek) ele geçirdi




Bas-relief of a charioteer, late 6th century,shows Hittite influence at Cyzicus


Makedonyalı Büyük İskender'in MÖ 334 de Hellespontos'u aştıktan sonra Dasklyleion'u ele geçirdi, Zeleia'yı Kyzikos'a bağladı Philetairos'un MÖ 280-275 yılları arasında yaptığı yardımlarla Kyzikos ile Pergamon arasında başlayan dostluk ilişkileri I Attalos'un (MÖ 241-197) Kyzikoslu Apollonis ile evlenmesi üzerine daha da güçlenmiştir Kyzikos'un parlak dönemi MÖ133 de Pergamon krallığının IIIAttalos'un (MÖ138-133) vasiyeti ile Roma İmparatorluğu'na bağlanması sonrasında da devam etti Kyzikos bu dönemde Roma ile iyi ilişkiler kurmaya çalışmıştır Ancak bu durum IMithridates savaşı ile büyük ölçüde kesintiye uğramıştır Caeser'in MÖ 15 Mart 44 tarihinde öldürülmesi ile Kyzikos'un da kaderi değişmiştir MS 37 yılında Tiberius'un ölümü üzerine İmparatorluk ile Kyzikos kenti arasındaki ilişkilerin de düzelmeye başladığını görüyoruz İmparator Galigula'dan (MS 37-41) İmparator Hadrian (MS 117-138) dönemine kadar Kyzikos tarihi hakkında pek fazla bilgimiz yok Ancak bu dönemde Kyzikos, Roma için önemli bir kent haline gelmiş olmalı ki, MS 1011117 de meydana gelen 7 şiddetindeki depremle büyük ölçüde tahrip olunca, İmparator Hadrian'ın cömertçe yaptığı yardımlarla yeniden onarılmıştır ve MS 124 de, Asya gezisine çıkmış olan İmparator Hadrian da Kyzikos'a uğrar Antoninler dönemini, diğer pek çok kent gibi Kyzikos da barış ve huzur içinde geçirmiştir Severuslar döneminde Roma'da başlayan iç çekişmeler Anadolu kentlerine de yansımıştır Ancak Kyzikos'un, Septimus Severus ile Pescenius Niger arasındaki çekişmede, Septimus Severus'u desteklemesi nedeniyle fazla zarar görmeden bu dönemi geride bırakmıştır Roma İmparatoru M Aurelius Quintillus MS 270 de Kyzikos'da sikke bastırmıştır Bu da Kyzikos'un önemini vurgulamaktadır MS 297 de İmparator Diokletianus'un, İmparatorluğun vilayet teşkilatlarında yaptığı düzenlemeler sonucu Asya eyaletleri de yeniden düzenlenmiştir Bunun sonucunda Kyzikos, Troas ve Küçük Frygia'nın bir bölümü ile 33 kentti içine alan Hellespontos Eyaletinin merkezi oldu Bu durum MS 324 de Bizans'ın Doğu Roma İmparatorluğunun başkenti olmasına kadar devam etmiştir MS 672-678 yılları arasında Emevi halifesi Muaviye'nin Byzans'a yaptığı seferde kışın Kyzikos'da kaldığı biliniyor Ancak kent bu dönemde büyük ölçüde tahrip edilmiştir 1063 depreminden sonra kent tamamen terk edilmiştir 1078 de Vali Nikephoros, Bizans'a isyan etmiş, Kyzikos'da topladığı ordusu Selçuklu Beyler'inin yardımı ile Bizans ordusu tarafından yenilgiye uğratılmıştır 1085 yılında Kyzikos ile çevresi Selçuklular'ın egemenliğine girmesine karşın, bu bölge sık sık el değiştirmiş ve 1336 yılında Osmanlı yönetimine girmiştir

Kaynak : Wikipedia