Nefs Çeşitleri ....

nefsin 7 mertebesi vardır




Emmare Nefsin Galip Sureti

1- Mana alemi itibariyle nefs-i emmarenin tagutu ,ahlak ve tabiatiyle yaşadığı hayvanın suretine dönüşür;maddi bedenin suretinin hakilatinden uzaklaşır

2- Beyincik içerisindeki kirpi (1) suretinde nefsin istek ve arzularının =azimlerinin okları fiile geçireceği azanın sinir sistemi içerisinde hükümran olmasıyla derhal kalp ,kendisine has suretinden çıkar=lekelenir
Azanın işlemesiyle de ruh mesh olup,işlediği işi kendisine ğalip olan hayvanın suretine dönüşür ;gazap itibarıyla köpek=tazılaşır,(2) şehvet itibarıyla domuzlaşır(3)

3- İsteğine kavuşması için nifak ve riya=gösteriş vasıfları yüzünden bukalemun(4) veyahud da maymunlaşır (5) yahud da tilkileşir

4- Bütün bunlarda galip gelmesi için helal,haram demeksizin mideye celbettiği gıdalar sebebiyle diliyle otları karıştırıp yiyen inek (6) suretine girer

5-Şeytaniyye nefsi itibarıyla her bir an başka,başkahayvan suretine girer
Bütün bunlarda maksadına ulaşamadığı zaman sırtlan=kaplanlaşır
(7) Hırs hased ve ihtirasından dolayı kurt olur
(8 Faaliyetinde başarısız olursa akrepleşir;
(9)kendi kendini sokar=intihar eder
Başarılı olduğu takdirde bir taraftan karga ve papağan
(10)gibi kendini temize çeker;kırkayak
(11)gibi onunla göründüğü güzel ahlakla kamuflaj yapar ve zehirli yılan
(12)gibi sokar

6- Şeriatın= İslam dininin aleyhine döndüğü için kırkayak gibi onunla göründüğü güzel ahlakla kamuflaj yapar;inkarını gizlemekte timsah (13)suretine dönüşür ve ahtapot gibi gayrın kanını emmek için ona yapışır
Ve artıkاَناَ
<<Ben>> der; kendi kendine tapar yahud en çok korktuğu yahud en çok sevdiği gayrına tapar



Levvame Nefsin Ne Galip Ne Mağlup Sureti

1- Zaman,zaman ilahi buyrukları işiten emmare nefsin tağutu yaptığı işlerinin sonucunu düşünüp korkar
Korku kendisine telaş elem ve mahcubiyet verir yaptığından pişmanlık duymasıyla beyincik içerisindeki kirpi suretinde nefsin azimlerinin korkudan dolayı fiile geçiremeyeceği azanın sinir sistemi içerisinde zaif kalmasıyla derhal lekelenen kalb ruhun derin merkezlerinden kopan nurani parıltıları akseder;kendisine has suretine dönüşür

2- Eğer levvame=kendi kendini kınayan nefs;korku mahcubiyet ve utanç hasletleriyle hissen inandığı yahud muşahede ettiği ilahi buyrukların kılıcıyla adamakıllı korkup teslim olursa ,korkusu sevgiye dönüşür şirk,nifak ve riyadan, Tevhid,ihlas ve takvaya sarılır; utanç,korku,mahcubiyet halinde diliyle söylediği=zikrettiği lafzın telaffuzundan mesela
اَللّهْ اَللّهْ
(Allah Allah) değişinden nur kıvılcımları,dimağın içerisinde hayvan suretinde olan his ve duyguların üzerine şimşekler gibi yağar; teker,teker planlanan çizgi ve suretleri siler; artık önceki menfi tüm istek ve arzuları imha eder
Tevbeyle, takvayla ilhamlanır Levvame nefsin vasıfları mülhemeye dönüşür



İlhamlanan Nefsin Sureti

1- Mülheme=ilhamlanan nefs ilahi buyrukların kılıcıyla adamakıllı korkup teslim olduğu korkusu ilahi sevgiye;inkarı imana;şirk,nifak ve gösterişi sıdk ve ihlasa dönüştüğü halde diliyle söylediği=zikrettiği lafzın telafuzundan mesela اَللّهْ اَللّهْ
(Allah Allah) değişinden nur kıvılcımları , dimağın içerisinde hayvan suretinde olan his ve duyguların üzerine şimşekler gibi yağdığı andan itibaren basireti=kalp gözü açılır; melekler vasıtasıyla konuşturulur,ilahi buyruklar nefse öğretilir

2- İlahi sevgi ve emrlere teslim olmak sıdk ve ihlas nisbetinde feraseti=dimağın içinde altıncı hissi açılır
Ve bu açılışla önceden hayal zannettiği uhrevi saadetleri,cenneti,cehennemi azap ve sevabı gözüyle görür gibi olur



Mutmainne=Sukunet Bulan Nefsin Sureti

1-İlâhî sevgi ve emrlere teslim olan, sıdk ve ihlas nisbetinde ferâseti = dimağın içinde altıncı hissi açılan ve bu açılışla, önceden hayal zannettiği uhrevi saadetleri, cenneti, cehennemi, azab ve sevabı kalb gözüyle gören mülheme nefse, bir taraftan şeytan, bir taraftan melek musallat olur

2- Başta İlâhî inayet olmak üzere kâmil mürşid, mülheme nefse şeytan tarafından gelen vesveselerin yollarını kapatma usûlünü sâlike bildirir; salik de gördüğü, işittiği zihnî ışık ve telkinleri sarf-ı nazar edip, benliğini şeyhinin benliğine, iradesini onun iradesine fenâ buluncaya kadar dercetmekle mutmain olur = sükûnet bulur
Artık şeytanın kaçmasıyla melek, sâlikin kalbi içinde oturur; oturan kâmil mürşidin rûhaniyeti olan melek, şeyhinin vazifesini görür, irşad ederNûrun kalbe girişinin manasıda budur



Radiye Nefsin Sureti

1-Mutmain olan ve sükûnete eren ruh, kalb ve akıl, şeyhin vazifesini gören rûhâniyetinin = meleğin emr ve yasaklarını, kemâl-i teslim, kemâl-i ihlas ve kemâl-i muhabbetle kabul edip rıza gösterirse, derhal mutmaine nefs, râdiye makamına atlar = geçer ve basîreti tamamen açılır

2- Basîretin açılışı anında önceden hak ve gerçek gördüğü madde âlemi hayale, hayal zannettiği mana âlemi ise hakîkate dönüşerek bâriz bir sûrette görülür ve eşyanın hakîkati ortaya çıkar; dünyanın fânî olması, ahretin bâkî olması, hatta Arş-ı A?lâ görülür

3- Dışardan yine şeytan, ilkâ? ettiği vesveselerle sâlike benlik hissini verir: ? Kutub oldun? Şu oldun? Bu oldun?? der Sâlik, onun telkinini kabul ederse, işi istidrâca dönüşür Artık rûhâniyetten değil, nizzat madde âleminde cismânî buluşmakla şeyhinin emr ve telkinlerini kabul ederse, râdiye olan nefse dînî tatbîkatlar aşırı derecede sevdirilir; önceden zorluğa katlanarak işlediği taat ve ibadetin zorluğu zeval bulur



Merdiyye Nefsin Sureti

1- Bizzat madde âleminde cismânî buluşmakla şeyhinin emr ve telkinlerini kabul eden, dînî atbîkatlar aşırı derecede kendisine sevdirilen, önceden zorluğa katlanarak işlediği taat ve ibadetin zorluğu zeval bulan merdıyye nefsin nazarında = itikadında, dünya o kadar küçülür ki, kocaman yer küresi yumurta kadar küçülüp değersiz kalır Uhrevi saadetin kazanılmasına vesile olan bir nafilenin işlenilmesi, dünya kadar değer kazanır

2- Burada artık madde âlemi bitmiştir Madde ve hatta Arş?ın çok fevkindeki emr âleminelatîfeler yükselmiştir Râdıye nefs, merdıyyeye dönüşmüştür Yaptığı ibadetinin semerelerini müşahede eder ve İbâdullah?ın içerisine girmiş olur

(resmler biraz olmamış ama idare edin
)

++++++++++++++++


1- NEFS-İ EMMARE ( Kötülüğü emreden ve bundan zevk alan nefistir)

Bu nefsin eserinden kibir benlik, hırs, şehvet, kıskançlık, cimrilik, kin, intikam, hiddet gibi huylar çıkar

2- NEFS-İ LEVVAME (Kötülük yaptığında bundan pişman olup af dileyen nefistir)

Kendini kınayan, kötüleyen, azarlayan nefstir
Bu nefs sahibi, günah işlediğinde pişman olup tevbe eder, kendisini kınar, yapmamak için karar verir Fakat günah önüne gelince duramaz, yine içine düşer Sonra pişman olur İyilik ve kötülük arasında gider gelir

Kendini beğenme, çekişme, gizli riya, makam ve şehvet tutkusu gibi nefs-i emmârenin bazı vasıfları bu mertebede de bulunur Fakat nefs hakkı hak; batılı batıl görür Yine bilir ki, bu sıfatlarla huzurdan uzaktır Fakat onlardan kurtulamıyor

Hali muhabbet, gidişi tarikat, mahalli Kalp'tir Alemi Berzah Alemi'dir Nefsiyle mücahedede sabit olursa Misal Alemi'dir Uykuyla uyanıklık arasında ?genellikle oturma halinde- Misal Alemi'n*den bir çok manalar temessül eder

3- NEFS-İ MÜLHİME ( Allah'tan ilham alan nefistir)

Allahu Tealâ nefsin isyan ve itaatini vasıtasız ilham ettiği için bu makamda nefsin adı mülhime olmuştur Nitekim Kur'an'da : ?Sonra da o nefse isyan ve itaati ilham edene yemin ederim? (Şems, 8) buyrulmuştur

Nefs, tevbe, zikir, rabıta ve mücahedeyle günahların ağırlığından ve şehvet bağından kurtulunca, ilham ve feyiz almaya kabiliyet kazanır Devamlı olarak kâmil mürşidden kalbine ilhamlar gelir Bu mertebede hayvanî nefs tamamen ıslah olur Haramdan kaçar, hayırlara koşar

Alemi Ruhlar Alemi, mahalli Ruh'tur Ruhunda ilâhi aşk ateşi parlamaya başlar İlim, tevazu, yumuşaklık, kanaat, mert*lik, sabır, belaya tahammül gibi, güzel hasletler belirir Visal rüzgarları esmeye başlar Fakat ego, ona açık ve bariz bir şekilde saldırmaya başlar Kendini ve amellerini beğendirir, insanları küçük ve değersiz gösterir, ümitsizliğe düşürür, Allah'ın azabına karşı ona emniyet hissi verir Bu makamda mürşidin himmeti olmazsa tehlikeye düşebilir
Bu makamda salik, sırlara vakıf olduğundan esrar ile meşgul bulunduğu cihetle bunun üstünde olan kemalden mahcup kalmıştır Bu makamın seyri Allah (CC) Hzleri olduğu için salikin batınında imanın hakikati zuhur etmiş olmakla müşahedelerinde masiva kalmamıştır Bu makamın alemi, ervahtır, salik arzu ettiğini görür ve tasarrufa bile kadir olur

4- NEFS-İ MUTMAİNNE (Tatmin olmuş nefistir)

Cenab -ı Mevlâ'nın ?Ey tatmin olmuş Nefs? (Fecr , 27) hitabıyla ıstıraptan kurtulup huzura eren nefstir Her türlü şek ve şüpheden temizlenip rahatlamış, ayne'l - yakîne ve kâmil imana ulaşmıştır Kötü huylardan tamamen pak olmuş, fenalıklara arzusu kalmamıştır Seyri, Allah ile gerçekleşmiş (seyr-i meallah), velilik mertebesine ulaşmıştır Alemi, Muhammedî Hakikat, mahalli Sır'dır Manevi tecellilerin mazharıdır Sıfatları, tevekkül, incelik, cömertlik, yumuşaklık, güler yüz, tatlı dil, kusurları bağışlama, hamd, şükür, müşahede, teslimiyet ve rızadır

Azizim! Malum ola ki, sıfat-ı mutmainnede bulunan zevatın halleri şöyle olur: Bunlar, artık tereddütlerden ve iç kuruntulardan kurtulmuşlardır Ve teslim-i külli ile teslim olmuşlardır Bu zevata ?veli? adı verilir Bu mertebede olanlara Yüce Allah (CC) Hzleri Mucizel Beyan?ında şöyle hitap etmektedir: Ayet-i Kerimedeki aşka ve muhabbete nail olur, Zikrullah ile gönlü rahat eder, kalbi mutmain olur

5- NEFS-İ RADİYYE ( Allah'tan razı olmuş nefistir)

İster bela, ister sefa, Allah'ın bütün fiillerinden razı olan, O'ndan başka her şeyi gözünden silip atan ve sadece Rabbi'nin rızasına nazarını diken nefstir Bu nefse: ?Razı olmuş ve razı olunmuş olarak Rabbine dön? ( Fecr , 28) kelâmıyla hitab edilmiştir Seyri Allah'tadır ( Seyr -i fillâh ) Alemi Lâhut (Ruhanîler) Alemi; mahalli, Sırrın Sırrı'dır Beşerî sıfatlardan büsbütün yok olmakla fenâya varmıştır Fakat bu makama varanlar arif değil, velidirler O yüzden başkasını irşad edemezler
Azizim! Malum olsun ki, nefs-i radiyye sıfatında olan bu zatlar, yine bu hal ile bazan ilerler, bazan da gerilerler ve böylece zikrine ve fikrine devam ve sebat ederlerse, Cenab-ı Hakk?tan (CC) kendilerine teveccüh eden her şeye rıza-i külli ile razı olurlar ve onlar için keder ile sürur müsavi olur Çünkü Yüce Allah (CC) Hzleri onları Mucizel Beyan?ında müjdelemiştir: ?Rabbine razı ve marzi olarak dön?[6]

Allah (CC) Hzleri?nin vermiş olduğu belalara tahammül gösterirler ve: ?O?ndan (CC) gelen her şey güzeldir Lütfu da hoş, kahrı da hoş? derler, ?Eyvallah! Hoş geldi, safa geldi!? derler, Cenab-ı Hakk (CC) Hzleri'nden gelenleri öpüp başlarının üstüne koyarlar

6- NEFS-İ MARDİYYE (Allah'ın razı olduğu nefistir)
Ariflerin makamıdır Bekabillâh burada tahakkuk eder Muhtaç olduğu ilimleri bütünüyle alıp, mana aleminden bu görünen madde alemine dönmüştür Dış itibariyle diğer insanlardan ayırdedilmez Fakat iç itibariyle bütün cisimleri altına çevirecek bir tılsım gibidir Kendine lütfedilen marifet bilgi*sinden dünya halkına ikram eder İlâhi bilgi dairesinin mahremidir Onun müşahedesine ya*bancı bir diyar yoktur Kendisine üfürülen ruh ile görür, bilir Sesini uzaklardan işittirir Mür*şidinden izin almak kaydıyla irşadı sahihtir Seyri Allah'tan (Seyr-i anillâh )'dır Alemi şu görünen maddi alem, mahalli Hafâ'dır

?Onun işiten kulağı olurum, gören gözü olurum, konuşan lisanı olurum, yürüyen ayağı olurum Benimle işitir, benimle görür, benimle konuşur, benimle tutar ve benimle yürür?[7]

7- NEFS-İ KAMİLE (Seçkin, saf, tertemiz nefstir)
Allah'ın en seçkin dostları olan Gavs ve Kutupların makamıdır Seyirleri Allah'ladır (Seyr-i billâh) Alemleri; kesrette (çoklukta) vahdet, vahdette kesrettir Mahalleri Ahfâ'dır Önceki bütün nefislerin güzel vasıflarını üzerinde toplamış*lardır Her halleri ibadet ve zikirdir Bir an Allah'tan gafil olmazlar Onların mu*radı Allah'ın murad ettiği şeydir

Cenab-ı Hak onlarla alemlere ikramda bulunur, belaları def eder Saliklerin gönüllerinde onlar sayesinde haller zuhur eder Ama herkese merhamet ve şefkatle bakarlar İnsanların kusurlarına bakmazlar İyiliği emreder, kötülükten sakındırırlar

Pak ve tertemiz yüzleri huzur ve aydınlık saçar Onları görenler Allah'a yönelirler Mübarek yüzlerine edeple bakmak bile ibadettir İnce ve lâtif sözleri katıksız hikmet bilgisidir Gayet ince, zarif, yumuşak ve alçak gönüllülükle telkinde bulunurlar

Bu dünyada onların kapısında bulunmaktan daha büyük devlet ne olabilir? Onlar olmadan bunca sarp yollar nasıl aşılır?

Azizim! Malum ola ki, ruh-u hayvanın kendisine mahsus olan yaratılışı sıfat-ı emmare ve ruh-u sultanın kendisine mahsus olan yaratılışı sıfat-ı safiyyedir Ruh-u hayvan, Cenab-ı Hakk?ın (CC) ihsanı, mürşidin himmeti ve ruh-u sultanın rağbet göstermesiyle kendi sıfatı olan emmarelikten geçer Yani başlangıcından bu hale gelinceye kadar, hayvanlık sıfatlarından arta kalan eserler de tamamen mahvolur ve ruh-u sultanın kendisine mahsus olan sıfat-ı insaniyye ile sıfatlanır Bu makamda olan salik, Cenab-ı Hakk?ın şu Ayet-i Kerime?sinin muhatabı olur: ?O?nun (CC) vechinden başka her şey helak olucudur?[9] Ayet-i Kerime?sinin sırrını seyr ile müşahade eder İşte bu büyük ihsana malik olan zatlara ?insan-ı kamil? denilir Sözün kısası, sıfat-ı safiyye ile sıfatlanan zatların nefisleri, ruh-u sultana döner Nefs-i hayvaniyetten eser kalmaz Bu bahtiyar insanlar tasavvuf (tarikat) yolunda çalışarak nefs-i hayvaniden tamamiyle kurtularak sıfat-ı insaniyye ile muttasıf olurlar[10]

Kaynaklar
[1] Yusuf S A53

[2] El-Kıyame S A2

[3] Eş-Şems S A8

[4] El-Fecr S A27-30

[5] Er-Rad S A28

[6] El-Fecr SA28

[7] Buhari Rikak 38 İbn Hanbel IV 256

[8] El-İnsan S A30-31

[9] El-Kasas S A88

[10] Miftahul Kulub S135
alıntı